مراحل حرمت شراب

سؤال

دیدگاه اسلام درباره نوشیدن شراب چیست؟

شرابخواری یکی از گناهان کبیره است و در روایات با تعابیر مختلف، این عمل نهی شده است

شراب همانگونه که در قرآن آمده است دارای منافع و مضراتی است، اما ضرر‌های آن از نفع‌هایش به مراتب بیشتر است

مراحل حرمت شراب در قرآن

• مرحله اول

شرابخوارى و ميگسارى در زمان جاهليت و قبل از ظهور اسلام فوق العاده رواج داشت و به صورت يك بلاى عمومى در آمده بود، تا آنجا كه بعضى از مورخان مى‌گويند عشق عرب جاهلى در سه چيز خلاصه مى‌شد: شعر و شراب و جنگ،

روشن است كه اگر اسلام مى‌خواست بدون رعايت اصول روانى و اجتماعى با اين بلاى بزرگ عمومى به مبارزه برخيزد ممكن نبود، و لذا از روش تحريم تدريجى و آماده ساختن افكار و اذهان براى ريشه كن كردن ميگسارى كه به صورت يك عادت ثانوى در رگ و پوست آنها نفوذ كرده بود، استفاده كرد، به اين ترتيب كه نخست در بعضى از سوره‌هاى مكى اشاراتى به زشتى اين كار نمود، چنان كه در سوره نحل مى‌خوانيم‌ وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخِيلِ وَ الْأَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَراً وَ رِزْقاً حَسَناً" سوره نحل آیه 67 از ميوه‌هاى درخت نخل و انگور، مسكرات و روزيهاى پاكيزه فراهم مى‌كنيد".

«سکر» گرچه در لغت معانی مختلفی دارد، ولی در آیه ۶۷ سوره نحل به معنای مسکرات و مشروبات الکلی است، و معنای مشهور آن همین است. قرآن در این آیه هرگز اجازه شراب سازی از خرما و انگور نداده بلکه با توجه به اینکه مسکرات را در مقابل رزق حسن قرار داده اشاره کوتاهی به تحریم خمر و نامطلوب بودن آن نموده است، بنا بر این نیاز به این نداریم که بگوییم این آیه قبل از نزول تحریم شراب نازل شده و اشاره‌ای به حلال بودن آن است، بلکه به عکس، آیه، اشاره به حرام بودن آن می‌کند و شاید اولین اخطار در زمینه تحریم خمر باشد.

• مرحله دوم ولی عادت زشت شرابخوری از آن ریشه دارتر بود، که با این اشاره ها ریشه کن شود، بعلاوه شراب بخشی از درآمدهای اقتصادی آنها را نیز تامین می کرد لذا هنگامی که مسلمانان به مدینه منتقل شدند و نخستین حکومت اسلامی تشکیل شد، دومین دستور در زمینه منع شرابخواری به صورت قاطعتری نازل گشت، تا افکار را برای تحریم نهایی آماده تر سازد، که در اینجا این آیه نازل گردید یسْئَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکبَرُ مِنْ نَفْعِهِما سوره آیه 219 ای پیغمبر از تو از حکم شراب و قمار می‌پرسند، بگو: در این دو کار گناه بزرگی است و سودهایی برای مردم، ولی زیان گناه آن دو بیش از منفعت آنهاست. و نیز سؤال کنند تو را که چه در راه خدا انفاق کنند؟ جواب ده: آنچه زائد (بر ضروری زندگانی) است. خداوند بدین روشنی آیات خود را برای شما بیان کند، باشد که تفکر نموده و عقل خود به کار بندید. در این آیه ضمن اشاره به منافع اقتصادی مشروبات الکلی برای بعضی از جوامع همانند جامعه جاهلیت، اهمیت خطرات و زیانهای بزرگ آن را که به درجات از منافع اقتصادی آن بیشتر است یادآوری می شود.

• مرحل سوم

يَأَيهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لا تَقْرَبُوا الصلَوةَ وَ أَنتُمْ سكَرَى حَتى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً إِلا عـَابـِرِى سـبـِيـلٍ حـَتـى تـَغـْتَسِلُوا وَ إِن كُنتُم مَّرْضى أَوْ عَلى سفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنكُم مِّنَ الْغـَائطِ أَوْ لَمـَستُمُ النِّساءَ فَلَمْ تجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صعِيداً طيِّباً فَامْسحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَفُواًّ غَفُوراً سوره نسا آیه 43 اى كـسـانى كه ايمان آورده ايد در حال مستى به نماز نزديك نشويد، تا بدانيد چه مـيـگـويـيـد و هـمـچـنـيـن هـنـگـامـى كـه جـنـب هـسـتـيـد مـگـر ايـنـكـه مـسـافـر بـاشـيـد تـا غـسـل كـنـيـد. و اگـر بـيماريد، يا مسافر، و يا قضاى حاجت  كرده ايد، و يا با زنان آمـيـزش جـنـسـى داشـتـه ايـد، و در ايـن حـال ، آب (بـراى وضـو و غسل ) نيافتيد، با خاك پاكى تيمم كنيد به اين طريق كه صورتها و دستهايتان را با آن مسح نماييد. خداوند بخشنده و آمرزنده است

به مسلمانان صریحا دستور داده شد که در حال مستی هرگز نمازنخوانند تا بدانند با خدای خود چه می‌گویند. البته مفهوم این آیه آن نبود که در غیر حال نماز، نوشیدن شراب مجاز بود، بلکه برنامه همان برنامه تحریم تدریجی و مرحله به مرحله بود.

