توّاب: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۹

سؤال

توّاب، از صفات خداوند، به چه معناست؟

درگاه‌ها

توّاب، از صفات و اسماء الهی به معنای این است که خداوند توبه‌پذیر و بازگشت‌کننده است. به این معنا که هرگاه بنده از گناهش توبه کند و به خدا بازگردد، خدا نیز بسیار بر بنده‌اش بازمی‌گردد و او را می‌بخشد. گفته شده خداوند به سبب صفت رحمتش، توبه را می‌پذیرد. توّاب را به معنای کسی ذکر کرده‌اند که توبه بندگانش را قبول و اسباب توبه را برایشان فراهم می‌کند، و هر قدر توبه از سوی بنده تکرار شود، قبول توبه نیز از جانب خداوند تکرار می‌شود. توّاب در قرآن، یازده بار آمده و در همه موارد جز یک بار به عنوان وصف خدا به کار رفته است.

صفت تواب از آن روی که بر وقوع فعلی از خداوند دلالت دارد صفت فعلی ثبوتی به‌شمار می‌آید. تواب به معنای نام نیکوی خداوند در ادعیه و روایات بسیاری آمده است، بویژه در حدیث مشهور اسماء حسنی یکی از نود و نه نام خدا برشمرده شده است. عموم متکلمان شیعه قبول توبه را بر خداوند واجب نمی‌دانند و عموم متکلمان معتزلی قبول توبه را بر خدا واجب می‌دانند.

معنا و مفهوم

واژه توّاب در قرآن، یازده بار آمده و در همه موارد جز یک بار، در آیه ۲۲۲ سوره بقره،^[۱] به عنوان وصف خدا به کار رفته است، چنان‌که آمده است: «فَتَلَقّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمات فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَوّابُ الرَّحیم؛ آدم کلماتی را از خدا اخذ کرد، و خدا از طریق رحمت به او بازگشت، او توبه پذیر و مهربان است». (سوره بقره، آیه ۳۷)^[۲] از این تعداد نام تواب نه بار همراه با نام رحیم آمده است.^[۳]

تواب، صیغه مبالغه، به معنای بسیار توبه‌کننده است^[۴] که دلالت بر بازگشت دارد. توّاب، در صفات خداوند، به معنای بسیار بازگردنده (توبه‌پذیر) است.^[۵] در معنای بازگشت خداوند گفته شده خدا بر او توبه کرد، یعنی او را آمرزید و از گناهان رهایی بخشید یا به او توفیق توبه داد. هر گاه بنده مرتکب گناهی شود، رحمت از او سلب می‌شود. حال اگر توبه کند و از ارتکاب گناه بازگردد، خدای سبحان نیز به سوی او بازمی‌گردد. بازگشت خدا به سوی توبه‌کننده، به معنای پذیرش توبه او و گذشت از او و آمرزش او و دربر گرفتن دوباره او با عنایت‌های ویژه است.^[۶]

بازگشت به رحمت

نسبت تواب به خدا به معنی بازگشت به رحمت است، یعنی رحمتی را که به خاطر ارتکاب گناه از بنده سلب کرده بود بعد از بازگشت او به خط اطاعت و بندگی به او بازمی‌گرداند، و به همین جهت در مورد خدا تعبیر به «تواب» می‌شود.^[۷] به تعبیر دیگر «توبه» لفظی است مشترک، میان خدا و بندگان، هنگامی که بندگان به آن توصیف شوند مفهومش این است که به سوی خدا بازگشته‌اند زیرا هر گنهکاری در حقیقت از پروردگارش فرار کرده، هنگامی که توبه می‌کند به سوی او بازمی‌گردد. خداوند نیز در حالت عصیان بندگان گویی از آنها روی‌گردان می‌شود، هنگامی که خداوند به توبه توصیف می‌شود، مفهومش این است که نظر لطف و رحمت و محبتش را به آنها بازمی‌گرداند.^[۸] نیز گفته شده توبه خدا آن است که با لطف و عنایت و قبول به سوی بنده برگردد.^[۹] گفته شده خداوند به سبب صفت رحمتش، توبه را می‌پذیرد. توّاب را به معنای کسی ذکر کرده‌اند که توبه بندگانش را قبول و اسباب توبه را برایشان فراهم می‌کند، و هر قدر توبه از سوی بنده تکرار شود، قبول توبه نیز از جانب خداوند تکرار می‌شود.^[۱۰]

