استغفار برای دیگران

سؤال

آیا پیامبر(ص) در قرآن برای دیگران استغفار کرده است؟

خداوند در آیات سوره نور به پیامبر اسلام امر می‌کند که برای دیگران استغفار کند. همچنین به پیامبر توصیه شده، برای مردان و زنان مؤمن و حتی گناهکاران، استغفار نماید.

پیامبران دیگری از جمله ابراهیم(ع)، یعقوب(ع) و موسی(ع) نیز براساس آیات قرآن، برای دیگران ازجمله برخی اعضای خانواده‌ استغفار کرده‌اند. استغفار فرشته‌ها برای انسان‌ها و استغفار مؤمنان برای یکدیگر، از مواردی است که در قرآن به آن‌ها اشاره شده است.

معنا و مصادیق استغفار پیامبر(ص) برای دیگران

خداوند در قرآن بهحضرت محمد(ص) سفارش می‌کند برای دیگران استغفار کند:﴿اسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ ۚ؛ برایشان آمرزش بخواه﴾(نور:۶۲). همچنین به پیامبر توصیه شد برای مردان و زنان مؤمن، گنه‌کاران و زنان مؤمنی که برای بیعت با پیامبر، اقدام کردند استغفار کند. در جای دیگر قرآن از بی‌فایده بودن استغفار پیامبر(ص) برای منافقان سخن می‌گوید؛ زیرا آنان به استغفار باوری ندارند اما اگر توبه کنند و پیامبر برایشان استغفار کنند، خداوند آنان را می‌بخشد.

مفسران استغفار پیامبر(ص) برای دیگران را کامل کردن مهربانی پیامبر(ص)، نسبت به آن‌ها می‌دانند. شیخ طوسی استغفار پیامبر(ص) برای مردم را به معنی دعا و لطفی در حق آنان دانسته که مغفرت و بخشایش خداوند را در پی خواهد داشت. مفسران شیعه این آیات را مؤید موضوع شفاعت می‌دانند.

استغفار پیامبران برای دیگران

قرآن، استغفار پیامبران برای دیگران و اطرافیان خودشان را نقل کرده است:

• حضرت ابراهیم(ع): برای پدر خود از خداوند طلب بخشش کرد. و در جای دیگر حضرت ابراهیم برای پدر و مادر خویش و جمیع مؤمنان استغفار می‌کند.
• حضرت موسی(ع): استغفار برای برادرش و طلب غفران برای عده‌ای از بنی اسرائیل.
• حضرت نوح(ع): استغفار برای فرزندش که از سوی خداوند اجابت نشد. همچنین مغفرت برای پدر، مادر و برخی زنان و مردان مؤمن.
• حضرت یعقوب(ع): برای فرزندانش استغفار کرد.

استغفار فرشتگان برای مؤمنان

استغفار فرشتگان برای بندگان در دو سوره قرآن آمده است:

• استغفار فرشتگان برای اهل ایمان: «فرشتگانی که حاملان عرشند … تسبیح و حمد پروردگارشان را می‌گویند و به او ایمان دارند و برای مؤمنان استغفار می‌کنند.»
• براساس آیات سوره شوری، فرشتگان برای ساکنان زمین استغفار می‌گویند: «و فرشتگان، … برای کسانی که در زمین هستند، درخواست آمرزش می‌کنند.»

استغفار مؤمنان برای یکدیگر

براساس سوره حشر، برخی مسلمانان برای خود و یکدیگر دعا کرده و طلب استغفار می‌کنند. مفسران معتقدند این آیه عمومیت دارد و شامل همه مسلمانان می‌شود. امام علی(ع) برای دیگران استفغار می‌کرد