ترتیب سوره‌های قرآن توسط صحابه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== ترتیب آیه‌های قرآن == | == ترتیب آیه‌های قرآن == | ||
آیات قرآن بر اساس ترتیب نزول، در قالب سوره‌ها مرتب شدند. گاهی رعایت ترتیب نزول آنها به دستور پیامبر اکرم انجام می‌گرفت. برای نمونه پیامبر دستور داد که یک یا چند آیه را در لابه لای سوره‌ای قرار دهند که پیش‌تر نازل شده بود. | |||
البته عالمان معتقدند از توقیفی‌بودن همه آیات نمی‌توان دفاع کرد. برخی مفسران مانند علامه طباطبایی، آیت الله معرفت و دیگران معتقدند با این‌که ترتیب آیاتِ بیش‌تر سوره‌های قرآن کریم، توقیفی است، ولی تعداد سوره‌هایی که تنظیم بعضی از آیات آنها به اجتهاد و رأی صحابه صورت گرفته، کم نیست، و وقوع برخی از آیات که به صورت متفرق نازل شده، در جایی که فعلاً قرار دارند، خالی از دخالت صحابه نبوده و این مسئله از ظاهر روایات جمع در زمان خلیفهٔ اول به خوبی به دست می‌آید.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷؛ الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۱۴.</ref>{{همچنین ببینید|جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر اسلام}} | |||
{{همچنین ببینید|جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر اسلام}} | |||
== ترتیب سوره‌های قرآن == | == ترتیب سوره‌های قرآن == | ||
بسیاری از [[تفسیر|مفسران]] و دانشمندان [[علوم قرآنی]] معتقدند، ترتیب سوره‌های قرآن به[[اجتهاد]] و نظر [[صحابه]] بوده است. | بسیاری از [[تفسیر|مفسران]] و دانشمندان [[علوم قرآنی]] معتقدند، ترتیب سوره‌های قرآن به [[اجتهاد]] و نظر [[صحابه]] بوده است. [[علامه طباطبایی]]، نویسنده [[تفسیر المیزان]]، معتقد است ترتیب سوره‌ها توسط صحابه بود؛ برای نمونه، [[عثمان بن عفان|عثمان]] خلیفه سوم، سوره برائت را بعد از سوره انفال قرار داد.<ref name=":0" /> همچنین مصحف‌های قرآن در ترتیب، با یکدیگر، اختلاف و مغایرت داشتند.<ref name=":0" /> روایت شده مصحف [[امام علی(ع)]] براساس نزول بوده و نخستین سوره آن، [[سوره علق]] و سپس [[سوره مدثر]] و … بوده است.<ref name=":0">طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ص۱۲۳.</ref> | ||
[[علامه طباطبایی]] نویسنده [[تفسیر المیزان]]، معتقد است ترتیب سوره‌ها توسط صحابه بود؛ | |||
در مقابل برخی معتقدند ترتیب سوره‌های قرآن، [[توقیفی بودن|توقیفی]] است و پیامبر اسلام از طریق [[وحی]]، سوره‌ها را مرتب نموده و در ادامه نیز سوره‌ها بر همین اساس مرتب شدند.<ref>جمعی از محققان، علوم القرآن عند المفسرون، ص۴۵۱–۴۶۰.</ref> | [[جلال‌الدین سیوطی]] از مفسران و عالمان [[اهل‌سنت]] نیز ترتیب سوره‌های قرآن را به اجتهاد صحابه دانسته و می‌گوید: «عموم عالمان معتقدند که ترتیب سوره‌ها به اجتهاد صحابه بوده است».<ref>الاتقان فی علوم القرآن، ص۱۳۵.</ref> در مقابل برخی معتقدند ترتیب سوره‌های قرآن، [[توقیفی بودن|توقیفی]] است و پیامبر اسلام از طریق [[وحی]]، سوره‌ها را مرتب نموده و در ادامه نیز سوره‌ها بر همین اساس مرتب شدند.<ref>جمعی از محققان، علوم القرآن عند المفسرون، ص۴۵۱–۴۶۰.</ref> | ||
سید مرتضی علم الهدی، [[آیت‌الله خویی]] و دیگران معتقدند که سوره‌های قرآن کریم به همین ترتیب کنونی در زمان حیات پیامبر و به دستور ایشان، مرتب شده است. این افراد بعید می‌دانند پیامبر مسئله‌ای با این | سید مرتضی علم الهدی، [[آیت‌الله خویی]] و دیگران معتقدند که سوره‌های قرآن کریم به همین ترتیب کنونی در زمان حیات پیامبر و به دستور ایشان، مرتب شده است. این افراد بعید می‌دانند پیامبر مسئله‌ای با این اهمیت را به حال خود رها کرده باشد، تا پس از ایشان، دیگران نظم و ترتیب دهند.<ref>البیان فی علوم القرآن، ترجمهٔ محمد صادق نجفی و هاشم‌زاده هریسی.</ref> | ||