صفت تواب از آن روی که بر وقوع فعلی از خداوند دلالت دارد صفت فعلی ثبوتی به‌شمار می‌آید. شیخ طوسی بر این باور است که پذیرش توبه بنده بر خداوند وجوب عقلی ندارد. خداوند وعده داده که توبه بندگان را بپذیرد و از آنجا که خلف وعده قبیح است، پذیرش توبه بنده بر خدا واجب می‌شود. بر این اساس توبه پذیری خداوند وجوب عقلی ندارد بلکه وجوب سمعی دارد و بر پایه رحمت و تفضل خدا شکل می‌گیرد.^[۱۱] به گزارش برخی، عموم متکلمان شیعه قبول توبه را بر خداوند واجب نمی‌دانند و عموم متکلمان معتزلی قبول توبه را بر خدا واجب می‌دانند.^[۱۲]

تواب به معنای نام نیکوی خداوند در ادعیه و روایات بسیاری آمده است، بویژه در حدیث مشهور اسماء حسنی یکی از نود و نه نام خدا برشمرده شده است. امام سجاد(ع) درباره توبه خداوند در دعای ابوحمزه ثمالی گفته است: «اللهم و تُب عَلَیَّ حَتی لااَعصیک؛ خدایا به من روی آور تا نافرمانی‌ات نکنم»^[۱۳]

منابع

↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.
↑ سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، بی‌تا، ج۲، ص۱۶۷.
↑ سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۷.
↑ کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۳۸۱.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۳۸۳.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.
↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.
↑ کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.
↑ سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.
↑ سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.
↑ سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.

[1] قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.

[2] سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، بی‌تا، ج۲، ص۱۶۷.

[3] سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۷.

[4] کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.

[5] محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۳۸۱.

[6] محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۳۸۳.

[7] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.

[8] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.

[9] قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.

[10] کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.

[11] سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.

[12] سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.

