پنج‌تن آل عبا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}}{{سوال}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | |||
پنج‌تن آل عبا چه کسانی بودند و ماجرای آنچه بوده و در منابع روایی و همچنین قرآن و ادعیه چگونه یاد شده است؟ | |||
{{پایان سوال}} | |||
{{پاسخ}}{{درگاه|تاریخ|سنت}} | |||
'''پنج‌تن آل عبا''' به پنج نفر از [[اهل بیت(ع)]] پیامبر اسلام [[حضرت محمد(ص)]] اطلاق می‌شود که در تاریخ اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. این پنج نفر عبارتند از: حضرت محمد(ص)، [[حضرت علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه(س)]]، [[حضرت حسن(ع)]]، و [[حضرت حسین(ع)]]. این شخصیت‌ها نه‌تنها در تاریخ اسلام بلکه در باورهای دینی مسلمانان، به‌ویژه شیعیان، جایگاهی بسیار رفیع دارند. پنج تن آل عبا در قرآن کریم و روایات پیامبر و اهل بیت، جایگاه معنوی و حقوقی ویژه‌ای دارند. | |||
آیه تطهیر (احزاب: | [[آیه تطهیر]] (احزاب:۳۳) که در آن از تطهیر اهل بیت پیامبر سخن به میان آمده است، بیانگر فضیلت و پاکی ویژه این پنج نفر است. در این آیه، خداوند از اهل بیت پیامبر خواسته است که از هر گونه آلودگی دور بمانند، که نشان‌دهنده منزلت و جایگاه خاص آن‌ها در تاریخ اسلام است. | ||
== آیه تطهیر == | == آیه تطهیر == | ||
'''آیه تطهیر''' در قرآن | '''آیه تطهیر''' در [[قرآن کریم]]، در [[سوره احزاب]] (آیه ۳۳)، به اینگونه بیان شده است: {{قرآن|إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّـهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا|ترجمه=}} ترجمه:{{قرآن|ترجمه=همانا خدا می‌خواهد که از شما اهل بیت هر گونه آلودگی را دور کند و شما را تطهیر کند.}} | ||
{{قرآن|إِنَّمَا | |||
{{قرآن|ترجمه=همانا خدا می‌خواهد که از شما اهل بیت هر گونه آلودگی را دور کند و شما را تطهیر کند.}} | |||
ت | ت | ||
این آیه در تفسیر و دیدگاه‌های بسیاری از علمای مسلمان، به‌ویژه شیعیان، به عنوان دلیلی بر تقدس و طهارت اهل بیت پیامبر مطرح شده است. در تفسیر آیه، بیشتر به «پنج تن آل عبا» اشاره می‌شود که شامل پیامبر اسلام حضرت محمد (ص)، حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س)، حضرت حسن (ع)، و حضرت حسین (ع) می‌باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان|سال=1372|نام=محمدحسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=انتشارات اسلامی|جلد=19|صفحه=346-348|مکان=قم}}</ref> | این آیه در تفسیر و دیدگاه‌های بسیاری از علمای مسلمان، به‌ویژه شیعیان، به عنوان دلیلی بر تقدس و طهارت اهل بیت پیامبر مطرح شده است. در تفسیر آیه، بیشتر به «پنج تن آل عبا» اشاره می‌شود که شامل پیامبر اسلام حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، حضرت حسن(ع)، و حضرت حسین(ع) می‌باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان|سال=1372|نام=محمدحسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=انتشارات اسلامی|جلد=19|صفحه=346-348|مکان=قم}}</ref> | ||
علمای شیعه و اهل سنت هر یک به تفسیر این آیه پرداخته‌اند، ولی شیعه به‌ویژه در تأکید بر تطهیر اهل بیت و جایگاه ویژه آن‌ها، نظر خاصی دارد. در بسیاری از روایات از پیامبر (ص) نقل شده است که در مورد آیه تطهیر، این پنج نفر را به‌طور خاص مورد تطهیر الهی قرار داده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر جامع اهل بیت|سال=1385|نام=عبدلله|نام خانوادگی=جوادی آملی|ناشر=دارالکتاب|جلد=3|صفحه=241-245|مکان=قم}}</ref> | علمای [[شیعه]] و [[اهل سنت]] هر یک به تفسیر این آیه پرداخته‌اند، ولی شیعه به‌ویژه در تأکید بر تطهیر اهل بیت و جایگاه ویژه آن‌ها، نظر خاصی دارد. در بسیاری از روایات از پیامبر(ص) نقل شده است که در مورد آیه تطهیر، این پنج نفر را به‌طور خاص مورد تطهیر الهی قرار داده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر جامع اهل بیت|سال=1385|نام=عبدلله|نام خانوادگی=جوادی آملی|ناشر=دارالکتاب|جلد=3|صفحه=241-245|مکان=قم}}</ref> | ||
