آیه «و إن یکاد»

سؤال

آیا آیه و إن یکاد برای رفع چشم زخم است؟

آیه ۵۱ و ۵۲ سوره قلم به آیه «و إن یکاد» مشهور است و طبق باور برخی مفسران و عموم مردم، خواندن و داشتن این آیه برای رفع چشم زخم بکار برده می‌شود.

متن آیه

تفسیر آیه

در تفسير اين آيه نظرات گوناگونى داده‏‌اند:

۱. بسيارى از مفسران گفته‌‏اند: منظور اين است كه دشمنان به هنگامى كه آيات با عظمت قرآن را از تو می‌شنوند، به قدرى خشمگين و ناراحت می‌‏شوند، و با عداوت به تو نگاه می‌كنند كه گويى می‌خواهند تو را با چشمهاى خود بر زمين افكنند و نابود كنند! و در توضيح اين معنى جمعى افزوده‏‌اند كه آنها می‌‏خواهند از طريق چشم زدن كه بسيارى از مردم به آن عقيده دارند و می‌گويند در بعضى از چشمها اثر مرموزى نهفته است كه با يك نگاه مخصوص ممكن است طرف را بيمار يا هلاك كند، تو را از بين ببرند.

۲. بعضى ديگر گفته‌‏اند كه اين كنايه از نگاه‌هاى بسيار غضب‌‏آلود است مثل اينكه می‌‏گوئيم فلان كس آن چنان بد به من نگاه كرد كه گويى می‌خواست مرا با نگاهش بخورد يا بكشد!

۳. تفسير ديگرى براى اين آيه این است كه قرآن می‌خواهد تضاد عجيبى را كه در ميان گفته‌‏هاى دشمنان اسلام وجود داشت با اين بيان ظاهر سازد و آن اينكه: آنها وقتى آيات قرآن را می‌شنوند آن قدر مجذوب می‌شوند و در برابر آن اعجاب می‌‏كنند كه می‌خواهند تو را چشم بزنند (زيرا چشم زدن معمولا در برابر امورى است كه بسيار اعجاب‏‌انگيز می‌باشد) اما در عين حال می‌گويند: تو ديوانه‌‏اى‏.[۱]

معنای لیزلقونک بابصارهم

" لَيُزْلِقُونَكَ‏" از ماده "زلق" به معنى لغزيدن و بر زمين افتادن است و كنايه از هلاكت و نابودى می‌‏باشد.[۲]

امکان چشم زخم

علامه طباطبایی درباره چشم زخم می فرماید: «چشم زدن است، كه خود نوعى از تاثيرات نفسانى است و دليلى عقلى بر نفى آن نداريم، بلكه حوادثى ديده شده كه با چشم زدن منطبق هست، و رواياتى هم بر طبق آن وارد شده، و با اين حال علت ندارد كه ما آن را انكار نموده بگوييم يك عقيده خرافى است.»[۳]


منابع

  1. تفسير نمونه، ج۲۴، ص۴۲۵
  2. تفسير نمونه، ج‏24، ص: 425
  3. ترجمه تفسير الميزان، ج‏19، ص: 648