[13] سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-تواب صفت خداوند به چه معناست؟
+توّاب، از صفات خداوند، به چه معناست؟
-{{پایان سوال}}
+{{پایان سوال}}{{درگاه|واژه‌ها}}{{پاسخ}}
-{{پاسخ}}
+'''توّاب،''' از صفات و اسماء الهی به معنای این است که [[خداوند]] توبه‌پذیر و بازگشت‌کننده است. به این معنا که هرگاه بنده از گناهش توبه کند و به خدا بازگردد، خدا نیز بسیار بر بنده‌اش بازمی‌گردد و او را می‌بخشد. گفته شده خداوند به سبب صفت رحمتش، توبه را می‌پذیرد. توّاب را به معنای کسی ذکر کرده‌اند که توبه بندگانش را قبول و اسباب توبه را برایشان فراهم می‌کند، و هر قدر توبه از سوی بنده تکرار شود، قبول توبه نیز از جانب خداوند تکرار می‌شود. توّاب در قرآن، یازده بار آمده و در همه موارد جز یک بار به عنوان وصف خدا به کار رفته است.
-تواب
-==معنا و مفهوم==
-صفت «توّاب (توبه پذير) » ، صيغه مبالغه از مادّه «تَوَبَ» است كه دلالت بر بازگشت دارد. گفته مى شود : «تاب من ذنبه ؛ از گناهش بازگشت». توبه، رجوع از گناه است. پس توّاب ، در صفات خداوند ، به معناى بسيار بازگردنده (توبه پذير) است.<ref>ج۵، ص۳۸۱.</ref>
-گاه پرسشى درباره توبه خدا مطرح مى شود كه مفاد آن ، اين است : هر گاه توبه ، به بنده گناهكار نسبت داده شود، به معناى بازگشت از گناه است. پس آن گاه كه به خدا نسبت داده شود و گفته شود : «خداوند ، بر او بازگشت» و «اوست بسيار توبه كننده» به چه معناست؟ در پاسخ گفته شده است : «خدا بر او توبه كرد»، يعنى او را آمرزيد و از گناهان رهايى بخشيد يا به او توفيق توبه داد يا با آمرزش، بر او بازگشت، يا با بخشش خود، بر بنده اش باز مى گردد، هنگامى كه وى از گناهش به سوى خدا باز مى گردد. ما مى دانيم كه مؤمنان و بندگان شايسته خدا، از عنايتى خاص از سوى او بهره مند هستند ؛ ولى هر گاه بنده مرتكب گناهى شود، اين عنايت از او سلب مى شود. حال اگر توبه كند و از ارتكاب گناه باز گردد، خداى سبحان نيز به سوى او باز مى گردد. بازگشت خدا به سوى توبه كننده، به معناى پذيرش توبه او و گذشت از او و آمرزش او و در بر گرفتن دوباره او با عنايت هاى ويژه است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد،  دانشنامه عقايد اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، ۱۳۸۶ش، ح۵، ص۳۸۳.</ref>
+صفت تواب از آن روی که بر وقوع فعلی از خداوند دلالت دارد صفت فعلی ثبوتی به‌شمار می‌آید. تواب به معنای نام نیکوی خداوند در ادعیه و روایات بسیاری آمده است، بویژه در حدیث مشهور [[اسماء حسنی]] یکی از نود و نه نام خدا برشمرده شده است. عموم متکلمان شیعه قبول توبه را بر خداوند واجب نمی‌دانند و عموم متکلمان معتزلی قبول توبه را بر خدا واجب می‌دانند.
-== تیتر ==
+== معنا و مفهوم ==
-از واژه های هم ریشة توبه ، توّاب (صیغة مبالغه ، به معنای بسیار توبه کننده ؛ برای نظری دیگر در بارة این واژه رجوع کنید به جفری ، ص 95) است که غالباً به عنوان صفت خداوند آمده و، بجز دو مورد ( رجوع کنید به نور: 10؛ نصر:3)، همراه با صفت رحیم ذکر شده و دلالت دارد بر اینکه خداوند به سبب صفت رحمتش ، توبه را می پذیرد ( رجوع کنید به ادامة مقاله ، بحث کلامی ). توّاب را به معنای کسی ذکر کرده اند که توبة بندگانش را قبول و اسباب توبه را برایشان فراهم می کند، و هر قدر توبه از سوی بنده تکرار شود، قبول توبه نیز از جانب خداوند تکرار می شود (کَفْعَمی ، 1405، ص 333). واژة توّاب تنها در آیة 222 سورة بقره ، در مورد بنده و به معنای تائب ، آمده است.<ref>کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام،  تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بیتا، ذیل مدخل.</ref>