== | == ماجرای حدیث کساء == | ||
ماجرای پنج تن آل عبا و حدیث کساء از احادیث و روایات مهم اسلامی است که به‌ویژه در منابع شیعی جایگاه برجسته‌ای دارد. این ماجرا در روایات مختلف با اندکی تفاوت آمده و مربوط به حادثه‌ای است که در آن پیامبر اسلام (ص)، حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) زیر عبایی (کساء) قرار گرفتند و از طرف خداوند، به‌عنوان اهل بیت پیامبر و پاک شمرده شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اهل بیت|سال=1382|نام=محمدجواد|نام خانوادگی=طبسی|ناشر=انتشارات دلیل ما|جلد=1|صفحه=102|مکان=قم}}</ref> | ماجرای پنج تن آل عبا و [[حدیث کساء]] از احادیث و روایات مهم اسلامی است که به‌ویژه در منابع شیعی جایگاه برجسته‌ای دارد. این ماجرا در روایات مختلف با اندکی تفاوت آمده و مربوط به حادثه‌ای است که در آن پیامبر اسلام(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) زیر عبایی (کساء) قرار گرفتند و از طرف خداوند، به‌عنوان اهل بیت پیامبر و پاک شمرده شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اهل بیت|سال=1382|نام=محمدجواد|نام خانوادگی=طبسی|ناشر=انتشارات دلیل ما|جلد=1|صفحه=102|مکان=قم}}</ref> | ||
شرح ماجرا اینگونه است که روزی پیامبر اسلام (ص) حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع)، و امام حسین (ع) را زیر کساء (عبا) قرار دادند و سپس آیه تطهیر نازل شد که در قرآن در سوره احزاب آیه | شرح ماجرا اینگونه است که روزی پیامبر اسلام(ص) حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع)، و امام حسین(ع) را زیر کساء (عبا) قرار دادند و سپس آیه تطهیر نازل شد که در قرآن در سوره احزاب آیه ۳۳ آمده است.<ref group="یادداشت">إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا | ||
همانا خدا می‌خواهد که از شما اهل بیت هر گونه آلودگی را دور کند و شما را تطهیر کند.</ref> بر اساس این آیه، خداوند اهل بیت پیامبر را پاک و مصون از هرگونه ناپاکی معرفی کرد. در برخی روایات آمده است که پیامبر اسلام پس از نزول این آیه دست به دعا برداشته و برای اهل بیت خویش طلب پاکی و رحمت کرده‌اند. این واقعه را شیعیان نشانه‌ای از برتری و جایگاه خاص اهل بیت (ع) و تعیین آنان به‌عنوان راهنمایان دینی و معنوی می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اهل بیت|سال=1382|نام=محمدجواد|نام خانوادگی=طبسی|ناشر=انتشارات دلیل ما|جلد=1|صفحه=104|مکان=قم}}</ref> | همانا خدا می‌خواهد که از شما اهل بیت هر گونه آلودگی را دور کند و شما را تطهیر کند.</ref> بر اساس این آیه، خداوند اهل بیت پیامبر را پاک و مصون از هرگونه ناپاکی معرفی کرد. در برخی روایات آمده است که پیامبر اسلام پس از نزول این آیه دست به دعا برداشته و برای اهل بیت خویش طلب پاکی و رحمت کرده‌اند. این واقعه را شیعیان نشانه‌ای از برتری و جایگاه خاص اهل بیت(ع) و تعیین آنان به‌عنوان راهنمایان دینی و معنوی می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ اهل بیت|سال=1382|نام=محمدجواد|نام خانوادگی=طبسی|ناشر=انتشارات دلیل ما|جلد=1|صفحه=104|مکان=قم}}</ref> | ||
=== حضرت محمد === | === حضرت محمد === | ||
{{همچنین ببینید|اسوه حسنه در آیه ۲۱ سوره احزاب}} | |||
