آیه صلح: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۶۱ سوره انفال
مشخصات آیه
واقع در سوره	انفال
شماره آیه	۶۱
جزء	۱۰
اطلاعات محتوایی
مکان نزول	مدینه
موضوع	صلح با کفار
آیات مرتبط	آیه ۹۰ سوره نساء

نسخهٔ ‏۲ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۵

سؤال

آیه صلح کدام آیه است و تفسیر آن چیست؟

آیه صلح (آیه ۶۱ سوره انفال) خطاب به پیامبر(ص) و مسلمانان می‌گوید اگر دشمن و کفار تمایل به صلح نشان دادند شما هم به صلح گرایش پیدا کنید. در تفاسیر ذیل این آیه گفته شده که اسلام جنگ‌طلب نیست‏ و نباید از موضع قدرت سوء استفاده کرد.

امام علی با توجه به این آیه، در نامه ای به مالک اشتر نوشته است: «صلح پیشنهادی دشمن را رد مکن، ولی پس از صلح هوشیار باش.»

شناخت آیه

آیه ۶۱ سوره انفال در بیان این موضوع است که اگر کافران و کسانی که با مسلمانان جنگ دارند، به صلح گرایش پیدا کردند، مسلمانان نیز باید به صلح درآیند و به خدا توکل کنند.^[۱] در ادامه آیه آمده که «توکل بر خدا کن که او شنوای داناست.» چون صلح در این آیه با کسانی است که ایمان ندارند و از این جهت به قول و قرار آنها اعتمادی نیست، خدا به مسلمانان گفته است که نترسید و به خدا توکل کنید و با آنها صلح کنید.^[۲] مفسران در توضیح این آیه گفته‌اند از آنجا که به هنگام امضای پیمان صلح غالباً افراد گرفتار تردید می‌شوند در قرآن به پیامبر(ص) دستور داده شده در قبول پیشنهاد صلح تردیدی به خود راه ندهند و چنانچه شرائط آن عاقلانه و عادلانه باشد آن را بپذیرد و بر خدا توکل کند.^[۳]

صاحب المیزان نوشته است اگر دشمن به صلح و روش مسالمت‌آمیز رغبت کرد پیامبر نیز باید به آن متمایل شود و به خدا توکل کند و نترسد از اینکه مبادا اموری پشت پرده باشد و او را غافل‌گیر کند چون خدا شنوا و دانا است؛ بلکه خداوند یاری نموده و کفایت می‌کند.^[۴] گفته شده در پذیرش صلح، هم احتمال خطر و توطئه است و هم زخم زبان برخی دوستان، ولی باید بر خدا توکل کرد.^[۵]

در تفاسیر ذیل این آیه گفته شده که اسلام جنگ‌طلب نیست‏ و نباید از موضع قدرت، سوء استفاده کرد.^[۶] شهید مطهری ذیل این آیه گفته است روح اسلام صلح است.^[۷] امام علی(ع) به مالک اشتر می‌نویسد:^[۸] صلح پیشنهادی دشمن را رد مکن، ولی پس از صلح هوشیار باش و از نیرنگ دشمن برحذر باش، چون گاهی نزدیکی دشمن، برای غافلگیر کردن است!^[۹]

متن و ترجمه آیه

﴿

وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ

و اگر به صلح گراییدند، تو [نیز] بدان گرای و بر خدا توکل نما که او شنوای داناست.

انفال:۶۱

﴾

صلح با کفار

این آیه در رابطه با آیه ۱۹۰ از سوره بقره و آیه ۹۰ از سوره نساء می‌رساند که اسلام جنگ را و لو با کفار یک مسئله ابتدایی نمی‌داند و سعی دارد که جنگ واقع نشود، ظهور این آیه در آن است که: کفّار و مشرکان اگر پیشنهاد صلح و سازش کنند و در دین خود بمانند و پیمان عدم تعرض ببندند، لازم است آن را قبول کرد.^[۱۰]

برخی گفته‌اند این آیه با آیه ۵ سوره توبه منسوخ شده است؛ اما این درست نیست، آیه توبه درباره کفاری است که به فکر صلح نیستند و اینکه گفته‌اند که آیه ۶۱ سوره انفال با آیه ۲۹ سوره توبه نسخ شده است قابل قبول نیست بلکه آیه اعراف حاکم بر آن است.^[۱۱] طبرسی صاحب مجمع البیان نیز این آیه را منسوخ نمی‌داند.^[۱۲]