+واژه توّاب در [[قرآن]]، یازده بار آمده و در همه موارد جز یک بار، در آیه ۲۲۲ سوره بقره،<ref>قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.</ref> به عنوان وصف خدا به کار رفته است، چنان‌که آمده است: «فَتَلَقّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمات فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَوّابُ الرَّحیم؛ آدم کلماتی را از خدا اخذ کرد، و خدا از طریق رحمت به او بازگشت، او توبه پذیر و مهربان است». (سوره بقره، آیه ۳۷)<ref>سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، بی‌تا، ج۲، ص۱۶۷.</ref> از این تعداد نام تواب نه بار همراه با نام [[رحیم]] آمده است.<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۷.</ref>
-== تیتر ==
+تواب، صیغه مبالغه، به معنای بسیار توبه‌کننده است<ref>کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.</ref> که دلالت بر بازگشت دارد. توّاب، در صفات خداوند، به معنای بسیار بازگردنده (توبه‌پذیر) است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۳۸۱.</ref> در معنای بازگشت خداوند گفته شده خدا بر او توبه کرد، یعنی او را آمرزید و از گناهان رهایی بخشید یا به او توفیق توبه داد. هر گاه بنده مرتکب گناهی شود، رحمت از او سلب می‌شود. حال اگر توبه کند و از ارتکاب گناه بازگردد، خدای سبحان نیز به سوی او بازمی‌گردد. بازگشت خدا به سوی توبه‌کننده، به معنای پذیرش توبه او و گذشت از او و آمرزش او و دربر گرفتن دوباره او با عنایت‌های ویژه است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه عقاید اسلامی، گروهی از مترجمان، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۶ش، ج۵، ص۳۸۳.</ref>
-واژه تواب در قرآن، يازده بار آمده و در همه موارد به عنوان وصف خدا به كار رفته است، چنان كه مى فرمايد:
-(فَتَلَقّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمات فَتابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَوّابُ الرَّحيم).(بقره/37)
+== بازگشت به رحمت ==
-«آدم كلماتى را از خدا اخذ كرد، و خدا از طريق رحمت به او بازگشت، او توبه پذير و مهربان است»<ref>سبحانى، شیخ جعفر، منشور جاويد، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، بیتا، ج۲، ص۱۶۷.</ref>
+نسبت تواب به خدا به معنی بازگشت به رحمت است، یعنی رحمتی را که به خاطر ارتکاب گناه از بنده سلب کرده بود بعد از بازگشت او به خط اطاعت و بندگی به او بازمی‌گرداند، و به همین جهت در مورد خدا تعبیر به «تواب» می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.</ref> به تعبیر دیگر «توبه» لفظی است مشترک، میان خدا و بندگان، هنگامی که بندگان به آن توصیف شوند مفهومش این است که به سوی خدا بازگشته‌اند زیرا هر گنهکاری در حقیقت از پروردگارش فرار کرده، هنگامی که توبه می‌کند به سوی او بازمی‌گردد. خداوند نیز در حالت عصیان بندگان گویی از آنها روی‌گردان می‌شود، هنگامی که خداوند به توبه توصیف می‌شود، مفهومش این است که نظر لطف و رحمت و محبتش را به آنها بازمی‌گرداند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.</ref> نیز گفته شده توبه خدا آن است که با لطف و عنایت و قبول به سوی بنده برگردد.<ref>قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.</ref> گفته شده خداوند به سبب صفت رحمتش، توبه را می‌پذیرد. توّاب را به معنای کسی ذکر کرده‌اند که توبه بندگانش را قبول و اسباب توبه را برایشان فراهم می‌کند، و هر قدر توبه از سوی بنده تکرار شود، قبول توبه نیز از جانب خداوند تکرار می‌شود.<ref>کیانی‌فرید، مریم، «توبه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.</ref>
-ولى گاه اين كلمه به خدا نسبت داده مى‏شود، در آنجا به معنى بازگشت به رحمت است، يعنى رحمتى را كه به خاطر ارتكاب گناه از بنده سلب كرده بود بعد از بازگشت او به خط اطاعت و بندگى به او باز مى‏گرداند، و به همين جهت در مورد خدا تعبير به" تواب" (بسيار بازگشت كننده به رحمت) مى‏شود. و به تعبير ديگر" توبه" لفظى است مشترك، ميان خدا و بندگان، هنگامى كه بندگان به آن توصيف شوند مفهومش اين است كه به سوى خدا بازگشته‏اند زيرا هر گنهكارى در حقيقت از پروردگارش فرار كرده، هنگامى كه توبه مى‏كند به سوى او باز مى‏گردد. خداوند نيز در حالت عصيان بندگان گويى از آنها روى‏گردان مى‏شود، هنگامى كه خداوند به توبه توصيف مى‏شود، مفهومش اين است كه نظر لطف و رحمت و محبتش را به آنها باز مى‏گرداند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۶.</ref>