حضرت محمد(ص)، پیامبر اسلام و بنیان‌گذار دین اسلام، برای مسلمانان نه‌تنها یک پیشوای دینی، بلکه یک الگوی اخلاقی و معنوی است. او در ۱۲ ربیع‌الاول سال ۵۷۰ میلادی در [[مکه]] به دنیا آمد و در سن ۴۰ سالگی به پیامبری منصوب شد. وی در طول ۲۳ سال پیامبری، با آموزه‌های وحیانی که به او داده شد، [[اسلام]] را به‌عنوان دین جهانی به مردم معرفی کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=محمد رسول‌الله|سال=1376|نام=مهدی|نام خانوادگی=بازماندگان|ناشر=انتشارات الهدی|جلد=|صفحه=120|مکان=تهران}}</ref> | |||
پیامبر اسلام در بسیاری از احادیث از اهل بیت خود به‌ویژه حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، حضرت حسن(ع)، و حضرت حسین(ع) یاد کرده است و رابطه خاصی با این پنج نفر داشته است. در بسیاری از روایات، پیامبر(ص) اهل بیت خود را به عنوان «یازده چراغ هدایت» معرفی کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عیون الاخبار|سال=1418|نام=ابن قتیبه|نام خانوادگی=دینوری|ناشر=دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون|جلد=1|صفحه=59|مکان=بیروت}}</ref><ref group="یادداشت">الإمامُ الحسینُ علیه السلام: دَخَلتُ عَلی رسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَعِندَهُ أبی ابنُ کَعبٍ، فَقالَ لی رسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله مَرحَبا بِکَ یا أبا عَبدِاللّهِ، یا زَینَ السَمَواتِ وَالأرَضینَ، قالَ لَهُ أبَیٌّ: وَکَیفَ یَکونُ یا رسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله زَینُ السَّماواتِ وَالأرَضینَ أحَدٌ غَیرُکَ ؟! قالَ: یا أبَیُّ وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ نَبیّا إنَّ الحُسَینَ بنَ عَلیٍّ فی السَّماءِ أکبَرُ مِنهُ فی الأرضِ، وَ إنَّهُ لَمَکتوبٌ عَن یَمینِ عَرشِ اللّهِ عزّ وجلّ: مِصباحُ هُدیً وَ سَفینَةُ نَجاةٍ وَ إمامٌ غَیرُ وَهنٍ وَ عِزٌّ وَ فَخرٌ وَ عَلَمٌ وَ ذُخرٌ. | |||
پیامبر فرمود: ای ابن کعب ! | امام حسین علیه السلام: بر رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد شدم. ابن ابی کعب در خدمت ایشان بود. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به من فرمود: خوش آمدی ای ابا عبداللّه، ای زیور آسمانها و زمینها! ابن کعب به پیامبر عرض کرد: ای رسول خدا! چگونه ممکن است کسی غیر از شما زیور آسمانها و زمینها باشد؟! | ||
از دیدگاه مسلمانان، حضرت محمد (ص) انسان کامل و بهترین الگوی اخلاقی و دینی است و تمام مسلمانان وظیفه دارند که آموزه‌های ایشان را در زندگی روزمره خود به کار بندند.<ref group="یادداشت">لَقَدْ | پیامبر فرمود: ای ابن کعب! سوگند به آن کسی که بحق مرا به پیامبری برانگیخت، مقام و منزلت حسین بن علی در آسمان، بالاتر از منزلت او در زمین است. در سمت راست عرش خداوند عز و جل نوشته شده است: (حسین) چراغ هدایت و کشتی نجات و امامی سستی ناپذیر، با عزّت، افتخارآفرین، راهنما، و ذخیره (ای گرانبها) است. عیون اخبارالرضا، جلد۱، صفحه ۵۹</ref> از دیدگاه مسلمانان، حضرت محمد(ص) انسان کامل و بهترین الگوی اخلاقی و دینی است و تمام مسلمانان وظیفه دارند که آموزه‌های ایشان را در زندگی روزمره خود به کار بندند.<ref group="یادداشت">لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا | ||
قطعاً | قطعاً برای شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقی نیکوست: برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند. احزاب:۲۱</ref> | ||
=== امام علی === | === امام علی === | ||
{{همچنین ببینید|جایگاه عید غدیر}} | |||
