trustworthy
۳٬۴۹۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۴: | خط ۴: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
نوشتن روایات شیعه، توسط حضرت علی(ع) و دیگر امامان شیعه شروع شده است. صحیفه | نوشتن روایات شیعه، توسط حضرت علی(ع) و دیگر امامان شیعه شروع شده است. [[صحیفه سجادیه]] و رساله حقوق از جمله آثار نوشته شده باقی مانده از امام سجاد(ع) میباشد. | ||
در دوران ائمه(ع) و بهطور خاص دوران امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایات بسیاری توسط شاگردان ایشان نوشته شد که برخ از این نوشتهها امروزه در دسترس میباشد مانند: کتاب مسائل علیّ بن جعفر؛ کتاب الزهد و کتاب المومن حسین بن سعید کوفی اهوازی؛ کتاب قرب الاسناد عبدالله بن جعفر حمیری؛ کتاب المحاسن احمد بن محمد بن خالد البرقی و …. | در دوران ائمه(ع) و بهطور خاص دوران امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایات بسیاری توسط شاگردان ایشان نوشته شد که برخ از این نوشتهها امروزه در دسترس میباشد مانند: کتاب مسائل علیّ بن جعفر؛ کتاب الزهد و کتاب المومن حسین بن سعید کوفی اهوازی؛ کتاب قرب الاسناد عبدالله بن جعفر حمیری؛ کتاب المحاسن احمد بن محمد بن خالد البرقی و …. | ||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
رسالهها و کتابهایی به امامان منسوب شده است که بسیاری از این آثار از بین رفتهاند. اولین کتاب امیرمومنان حضرت علی(ع)، کتاب تفسیر قرآن است.<ref>شرف الدین، عبدالحسین، المراجعات، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ص۳۰۵–۳۰۶.</ref> دومین کتاب ایشان «کتاب السنن و القضایا والاحکام» میباشد که ابواب مختلف فقهی در آن ذکر شده است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، تهران، المکتبه الاسلامیه، ج۲، ص۱۵۹.</ref> سومین کتاب، [[کتاب جامعه]]، یا [[کتاب علی(ع)]] است.<ref>امین، محسن، اعیان الشیعه، بی جا، بی تا، ج۱، ص۹۳.</ref> [[صحیفه علی(ع)]] کتابی دیگر است که حجم آن کمتر از کتاب علی و الجامعه است.<ref>حسینی، محمد رضا، تدوین السنه، قم، کتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۷۶ش، ص۵۲.</ref> هیچکدام از این کتابها اکنون در دسترس نیست. | رسالهها و کتابهایی به امامان منسوب شده است که بسیاری از این آثار از بین رفتهاند. اولین کتاب امیرمومنان حضرت علی(ع)، کتاب تفسیر قرآن است.<ref>شرف الدین، عبدالحسین، المراجعات، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ص۳۰۵–۳۰۶.</ref> دومین کتاب ایشان «کتاب السنن و القضایا والاحکام» میباشد که ابواب مختلف فقهی در آن ذکر شده است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، تهران، المکتبه الاسلامیه، ج۲، ص۱۵۹.</ref> سومین کتاب، [[کتاب جامعه]]، یا [[کتاب علی(ع)]] است.<ref>امین، محسن، اعیان الشیعه، بی جا، بی تا، ج۱، ص۹۳.</ref> [[صحیفه علی(ع)]] کتابی دیگر است که حجم آن کمتر از کتاب علی و الجامعه است.<ref>حسینی، محمد رضا، تدوین السنه، قم، کتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۷۶ش، ص۵۲.</ref> هیچکدام از این کتابها اکنون در دسترس نیست. | ||
[[امام سجاد(ع)]] هنگام شهادت، صندوقی را به [[امام باقر(ع)]] تحویل دادند که در آن کتب بسیاری بود.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، ج۲۶ ص۲۱۲.</ref> یکی از آن کتابها | [[امام سجاد(ع)]] هنگام شهادت، صندوقی را به [[امام باقر(ع)]] تحویل دادند که در آن کتب بسیاری بود.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، ج۲۶ ص۲۱۲.</ref> یکی از آن کتابها صحیفه است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، تهران، المکتبه الاسلامیه، ج۱۵، ص۱۸.</ref> کتاب دیگر، [[رساله حقوق]] است که دربرگیرنده آداب سلوک فردی و اجتماعی است. | ||
دو کتاب به امام حسن عسکری نسبت داده شده است که در انتساب آنها تردیدهایی وجود دارد: یک: [[تفسیر امام حسن عسکری | دو کتاب به امام حسن عسکری نسبت داده شده است که در انتساب آنها تردیدهایی وجود دارد: یک: [[تفسیر امام حسن عسکری]].<ref>حسن بن علی، امام یازدهم علیه السلام، التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری علیه السلام، قم، مؤسسه الامام المهدی، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.</ref> دو: تفسیر فاتحه الکتاب.<ref>حسن بن علی، امام یازدهم علیه السلام، تفسیر فاتحه الکتاب، تهران، انتشارات کعبه، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.</ref> | ||