• مرحله چهارم

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ سوره مائده آیه 90

ای کسانی که ایمان آورده‌ایدشراب و قمار و بتها و ازلام  نوعی بخت‌ آزمایی پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید.

در این مرله دستور نهایی با صراحت کامل و بیان قاطع نازل  که حتی بهانه جویان نیز نتوانند به آن ایراد گیرند نازل گردد

در این آیه با تعبیرات گوناگون ممنوعیت این کار مورد تأکید قرار گرفته، تا جایی که شرابخواری در ردیف بتپرستی و قمار و ازلام و از اعمال شیطانی و پلید قلمداد شده است.

احادیث

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: لَعَنَ اللّهُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقيَها وَ بائِعَها وَ مُشْتَريها وَ آكِلَ ثَمَنَها وَ حامِلَها وَ الْمَحْمُولَةِ اِلَيْهِ.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند، شراب و بوجود آورنده و تهيه كننده آنرا و مصرف كننده و اعطاء كننده و خريدار و فروشنده و استفاده كننده از قيمت آن و حمل كننده و صاحب آنرا لعن كرده است.

قالَ النَّبِىُ صلي الله عليه و آله : سَـلِّمُوا عَـلَى الْيَهُودِ وَ النَـصـارى وَ لا تُسَـلِّمُوا عَـلى شارِبِ الْخَمْرِ، وَ اِنْ سَلَّمَ عَلَيْـكُمْ فَلا تَرُدُّوا جَوابَهُ.

پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله فرمود: سلام كنيد بر يهود و نصارى ولى بر شارب الخمر سلام نكنيد و اگر او سلام كرد شما جواب او را ندهيد.

قالَ الصادقُ عليه السلام : لا تُجالِسُوا شُـرّابَ الخَـمْرِ فَـاِنَّ اللَعْـنَةَ اِذا نَزَلَتْ عَـمَّتْ مَـنْ فـى الْمَجْـلِسِ.

امام صادق عليه السلام فرمود: با شرابخواران همنشين نشويد، زيرا هنگامى كه لعنت خدا فرود آيد همه كسانى را كه در مجلس هستند فرا مى گيرد.

عَنْ عَلَىٍّ عليه السلام اَنَّهُ قِيلَ لَهُ: اِنَّ شُرْبَ الْخَمْرِ اَشَدُّ مِنَ الزِّنا وَ السِّرْقَةِ؟ قْالَ: نَعَمْ اِنَّ شارِبَ الْخَمْرِ يَزْنى وَ يَسْرِقُ وَ يَقْتُلُ وَ يَدَعُ الصَّلاةَ.

به اميرالمؤمنين على عليه السلام گفته شد كه : آيا شرابخوارى از زنا و سرقت بدتر است؟ امام عليه السلام فرمود: بله، زيرا شرابخوارهم زنا و دزدى مى كند، هم آدم مى كشد و نماز را هم رها مى كند.

---

دلایل علمی بر حرمت شراب

عوارض مصرف الکل در گروه‌های سنی مختلف

مصرف الکل به ویژه در نوجوانان و سایر گروه‌های سنی می‌تواند عوارض جدی و متعددی به همراه داشته باشد. در اینجا به بررسی برخی از این عوارض می‌پردازیم:

مشکلات غدد درون‌ریز

مصرف الکل می‌تواند منجر به پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) شود که ممکن است به بیماری مزمن تبدیل گردد و عوارض جدی ایجاد کند.

بیماری‌های کبدی

یکی از شایع‌ترین عوارض مصرف الکل، مشکلات کبدی است. اعتیاد به الکل خطر ابتلا به سیروز کبدی و هپاتیت را افزایش می‌دهد که می‌تواند به شدت سلامتی فرد را تهدید کند.

کاهش یا افزایش قند خون

اختلال در عملکرد پانکراس به دلیل مصرف الکل می‌تواند منجر به هیپوگلیسمی (افت قند خون) یا هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) شود.

آسیب به سیستم عصبی مرکزی

مصرف زیاد الکل می‌تواند به سیستم عصبی مرکزی آسیب بزند و مشکلاتی مانند ناتوانی در تصمیم‌گیری، اختلال حافظه و احساس گزگز در اندام‌ها را به همراه داشته باشد.

مشکلات جنسی و باروری

الکل می‌تواند باعث کاهش تولید هورمون‌های جنسی، کاهش میل جنسی و اختلالات قاعدگی در زنان و اختلال نعوظ در مردان شود.

مشکلات گوارشی

الکل به بافت‌های دستگاه گوارش آسیب می‌زند و می‌تواند منجر به سوء تغذیه، نفخ، زخم‌های گوارشی و خونریزی داخلی شود.

بیماری‌های قلبی و عروقی

مصرف الکل می‌تواند به فشار خون بالا، نارسایی قلبی، ضربان قلب نامنظم و حتی سکته مغزی منجر شود.

مشکلات اسکلتی و عضلانی

مصرف الکل می‌تواند باعث نازک شدن استخوان‌ها و ضعف عضلات شود.

تضعیف سیستم ایمنی

الکل می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را مختل کند و خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها را افزایش دهد.

عوارض روانی

عوارض مصرف الکل تنها به جسم محدود نمی‌شود. این ماده می‌تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد و علائم مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب را تشدید کند

کلام پایانی

مصرف الکل، به ویژه در مقادیر زیاد و به مدت طولانی، می‌تواند به شدت برای سلامتی مضر باشد و خطر ابتلا به بیماری‌های جسمی و روانی را افزایش دهد.

---