حضرت علی(ع)، امام اول شیعیان، پسر عموی پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و همسر حضرت فاطمه(س) است. علی(ع) در تمامی میدان‌های جنگ، به‌ویژه در جنگ‌های بدر، احد و خندق، نقش مؤثری ایفا کرد و به‌عنوان یکی از بهترین و شجاع‌ترین جنگجویان اسلام شناخته می‌شود. حضرت علی به دلیل شجاعت، حکمت، عدالت و دیانتش در تاریخ اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. او نخستین فردی است که پس از پیامبر اسلام در دیدگاه شیعیان به‌عنوان امام شناخته می‌شود<ref group="یادداشت">الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا | |||
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم. مائده:3</ref> و در طول زندگی‌اش همیشه از آموزه‌های پیامبر پیروی کرد. در روز [[غدیر خم]]، پیامبر اسلام در مراسمی رسمی اعلام کرد که علی(ع) پس از او ولی و جانشین او خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علی، امام اول شیعیان|سال=1390|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|ناشر=موسسه امام علی|جلد=|صفحه=34|مکان=قم}}</ref> | |||
=== حضرت فاطمه === | === حضرت فاطمه === | ||
{{همچنین ببینید|حضرت فاطمه(س)}} | {{همچنین ببینید|حضرت فاطمه(س)}} | ||
حضرت فاطمه(س)، دختر پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و همسر حضرت علی(ع)، در تاریخ اسلام به‌عنوان نمونه‌ای از زنان بافضیلت و الهی شناخته می‌شود. او در برابر سختی‌ها و مشکلات زندگی، همواره ثابت‌قدم و مقاوم بود. حضرت فاطمه به عنوان مادر دو امام بزرگ، حضرت حسن(ع) و حضرت حسین(ع)، در تاریخ اسلام نقشی برجسته ایفا کرد. ایشان در پی شهادت پدر بزرگوارش، پیامبر اسلام، در حمایت از همسر و فرزندانش نقش مهمی ایفا کرد. روایات مختلفی درباره مقام و فضیلت حضرت فاطمه وجود دارد و او یکی از بزرگترین زنان تاریخ اسلام به‌شمار می‌رود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فاطمه الزهرا، شخصیت و سیره|سال=1375|نام=سید محمدحسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=انتشارات اسلامی|جلد=|صفحه=22|مکان=تهران}}</ref> | |||
=== امام حسن === | === امام حسن === | ||
{{همچنین ببینید|امام حسن(ع) باعظمت‌ترین شخص پس از پیامبر(ص)}} | {{همچنین ببینید|امام حسن(ع) باعظمت‌ترین شخص پس از پیامبر(ص)}} | ||
حضرت حسن(ع)، امام دوم شیعیان، در تاریخ اسلام به‌عنوان یک شخصیت بزرگ، فاضل و متقی شناخته می‌شود. او در کودکی در کنار پدر و مادرش در مکه و مدینه پرورش یافت و پس از شهادت پدرش امام علی(ع)، به‌عنوان امام مسلمانان منصوب شد. ایشان در دوران کوتاه امامتش، به‌ویژه در مواجهه با فتنهٔ [[معاویه]] و جنگ‌های داخلی، نقش بزرگی در حفظ وحدت مسلمانان ایفا کرد. او نهایتاً در پی فشارها و تهدیدهای سیاسی، صلح را با معاویه پذیرفت تا خون مسلمانان محفوظ بماند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زندگی حضرت حسن|سال=|نام=کاظم|نام خانوادگی=حائری|ناشر=انتشارات فرهنگی کوثر|جلد=|صفحه=29|مکان=تهران}}</ref> | |||
=== امام حسین === | === امام حسین === | ||
حضرت حسین (ع)، امام سوم شیعیان، بزرگترین شخصیت تاریخ اسلام در مبارزه برای عدالت و آزادی است. او در واقعه عاشورا در کربلا، در برابر ظلم یزید قیام کرد و با فدای جان خود، پیام مقاومت و دفاع از اصول انسانی را به دنیا رساند. شهادت حضرت حسین (ع) در کربلا در | {{همچنین ببینید|امام حسین علیه‌السلام}} | ||