+صفت تواب از آن روی که بر وقوع فعلی از خداوند دلالت دارد صفت فعلی ثبوتی به‌شمار می‌آید. شیخ طوسی بر این باور است که پذیرش توبه بنده بر خداوند وجوب عقلی ندارد. خداوند وعده داده که توبه بندگان را بپذیرد و از آنجا که خلف وعده قبیح است، پذیرش توبه بنده بر خدا واجب می‌شود. بر این اساس توبه پذیری خداوند وجوب عقلی ندارد بلکه وجوب سمعی دارد و بر پایه رحمت و تفضل خدا شکل می‌گیرد.<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.</ref> به گزارش برخی، عموم متکلمان شیعه قبول [[توبه]] را بر خداوند واجب نمی‌دانند و عموم متکلمان [[معتزلی]] قبول توبه را بر خدا واجب می‌دانند.<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.</ref>
-توبه خدا آنست كه با لطف و عنايت و قبول به سوى بنده برگردد كلمه تواب هميشه وصف خدا آمده مگر در آيه‏ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ‏ بقره/ 222.<ref>قرشى بنابى، على‏اكبر، تفسير احسن الحديث، تهران، بنياد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۰۰.
+تواب به معنای نام نیکوی خداوند در ادعیه و روایات بسیاری آمده است، بویژه در حدیث مشهور اسماء حسنی یکی از نود و نه نام خدا برشمرده شده است. [[امام سجاد(ع)]] درباره توبه خداوند در دعای ابوحمزه ثمالی گفته است: «اللهم و تُب عَلَیَّ حَتی لااَعصیک؛ خدایا به من روی آور تا نافرمانی‌ات نکنم»<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.</ref>
-</ref>
-== تیتر ==
-بسیار توبه پذیر، تواب ضیغه مبالغه از توب است. در مجموع در قرآن کریم سی و چهار بار توبه به خدا نسبت داده شده است. از این تعداد در هشت آیه، توبه خداوند در پی توبه بنده و در دو آیه در پی استغفار بنده و در چهار آیه همراه با مغرفت الهی آمده است. در این مجموعه آیات، یازده مرتبه خداوند به نام تواب خوانده شده است. از این تعداد نام تواب نه بار همراه بانام رحیم آمده است.ص۵۵۷.<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش،</ref>
-صفت تواب از آن روی که بر وقوع فعلی از خداوند دلالت دارد صفت فعلی ثبوتی به شمار می آید. شیخ طوسی بر این باور است که پذیرش توبه بنده بر خداوند وجوب عقلی ندارد. خداوند وعده داده که توبه بندگان را بپذیرد و از آنجا که خلف وعده قبیح است، پذیرش توبه بنده بر خدا واجب میشود. بر این اساس توبه پذیری خداوند وجوب عقلی ندارد بلکه وجوب سمعی دارد و بر پایه رحمت و تفضل خدا شکل میگیرد. به گزارش طبرسی، عموم متکلمان شیعه قبول توبه را بر خداوند واجب نمی دانند و عموم متکلمان معتزلی قبول توبه را بر خدا واجب می‌دانند.ص۵۵۸.<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش،</ref>
-تواب به معنای نام نیکوی خداوند در ادعیه و روایات بسیاری آمده بویژه در حدیث مشهور اسماء حسنی یکی از نود و نه نام خدابرشمرده شده است. امام سجاد درباره توبه خداوند در دعای ابوحمزه ثمالی گفته است: «اللهم و تُب عَلَیَّ حَتی لااَعصیک؛ خدایا به من روی آور تا نافرمانی‌ات نکنم»<ref>سلطانی، محمد، «توّاب» دانشنامه معاصر قرآن کریم، سرپرست علمی: سید سلمان صفوی، قم، سلمان آزاده، ۱۳۹۶ش، ص۵۵۸.</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۴۱: / خط ۲۷: @@
 | شاخه فرعی۳ =
 }}
-{{تکمیل مقاله
+{{ارزیابی
   | شناسه = شد
-  | تیترها = شد
+  | عکس = <!--خالی | شد-->
-  | ویرایش = شد
+  | درگاه = شد
-  | لینک‌دهی = شد
+  | ادبیات = <!--خالی | شد-->
-  | ناوبری =
+  | پیوند = شد
-  | نمایه =شد
+  | ناوبری = شد
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییرمسیر = شد
-  | ارجاعات =
+  | ارجاعات = شد
-  | بازبینی نویسنده =
+  | ارزیابی کمی = شد
-  | بازبینی =شد
+  | ارزیابی کیفی = شد
- | تکمیل =
+  | اولویت = ج
-  | اولویت = ب
+  | کیفیت = خوب
-  | کیفیت = ب
 }}
 {{پایان متن}}