آیت‌الله خویی معتقد است، اجتهادی بودن ترتیب آیات و سوره‌ها توسط صحابه، امری اشتباه است و با قرآن، [[سنت]]، [[اجماع]] و عقل مخالف است؛ زیرا عظمت قرآن، اهمیت دادن پیامبر به حفظ و جمع آن و تلاش مسلمانان به توصیه‌ها با اجتهادی بودن ترتیب آیات و سوره‌ها به دست صحابه منافات دارد.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۳–۲۵۷.</ref> | آیت‌الله خویی معتقد است، اجتهادی بودن ترتیب آیات و سوره‌ها توسط صحابه، امری اشتباه است و با قرآن، [[سنت]]، [[اجماع]] و عقل مخالف است؛ زیرا عظمت قرآن، اهمیت دادن پیامبر به حفظ و جمع آن و تلاش مسلمانان به توصیه‌ها با اجتهادی بودن ترتیب آیات و سوره‌ها به دست صحابه منافات دارد.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۳–۲۵۷.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۴ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۷
 | این مقاله هماکنون به دست Rezapour در حال ویرایش است. |
آیا ترتیب سوره‌های قرآن توسط صحابه صورت گرفته است؟
ترتیب آیه‌های قرآن
آیات قرآن بر اساس ترتیب نزول، در قالب سوره‌ها مرتب شدند. گاهی رعایت ترتیب نزول آنها به دستور پیامبر اکرم انجام می‌گرفت. برای نمونه پیامبر دستور داد که یک یا چند آیه را در لابه لای سوره‌ای قرار دهند که پیش‌تر نازل شده بود.
البته عالمان معتقدند از توقیفی‌بودن همه آیات نمی‌توان دفاع کرد. برخی مفسران مانند علامه طباطبایی، آیت الله معرفت و دیگران معتقدند با این‌که ترتیب آیاتِ بیش‌تر سوره‌های قرآن کریم، توقیفی است، ولی تعداد سوره‌هایی که تنظیم بعضی از آیات آنها به اجتهاد و رأی صحابه صورت گرفته، کم نیست، و وقوع برخی از آیات که به صورت متفرق نازل شده، در جایی که فعلاً قرار دارند، خالی از دخالت صحابه نبوده و این مسئله از ظاهر روایات جمع در زمان خلیفهٔ اول به خوبی به دست می‌آید.[۱]
ترتیب سوره‌های قرآن
بسیاری از مفسران و دانشمندان علوم قرآنی معتقدند، ترتیب سوره‌های قرآن به اجتهاد و نظر صحابه بوده است. علامه طباطبایی، نویسنده تفسیر المیزان، معتقد است ترتیب سوره‌ها توسط صحابه بود؛ برای نمونه، عثمان خلیفه سوم، سوره برائت را بعد از سوره انفال قرار داد.[۲] همچنین مصحف‌های قرآن در ترتیب، با یکدیگر، اختلاف و مغایرت داشتند.[۲] روایت شده مصحف امام علی(ع) براساس نزول بوده و نخستین سوره آن، سوره علق و سپس سوره مدثر و … بوده است.[۲]
جلال‌الدین سیوطی از مفسران و عالمان اهل‌سنت نیز ترتیب سوره‌های قرآن را به اجتهاد صحابه دانسته و می‌گوید: «عموم عالمان معتقدند که ترتیب سوره‌ها به اجتهاد صحابه بوده است».[۳] در مقابل برخی معتقدند ترتیب سوره‌های قرآن، توقیفی است و پیامبر اسلام از طریق وحی، سوره‌ها را مرتب نموده و در ادامه نیز سوره‌ها بر همین اساس مرتب شدند.[۴]
سید مرتضی علم الهدی، آیت‌الله خویی و دیگران معتقدند که سوره‌های قرآن کریم به همین ترتیب کنونی در زمان حیات پیامبر و به دستور ایشان، مرتب شده است. این افراد بعید می‌دانند پیامبر مسئله‌ای با این اهمیت را به حال خود رها کرده باشد، تا پس از ایشان، دیگران نظم و ترتیب دهند.[۵]
آیت‌الله خویی معتقد است، اجتهادی بودن ترتیب آیات و سوره‌ها توسط صحابه، امری اشتباه است و با قرآن، سنت، اجماع و عقل مخالف است؛ زیرا عظمت قرآن، اهمیت دادن پیامبر به حفظ و جمع آن و تلاش مسلمانان به توصیه‌ها با اجتهادی بودن ترتیب آیات و سوره‌ها به دست صحابه منافات دارد.[۶]
منابع
- ↑ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۱۲۷؛ الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۱۴.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ص۱۲۳.
- ↑ الاتقان فی علوم القرآن، ص۱۳۵.
- ↑ جمعی از محققان، علوم القرآن عند المفسرون، ص۴۵۱–۴۶۰.
- ↑ البیان فی علوم القرآن، ترجمهٔ محمد صادق نجفی و هاشم‌زاده هریسی.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۳–۲۵۷.