حضرت حسین(ع)، امام سوم شیعیان، بزرگترین شخصیت تاریخ اسلام در مبارزه برای عدالت و آزادی است. او در [[واقعه عاشورا]] در کربلا، در برابر ظلم [[یزید بن معاویه از دیدگاه ابن تیمیه|یزید]] قیام کرد و با فدای جان خود، پیام مقاومت و دفاع از اصول انسانی را به دنیا رساند. شهادت حضرت حسین(ع) در کربلا در ۶۱ هجری، یکی از مهم‌ترین حوادث تاریخ اسلام است که تأثیر عمیقی بر تاریخ مسلمانان داشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زندگی و قیام عاشورا|سال=1389|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=صدرا|جلد=|صفحه=11|مکان=قم}}</ref> | |||
پس از صلح امام حسن (ع) و معاویه، بنی‌امیه تلاش کرد تا سلطه خود را بر جهان اسلام تثبیت کند. یزید که پس از معاویه به خلافت رسید، با فساد، بی‌عدالتی، و پایمال کردن اصول اسلامی، وضعیت نگران‌کننده‌ای را ایجاد کرده بود. یزید از امام حسین (ع) درخواست بیعت کرد، اما امام به دلیل ناسازگاری با سیره و رفتار غیر اسلامی یزید، بیعت با او را نپذیرفت. امام حسین (ع) در نامه‌ای به برادر خود محمد بن | پس از صلح امام حسن(ع) و معاویه، بنی‌امیه تلاش کرد تا سلطه خود را بر جهان اسلام تثبیت کند. یزید که پس از معاویه به خلافت رسید، با فساد، بی‌عدالتی، و پایمال کردن اصول اسلامی، وضعیت نگران‌کننده‌ای را ایجاد کرده بود. یزید از امام حسین(ع) درخواست بیعت کرد، اما امام به دلیل ناسازگاری با سیره و رفتار غیر اسلامی یزید، بیعت با او را نپذیرفت. امام حسین(ع) در نامه‌ای به برادر خود [[محمد بن حنفیه و امامت پس از امام حسین(ع)|محمد بن حنفیه]]، دلیل قیام خود را اصلاح امت و بازگشت به آموزه‌های پیامبر اسلام و امیرالمؤمنین علی(ع) بیان می‌کند: «من برای ایجاد اصلاح در امت جدم و امر به معروف و نهی از منکر قیام کرده‌ام.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زندگی و قیام عاشورا|سال=1389|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=صدرا|جلد=|صفحه=11|مکان=قم}}</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}}{{شاخه | {{پانویس|۲}} | ||
| شاخه اصلی = | {{شاخه | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه اصلی =تاریخ | ||
| شاخه فرعی۱ =تاریخ اسلام | |||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}}{{ | }} | ||
| شناسه = | {{ارزیابی | ||
| | | شناسه = شد | ||
| | | عکس = <!--خالی | شد--> | ||
| | | درگاه = شد | ||
| | | ادبیات = شد | ||
| | | پیوند = شد | ||
| | | ناوبری = <!--خالی | شد--> | ||
| ارجاعات = | | تغییرمسیر = شد | ||
| | | ارجاعات = شد | ||
| | | ارزیابی کمی = شد | ||
| اولویت = | | ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد--> | ||
| کیفیت = | | اولویت = الف | ||
}}{{پایان متن}} | | کیفیت = خوب | ||
}} | |||
{{پایان متن}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۰۵
پنج‌تن آل عبا چه کسانی بودند و ماجرای آنچه بوده و در منابع روایی و همچنین قرآن و ادعیه چگونه یاد شده است؟
پنج‌تن آل عبا به پنج نفر از اهل بیت(ع) پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) اطلاق می‌شود که در تاریخ اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. این پنج نفر عبارتند از: حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، حضرت حسن(ع)، و حضرت حسین(ع). این شخصیت‌ها نه‌تنها در تاریخ اسلام بلکه در باورهای دینی مسلمانان، به‌ویژه شیعیان، جایگاهی بسیار رفیع دارند. پنج تن آل عبا در قرآن کریم و روایات پیامبر و اهل بیت، جایگاه معنوی و حقوقی ویژه‌ای دارند. آیه تطهیر (احزاب:۳۳) که در آن از تطهیر اهل بیت پیامبر سخن به میان آمده است، بیانگر فضیلت و پاکی ویژه این پنج نفر است. در این آیه، خداوند از اهل بیت پیامبر خواسته است که از هر گونه آلودگی دور بمانند، که نشان‌دهنده منزلت و جایگاه خاص آن‌ها در تاریخ اسلام است.