قرآن مشتمل بر آيات بسيارى درباره صلح است. برخى از اين آيات، در باره روابط برادرانه ميان مسلمانان است؛ چنان كه برخى از آيات جنگ نيز در باره روابط خصومت‌آميز ميان مسلمانان است. اما آيات ديگر صلح ناظر به روابط مسلمانان با غير مسلمانان است، خواه مشركان و خواه اهل كتاب؛ هر چند در آياتى چند، ميان مفسّران در باره اختصاص آنها به مشركان و اهل كتاب اختلاف نظر است.^[۱۳] نمونه روشن صلح‌خواهى اسلام، صلح حديبیه است كه به رغم برخى مخالفت‌ها، پیامبر(ص) با مشركان مكه قرارداد صلح امضا كرد.^[۱۴]

منابع

↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۳۰.
↑ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۹۰ش، ج۲۶، ص۳۱۸.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۳۰.
↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۱۱۷.
↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۴۸.
↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۴۸.
↑ مطهری، مرتضی، جهاد، تهران، صدرا، ص۳۸.
↑ نهج‌البلاغه، نامه ۵۳.
↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۴۸.
↑ قرشی بنابی، تفسیر احسن الحدیث، ج۴، ص۱۵۹ و ۱۶۰.
↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۱۶۰.
↑ طبرسی، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۵۳.
↑ تقی‌زاده اکبری، علی، قوانين و مقررات جنگ و صلح در اسلام، تهران، زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، بی‌تا، ص۹۵.
↑ آخوندی، مصطفی، نظام دفاعى اسلام، بیجا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بی‌تا، ص۴۵.

[1] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۳۰.

[2] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۹۰ش، ج۲۶، ص۳۱۸.

[3] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۳۰.

[4] طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۱۱۷.

[5] قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۴۸.

[6] قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۴۸.

[7] مطهری، مرتضی، جهاد، تهران، صدرا، ص۳۸.

[8] نهج‌البلاغه، نامه ۵۳.

[9] قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۴۸.

[10] قرشی بنابی، تفسیر احسن الحدیث، ج۴، ص۱۵۹ و ۱۶۰.

[11] قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۱۶۰.

[12] طبرسی، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۵۳.

[13] تقی‌زاده اکبری، علی، قوانين و مقررات جنگ و صلح در اسلام، تهران، زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، بی‌تا، ص۹۵.

[14] آخوندی، مصطفی، نظام دفاعى اسلام، بیجا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بی‌تا، ص۴۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

@@ خط ۴۴: / خط ۴۴: @@
 برخی گفته‌اند این آیه با آیه ۵ سوره توبه منسوخ شده است؛ اما این درست نیست، آیه توبه درباره کفاری است که به فکر صلح نیستند و اینکه گفته‌اند که آیه ۶۱ سوره انفال با آیه ۲۹ سوره توبه نسخ شده است قابل قبول نیست بلکه آیه اعراف حاکم بر آن است.<ref>قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۱۶۰.</ref> طبرسی صاحب مجمع البیان نیز این آیه را منسوخ نمی‌داند.<ref>طبرسی، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۵۳.</ref>
-قرآن مشتمل بر آيات بسيارى درباره صلح است. برخى از اين آيات، در باره روابط برادرانه ميان مسلمانان است؛ چنان كه برخى از آيات جنگ نيز در باره روابط خصومت‌آميز ميان مسلمانان است. اما آيات ديگر صلح ناظر به روابط مسلمانان با غير مسلمانان است، خواه مشركان و خواه اهل كتاب؛ هر چند در آياتى چند، ميان مفسّران در باره اختصاص آنها به مشركان و اهل كتاب اختلاف نظر است.<ref>تقی‌زاده اکبری، علی،  قوانين و مقررات جنگ و صلح در اسلام، تهران،  زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، بی‌تا، ص۹۵.</ref>
+قرآن مشتمل بر آيات بسيارى درباره صلح است. برخى از اين آيات، در باره روابط برادرانه ميان مسلمانان است؛ چنان كه برخى از آيات جنگ نيز در باره روابط خصومت‌آميز ميان مسلمانان است. اما آيات ديگر صلح ناظر به روابط مسلمانان با غير مسلمانان است، خواه مشركان و خواه اهل كتاب؛ هر چند در آياتى چند، ميان مفسّران در باره اختصاص آنها به مشركان و اهل كتاب اختلاف نظر است.<ref>تقی‌زاده اکبری، علی،  قوانين و مقررات جنگ و صلح در اسلام، تهران،  زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، بی‌تا، ص۹۵.</ref> نمونه روشن صلح‌خواهى اسلام، صلح حديبیه است كه به رغم برخى مخالفت‌ها، پیامبر(ص) با مشركان مكه قرارداد صلح امضا كرد.<ref>آخوندی، مصطفی، نظام دفاعى اسلام، بیجا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بی‌تا، ص۴۵.</ref>
 == منابع ==