هیهات منا الذلة
جمله «هیهات منا الذلة» به چه معناست و از کیست؟
هَیْهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ، به‌معنای محال است تَن به ذلّت دهیم، تعبیری از امام حسین(ع) در روز عاشورا که آن را به‌عنوان یکی از شعارهای اصلی آزادگی و ظلم‌ستیزی در حادثه عاشورا به‌شمار برده‌اند.[۱] این عبارت در ضمن خطبه دوم امام حسین(ع) در روز عاشورا و در مقابل سپاه کوفه آمده است. امام(ع) در هنگام خواندن خطبه، برای اینکه صدایش بیشتر به گوش برسد بر شتری سوار شده بود.[۲] عبارت «هیهات منا الذلة» بخشی از آن خطبه است:
.PNG)
| « | ألا و إنَّ الدَّعِیَّ ابنَ الدَّعِیِّ قَد رَکَزَ بَینَ اثنَتَینِ: بَینَ السَّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ، و هَیهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ، یَأبَی اللّه لَنا ذلِکَ و رَسولُهُ وَ المُؤمِنونَ، و حُجورٌ طابَت و حُجورٌ طَهُرَت، و اُنوفٌ حَمِیَّةٌ و نُفوسٌ أبِیَّةٌ، مِن أن تُؤثَرَ طاعَةُ اللِّئامِ عَلی مَصارِعِ الکِرامِ هان! بی نَسَبِ پسر بی نَسَب، مرا میان دو چیز قرار داده است: بین شمشیر و ذلت. محال است تَن به ذلّت دهیم و خداوند آن را برای ما نمی‌پذیرد و نیز پیامبرش و مؤمنان و دامن‌هایی پاک و پاکیزه و جان‌هایی عزتمند و نَفْس‌هایی خوددار که اطاعت از فرومایگان را بر مرگی کریمانه، مقدّم نمی‌دارند.[۳] |
» |
مرتضی مطهری: جمله معروف «هیهات منا الذله» عجیب است و از آن جمله‌هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می‌تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می‌بارد.[۴]
محققان این عبارت را نشانه‌ای از حماسی‌بودن رخداد عاشورا قلمداد کرده‌اند؛[۵] حماسه‌ای که درورنمایه آن آزادی، آزادگی و تن به ذلت ندادن در مقابل ظالمان است.[۶] برخی دیگر از محققان، شعار «هیهات منا الذلة» در روز عاشورا را نمایان‌گر عظمت روح، نیت و همت امام حسین(ع) دانسته‌اند؛ زیرا در حالی از او صادر شده که در محاصره دشمن بود و حتی آب و نان از او و زنان و کودکانش دریغ شده بود و گرامی‌ترین عزیزانش، از قبیل پسر، برادر، برادرزادگان و دوستان مخلصش، در خطر کشته‌شدن قرار داشتند.[۷]
مرتضی مطهری شعار «هیهات منا الذلة» امام حسین(ع) را معرف روح نهضت عاشورا دانسته است.[۸] او معتقد است که این شعار پیام شهید است و معیاری پیش چشم همه آزادگان جهان تا انتهای تاریخ است تا صداقت شهید را دریابند و حقانیت راه او را، که راه آزادی و آزادگی است، تصدیق کنند.[۹]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ محدثی، جواد، پیام‌های عاشورا، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۲۶.
- ↑ مطهری، مرتضی، پانزده گفتار، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۲۰۱.
- ↑ مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۴ ش/ ۱۴۲۶ق، ص۱۶۶.
- ↑ مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۲.
- ↑ مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۱.
- ↑ محدثی، پیام‌های عاشورا، ص۲۶.
- ↑ فاضل لنکرانی، محمد، پاسداران وحی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۶.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۸۲–۱۸۳.
- ↑ مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۴۵.