آیه تطهیر
آیه تطهیر در قرآن کریم، در سوره احزاب (آیه ۳۳)، به اینگونه بیان شده است: ﴿إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّـهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا﴾ ترجمه:﴿همانا خدا می‌خواهد که از شما اهل بیت هر گونه آلودگی را دور کند و شما را تطهیر کند.﴾
ت
این آیه در تفسیر و دیدگاه‌های بسیاری از علمای مسلمان، به‌ویژه شیعیان، به عنوان دلیلی بر تقدس و طهارت اهل بیت پیامبر مطرح شده است. در تفسیر آیه، بیشتر به «پنج تن آل عبا» اشاره می‌شود که شامل پیامبر اسلام حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، حضرت حسن(ع)، و حضرت حسین(ع) می‌باشند.[۱]
علمای شیعه و اهل سنت هر یک به تفسیر این آیه پرداخته‌اند، ولی شیعه به‌ویژه در تأکید بر تطهیر اهل بیت و جایگاه ویژه آن‌ها، نظر خاصی دارد. در بسیاری از روایات از پیامبر(ص) نقل شده است که در مورد آیه تطهیر، این پنج نفر را به‌طور خاص مورد تطهیر الهی قرار داده است.[۲]
ماجرای حدیث کساء
ماجرای پنج تن آل عبا و حدیث کساء از احادیث و روایات مهم اسلامی است که به‌ویژه در منابع شیعی جایگاه برجسته‌ای دارد. این ماجرا در روایات مختلف با اندکی تفاوت آمده و مربوط به حادثه‌ای است که در آن پیامبر اسلام(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) زیر عبایی (کساء) قرار گرفتند و از طرف خداوند، به‌عنوان اهل بیت پیامبر و پاک شمرده شدند.[۳]
شرح ماجرا اینگونه است که روزی پیامبر اسلام(ص) حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع)، و امام حسین(ع) را زیر کساء (عبا) قرار دادند و سپس آیه تطهیر نازل شد که در قرآن در سوره احزاب آیه ۳۳ آمده است.[یادداشت ۱] بر اساس این آیه، خداوند اهل بیت پیامبر را پاک و مصون از هرگونه ناپاکی معرفی کرد. در برخی روایات آمده است که پیامبر اسلام پس از نزول این آیه دست به دعا برداشته و برای اهل بیت خویش طلب پاکی و رحمت کرده‌اند. این واقعه را شیعیان نشانه‌ای از برتری و جایگاه خاص اهل بیت(ع) و تعیین آنان به‌عنوان راهنمایان دینی و معنوی می‌دانند.[۴]
حضرت محمد
حضرت محمد(ص)، پیامبر اسلام و بنیان‌گذار دین اسلام، برای مسلمانان نه‌تنها یک پیشوای دینی، بلکه یک الگوی اخلاقی و معنوی است. او در ۱۲ ربیع‌الاول سال ۵۷۰ میلادی در مکه به دنیا آمد و در سن ۴۰ سالگی به پیامبری منصوب شد. وی در طول ۲۳ سال پیامبری، با آموزه‌های وحیانی که به او داده شد، اسلام را به‌عنوان دین جهانی به مردم معرفی کرد.[۵]
پیامبر اسلام در بسیاری از احادیث از اهل بیت خود به‌ویژه حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، حضرت حسن(ع)، و حضرت حسین(ع) یاد کرده است و رابطه خاصی با این پنج نفر داشته است. در بسیاری از روایات، پیامبر(ص) اهل بیت خود را به عنوان «یازده چراغ هدایت» معرفی کرده است.[۶][یادداشت ۲] از دیدگاه مسلمانان، حضرت محمد(ص) انسان کامل و بهترین الگوی اخلاقی و دینی است و تمام مسلمانان وظیفه دارند که آموزه‌های ایشان را در زندگی روزمره خود به کار بندند.[یادداشت ۳]
امام علی