هر چند بخش زیادی از میراث مکتوب ائمه(ع) امروزه در دسترس نیست، اما مهمترین آثار آنها که روایات است، با اسناد معتبر در منابع حدیثی شیعه، جمعآوری شدهاند. | هر چند بخش زیادی از میراث مکتوب ائمه(ع) امروزه در دسترس نیست، اما مهمترین آثار آنها که روایات است، با اسناد معتبر در منابع حدیثی شیعه، جمعآوری شدهاند. | ||
== کتابهای نوشته شده در عصر امامان معصوم(ع) == | == کتابهای نوشته شده در عصر امامان معصوم(ع) == | ||
با توجه به توصیه امامان(ع) به نگارش حدیث، اصول فراوانی توسط اصحاب ائمه(ع) تدوین شد و محل اعتماد محدثان قرار گرفت. شماره تقریبی این اصول چهار صد میباشد و از همین روی به آنها | با توجه به توصیه امامان(ع) به نگارش حدیث، اصول فراوانی توسط اصحاب ائمه(ع) تدوین شد و محل اعتماد محدثان قرار گرفت. شماره تقریبی این اصول چهار صد میباشد و از همین روی به آنها «[[اصول اربعمأه]]» گفتهاند.<ref>مجید معارف، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران، ۱۳۷۴ش، ج1، ص177.</ref> | ||
برخی از کتابهایی که در عصر امامان معصوم(ع) توسط بزرگان شیعه نوشته شده است و امروزه بارها به چاپ رسیده، عبارتند از: | برخی از کتابهایی که در عصر امامان معصوم(ع) توسط بزرگان شیعه نوشته شده است و امروزه بارها به چاپ رسیده، عبارتند از: | ||
* علی بن جعفر عریضی (فرزند امام صادق) | * کتاب '''مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها'''، علی بن جعفر عریضی (فرزند امام صادق). | ||
* توحید المفضل (از اصحاب امام صادق) | * کتاب '''توحید المفضل'''، مفضل بن عمر (از اصحاب امام صادق). | ||
* حسین بن سعید کوفی اهوازی (اصحاب امام رضا، جواد و هادی) | * کتاب '''المؤمن''' و کتاب '''الزهد،''' حسین بن سعید کوفی اهوازی (از اصحاب امام رضا، جواد و هادی). | ||
* | * کتاب '''قرب الإسناد'''، عبدالله بن جعفر حمیری (از اصحاب امام هادی). | ||
* | * کتاب '''المحاسن'''، احمد بن محمد بن خالد برقی (متوفای۲۷۴قمری)، (۲جلدی). | ||
* محمد بن حسن صفار (از اصحاب امام حسن عسکری و متوفای ۲۹۰قمری) | * کتاب '''بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم'''، محمد بن حسن صفار (از اصحاب امام حسن عسکری و متوفای ۲۹۰قمری). | ||
== کتابهای نوشته شده از عصر غیبت تا پایان قرن ۵ == | == کتابهای نوشته شده از عصر غیبت تا پایان قرن ۵ == | ||
امام حسن عسکری(ع) در سال ۲۶۰ قمری به شهادت رسید.<ref>شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> با آغاز غیبت امام دوازدهم بعد از شهادت پدرش،<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، قم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، ۱۴۰۵ق، ص۴۷۳.</ref>دوره جمعآوری حدیث شیعه در مجموعههای باببندی شده شروع میشود که برخی از آنها عبارتند از: | امام حسن عسکری(ع) در سال ۲۶۰ قمری به شهادت رسید.<ref>شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> با آغاز غیبت امام دوازدهم بعد از شهادت پدرش،<ref>صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، قم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، ۱۴۰۵ق، ص۴۷۳.</ref>دوره جمعآوری حدیث شیعه در مجموعههای باببندی شده شروع میشود که برخی از آنها عبارتند از: | ||
* | * '''الکافی'''، محمد بن یعقوب کلینی (متوفای۳۲۹ق). | ||
* الإمامة و التبصرة من | * '''الإمامة و التبصرة من الحیرة'''، علی بن حسین ابن بابویه (متوفای۳۲۹ق). | ||
* | * '''التمحیص'''، محمد بن همام اسکافی (متوفای ۳۳۶ق). | ||
* الجعفریات (الأشعثیات)، محمد بن محمد ابن اشعث (متوفای قرن۴). | * '''الجعفریات (الأشعثیات)'''، محمد بن محمد ابن اشعث (متوفای قرن۴). | ||
* کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی | * '''کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر'''، علی بن محمد خزاز رازی (متوفای قرن۴). | ||
* | * '''الغیبة'''، محمد بن ابراهیم نعمانی، (متوفای ۳۶۰ق). | ||
* کامل | * '''کامل الزیارات'''، جعفر بن محمد ابن قولویه (متوفای۳۶۷ق). | ||
