عذاب شدن معبودان غیر از خدا
عذاب شدن معبودان غیر از خدا در جهنم، به محتوای بخشی از آیات ۲۲ و ۲۳ سوره صافات و آیات ۹۸ و ۹۹ سوره انبیاء اشاره دارد. عذاب معبودان غیر جاندار مانند بت‌ها را نوعی مجازات برای بت‌پرستان دانسته‌اند؛ زیرا باعث تحقیر آنها و افکارشان می‌شود. به باور برخی از مفسران، این آیات شامل معبودان جاندار مانند انسان‌ها نمی‌شود؛ اما اگر شامل شود، معبودانی که در عبادت شدن خود نقشی نداشته‌اند از آن استثناء شده‌اند.
مجازات و تحقیر بت‌پرستان
بر اساس آیات ۲۲ و ۲۳ سوره صافات و آیات ۹۸ و ۹۹ سوره انبیاء، معبودان غیر از خدا در جهنم عذاب خواهند شد. آیت‌الله مکارم شیرازی، در تفسیر نمونه این عذاب را نوعی مجازات برای بت‌پرستان دانسته است. به گفته او، عذاب بت‌ها در جهنم تحقیر بت‌پرستان و افکار آنها است که برای آنها ارزشی می‌پنداشتند.[۱]
معبودان بی‌جان یا جاندار
به گفته فضل بن حسن طبرسی مفسر شیعه، آیه ﴿وَ ما کانُوا یَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ﴾(صافات:۸) تنها شامل معبودان بی‌جان مانند بت‌ها می‌شود؛ زیرا کلمه «ما» در زبان عربی برای غیر عاقل به کار می‌رود. همچنین مخاطب این آیه مردم مکه بوده[۲] و آنها بت‌ها را می‌پرستیدند.[۳] علامه طباطبایی دیگر مفسر شیعه نیز، معبودان در این آیه را شامل انسان‌ها، فرشتگان و جن‌ها ندانسته است.[۴]
البته علامه طباطبایی احتمال داده است کلمه «ما» شامل معبودان باشعور نیز شده و فرعون و نمرود را نیز دربربگیرد.[۴]
استثنای برخی معبودان جاندار
اگر آیات مربوط به وارد شدن معبودان غیر خدا به جهنم، شامل معبودان جاندار نیز شود، شامل معبودانی که در پرستش شدنِ خود نقشی نداشته‌اند نخواهد شد. در آیه ۱۰۱ سوره انبیاء سه آیه پس از آیات مورد نظر، مؤمنان صالح دور از جهنم دانسته شده است.[۵] برخی احتمال داده‌اند این آیه استثنائی برای خارج کردن معبودانی مانند حضرت عیسی(ع) و مریم است.[۶]
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ه. ش، ج۱۳، ص۵۰۷.
- ↑ آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، اول، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۸۹.
- ↑ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، پیشین، ج۱۶، ص۱۶۶.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ رک: طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۱۹۸.
- ↑ انبیاء: ۱۰۱.
- ↑ تفسیر نمونه، پیشین، ج۱۳، ص۵۰۹.