حضرت علی(ع)، امام اول شیعیان، پسر عموی پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و همسر حضرت فاطمه(س) است. علی(ع) در تمامی میدان‌های جنگ، به‌ویژه در جنگ‌های بدر، احد و خندق، نقش مؤثری ایفا کرد و به‌عنوان یکی از بهترین و شجاع‌ترین جنگجویان اسلام شناخته می‌شود. حضرت علی به دلیل شجاعت، حکمت، عدالت و دیانتش در تاریخ اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. او نخستین فردی است که پس از پیامبر اسلام در دیدگاه شیعیان به‌عنوان امام شناخته می‌شود[یادداشت ۴] و در طول زندگی‌اش همیشه از آموزه‌های پیامبر پیروی کرد. در روز غدیر خم، پیامبر اسلام در مراسمی رسمی اعلام کرد که علی(ع) پس از او ولی و جانشین او خواهد بود.[۷]
حضرت فاطمه
حضرت فاطمه(س)، دختر پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و همسر حضرت علی(ع)، در تاریخ اسلام به‌عنوان نمونه‌ای از زنان بافضیلت و الهی شناخته می‌شود. او در برابر سختی‌ها و مشکلات زندگی، همواره ثابت‌قدم و مقاوم بود. حضرت فاطمه به عنوان مادر دو امام بزرگ، حضرت حسن(ع) و حضرت حسین(ع)، در تاریخ اسلام نقشی برجسته ایفا کرد. ایشان در پی شهادت پدر بزرگوارش، پیامبر اسلام، در حمایت از همسر و فرزندانش نقش مهمی ایفا کرد. روایات مختلفی درباره مقام و فضیلت حضرت فاطمه وجود دارد و او یکی از بزرگترین زنان تاریخ اسلام به‌شمار می‌رود.[۸]
امام حسن
حضرت حسن(ع)، امام دوم شیعیان، در تاریخ اسلام به‌عنوان یک شخصیت بزرگ، فاضل و متقی شناخته می‌شود. او در کودکی در کنار پدر و مادرش در مکه و مدینه پرورش یافت و پس از شهادت پدرش امام علی(ع)، به‌عنوان امام مسلمانان منصوب شد. ایشان در دوران کوتاه امامتش، به‌ویژه در مواجهه با فتنهٔ معاویه و جنگ‌های داخلی، نقش بزرگی در حفظ وحدت مسلمانان ایفا کرد. او نهایتاً در پی فشارها و تهدیدهای سیاسی، صلح را با معاویه پذیرفت تا خون مسلمانان محفوظ بماند.[۹]
امام حسین
حضرت حسین(ع)، امام سوم شیعیان، بزرگترین شخصیت تاریخ اسلام در مبارزه برای عدالت و آزادی است. او در واقعه عاشورا در کربلا، در برابر ظلم یزید قیام کرد و با فدای جان خود، پیام مقاومت و دفاع از اصول انسانی را به دنیا رساند. شهادت حضرت حسین(ع) در کربلا در ۶۱ هجری، یکی از مهم‌ترین حوادث تاریخ اسلام است که تأثیر عمیقی بر تاریخ مسلمانان داشته است.[۱۰]
پس از صلح امام حسن(ع) و معاویه، بنی‌امیه تلاش کرد تا سلطه خود را بر جهان اسلام تثبیت کند. یزید که پس از معاویه به خلافت رسید، با فساد، بی‌عدالتی، و پایمال کردن اصول اسلامی، وضعیت نگران‌کننده‌ای را ایجاد کرده بود. یزید از امام حسین(ع) درخواست بیعت کرد، اما امام به دلیل ناسازگاری با سیره و رفتار غیر اسلامی یزید، بیعت با او را نپذیرفت. امام حسین(ع) در نامه‌ای به برادر خود محمد بن حنفیه، دلیل قیام خود را اصلاح امت و بازگشت به آموزه‌های پیامبر اسلام و امیرالمؤمنین علی(ع) بیان می‌کند: «من برای ایجاد اصلاح در امت جدم و امر به معروف و نهی از منکر قیام کرده‌ام.»[۱۱]
منابع
- ↑ طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۲). المیزان. ج. ۱۹. قم: انتشارات اسلامی. ص. ۳۴۶-۳۴۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدلله (۱۳۸۵). تفسیر جامع اهل بیت. ج. ۳. قم: دارالکتاب. ص. ۲۴۱-۲۴۵.