* محمد بن علی ابن بابویه، (متوفای ۳۸۳ق)، دارای چندین کتاب میباشد: من لا یحضره الفقیه، الأمالی، التوحید، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، الخصال، صفات الشیعة، عیون أخبار الرضا علیه السلام، فضائل الأشهر الثلاثة، فضائل الشیعة، کمال الدین و تمام النعمة، مصادقة الإخوان، معانی الأخبار، إعتقادات الإمامیة، علل الشرائع. | * محمد بن علی ابن بابویه، (متوفای ۳۸۳ق)، دارای چندین کتاب میباشد: من لا یحضره الفقیه، الأمالی، التوحید، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، الخصال، صفات الشیعة، عیون أخبار الرضا علیه السلام، فضائل الأشهر الثلاثة، فضائل الشیعة، کمال الدین و تمام النعمة، مصادقة الإخوان، معانی الأخبار، إعتقادات الإمامیة، علل الشرائع. | ||
* محمد بن حسین شریف الرضی (متوفای۴۰۶ق)، دارای چندین کتاب میباشد: نهج البلاغة، خصائص الأئمة علیهم السلام، المجازات النبویة. | * محمد بن حسین شریف الرضی (متوفای۴۰۶ق)، دارای چندین کتاب میباشد: نهج البلاغة، خصائص الأئمة علیهم السلام، المجازات النبویة. | ||
* محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (متوفای ۴۱۳)، دارای چندین کتاب میباشد: الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، الأمالی، تفضیل أمیر المؤمنین علیه السلام، کتاب المزار و …. | * محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (متوفای ۴۱۳)، دارای چندین کتاب میباشد: الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، الأمالی، تفضیل أمیر المؤمنین علیه السلام، کتاب المزار و …. | ||
* محمد بن الحسن معروف به شیخ طوسی (متوفای۴۶۰ق)، دارای چندین کتاب میباشد: الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهذیب الأحکام، الأمالی، الغیبة، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد و …. | * محمد بن الحسن معروف به شیخ طوسی (متوفای۴۶۰ق)، دارای چندین کتاب میباشد: الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهذیب الأحکام، الأمالی، الغیبة، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد و …. | ||
مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین و | * '''مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین و الأئمة'''، محمد بن احمد ابن شاذان (متوفای۴۶۰ق). | ||
== کتب اربعه، مهمترین کتابهای روایی شیعه == | == کتب اربعه، مهمترین کتابهای روایی شیعه == | ||
{{نوشتار اصلی|کتب اربعه شیعه}} | {{نوشتار اصلی|کتب اربعه شیعه}} | ||
خط ۵۲: | خط ۵۱: | ||
{{همچنین ببینید| اعتبار کتب اربعه شیعه}} | {{همچنین ببینید| اعتبار کتب اربعه شیعه}} | ||
'''کتب اربعه'''؛ این چهار کتاب بعد از قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه مهمترین کتابهای شیعه هستند: | '''کتب اربعه'''؛ این چهار کتاب بعد از قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه مهمترین کتابهای شیعه هستند: | ||
* [[اعتبار کتاب کافی| | * کتاب [[اعتبار کتاب کافی|الکافی]]، [[محمد بن یعقوب کلینی]] که دارای هشت جلد است؛ کتاب کافی دارای ۱۶۱۹۹ حدیث است.<ref>مدیر شانهچی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ص۷۷.</ref> | ||
* [[من لا یحضره الفقیه]]، [[شیخ صدوق]] (ابوجعفر محمد بن علی) که در چهار جلد به چاپ شده و بیشتر روایات آن فقهی بوده و مجموع روایات آن ۵۹۰۱ روایت است.<ref>مدیر شانهچی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ص۷۸.</ref> | * کتاب [[من لا یحضره الفقیه]]، [[شیخ صدوق]] (ابوجعفر محمد بن علی) که در چهار جلد به چاپ شده و بیشتر روایات آن فقهی بوده و مجموع روایات آن ۵۹۰۱ روایت است.<ref>مدیر شانهچی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ص۷۸.</ref> | ||
* [[تهذیب الاحکام]]، [[شیخ طوسی]] (ابو جعفر محمد بن حسن). این کتاب در ده جلد چاپ شده و مشتمل بر ۱۳۵۹ حدیث است. | * کتاب [[تهذیب الاحکام]]، [[شیخ طوسی]] (ابو جعفر محمد بن حسن). این کتاب در ده جلد چاپ شده و مشتمل بر ۱۳۵۹ حدیث است. | ||
* [[الاستبصار]]، این کتاب نیز از شیخ طوسی است. روایتهای استبصار ۵۵۱۱ در ۹۲۵ باب است، این کتاب در چهار جلد منتشر شده است.<ref>مهریزی، مهدی، آشنایی با متون حدیث، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص۹۹–۱۰۱.</ref> | * کتاب [[الاستبصار]]، این کتاب نیز از شیخ طوسی است. روایتهای استبصار ۵۵۱۱ در ۹۲۵ باب است، این کتاب در چهار جلد منتشر شده است.<ref>مهریزی، مهدی، آشنایی با متون حدیث، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص۹۹–۱۰۱.</ref> | ||
== تدوین مجموعههای حدیث == | == تدوین مجموعههای حدیث == |