- ↑ طبسی، محمدجواد (۱۳۸۲). تاریخ اهل بیت. ج. ۱. قم: انتشارات دلیل ما. ص. ۱۰۲.
- ↑ طبسی، محمدجواد (۱۳۸۲). تاریخ اهل بیت. ج. ۱. قم: انتشارات دلیل ما. ص. ۱۰۴.
- ↑ بازماندگان، مهدی (۱۳۷۶). محمد رسول‌الله. تهران: انتشارات الهدی. ص. ۱۲۰.
- ↑ دینوری، ابن قتیبه (۱۴۱۸). عیون الاخبار. ج. ۱. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون. ص. ۵۹.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۹۰). علی، امام اول شیعیان. قم: موسسه امام علی. ص. ۳۴.
- ↑ طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۷۵). فاطمه الزهرا، شخصیت و سیره. تهران: انتشارات اسلامی. ص. ۲۲.
- ↑ حائری، کاظم. زندگی حضرت حسن. تهران: انتشارات فرهنگی کوثر. ص. ۲۹.
- ↑ مطهری، مرتضی (۱۳۸۹). زندگی و قیام عاشورا. قم: صدرا. ص. ۱۱.
- ↑ مطهری، مرتضی (۱۳۸۹). زندگی و قیام عاشورا. قم: صدرا. ص. ۱۱.
- ↑ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا همانا خدا می‌خواهد که از شما اهل بیت هر گونه آلودگی را دور کند و شما را تطهیر کند.
- ↑ الإمامُ الحسینُ علیه السلام: دَخَلتُ عَلی رسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَعِندَهُ أبی ابنُ کَعبٍ، فَقالَ لی رسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله مَرحَبا بِکَ یا أبا عَبدِاللّهِ، یا زَینَ السَمَواتِ وَالأرَضینَ، قالَ لَهُ أبَیٌّ: وَکَیفَ یَکونُ یا رسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله زَینُ السَّماواتِ وَالأرَضینَ أحَدٌ غَیرُکَ ؟! قالَ: یا أبَیُّ وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ نَبیّا إنَّ الحُسَینَ بنَ عَلیٍّ فی السَّماءِ أکبَرُ مِنهُ فی الأرضِ، وَ إنَّهُ لَمَکتوبٌ عَن یَمینِ عَرشِ اللّهِ عزّ وجلّ: مِصباحُ هُدیً وَ سَفینَةُ نَجاةٍ وَ إمامٌ غَیرُ وَهنٍ وَ عِزٌّ وَ فَخرٌ وَ عَلَمٌ وَ ذُخرٌ. امام حسین علیه السلام: بر رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد شدم. ابن ابی کعب در خدمت ایشان بود. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به من فرمود: خوش آمدی ای ابا عبداللّه، ای زیور آسمانها و زمینها! ابن کعب به پیامبر عرض کرد: ای رسول خدا! چگونه ممکن است کسی غیر از شما زیور آسمانها و زمینها باشد؟! پیامبر فرمود: ای ابن کعب! سوگند به آن کسی که بحق مرا به پیامبری برانگیخت، مقام و منزلت حسین بن علی در آسمان، بالاتر از منزلت او در زمین است. در سمت راست عرش خداوند عز و جل نوشته شده است: (حسین) چراغ هدایت و کشتی نجات و امامی سستی ناپذیر، با عزّت، افتخارآفرین، راهنما، و ذخیره (ای گرانبها) است. عیون اخبارالرضا، جلد۱، صفحه ۵۹
- ↑ لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا قطعاً برای شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقی نیکوست: برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند. احزاب:۲۱
- ↑ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم. مائده:3