نام بت‌ها در قرآن

    سؤال

    نام بت‌هایی که در قرآن آمده است، چیست؟

    نام هشت بت به صورت خاص در قرآن آمده است که عبارتند از: «لات»، «عزی»، «منات»، «وَد»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر». «بعل» را برخی نام بت قوم حضرت الیاس(ع) دانسته‌اند؛ اما برخی آن را به معنای پرستش غیر خدا می‌دانند نه نام بت خاص.

    1. نام پنج بت در سوره نوح آمده است: ﴿وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَکُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا یَغُوثَ وَیَعُوقَ وَنَسْرًا؛ و گفتند: زنهار، خدایان خود را رها مکنید، و نه «وَدّ» را واگذارید و نه «سُواع» و نه «یَغُوث» و نه «یَعُوق» و نه «نَسْر» را.(نوح:۲۳)
    2. لات و عزی و منات در سوره نجم آمده است: ﴿أَفَرَأَیْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّی وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَی؛ آیا لات و عُزا را دیده‌اید؟ و منات آن سومین دیگر.(نجم:۱۹ و ۲۰)
    3. بَعل در سوره صافات آمده است: ﴿أَ تَدْعُونَ بَعْلاً وَ تَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخالِقینَ؛ آیا «بعل» را می‌خوانید و بهترین آفریدگارها را رها می‌سازید؟!(صافات:۱۲۵) عده‌ای آن را نام بت قوم حضرت الیاس(ع) می‌دانند.[۱][۲][۳] برخی دیگر «بعل» را اسم بت معینی ندانسته بلکه به معنی مطلق بت گرفته‌اند و می‌گویند: «بعل» در اصل به معنی شوهر است و به معنای برتر بودن نیز هست، اما عرب معبودهایی را که به وسیله آن به خدا تقرب می‌جستند، بعل می‌نامیدند.[۴]

    کلماتی در قرآن آمده است که نام بت خاص نیست و به معنای هر چیزی است که در مقابل خداپرستی باشد.

    • در قرآن کلمات اصنام،[۵] اوثان،[۶] نُصُب،[۷] انصاب،[۸] تماثیل.[۹] به معنای بت آمده است.
    • برخی کلمه «جِبت» در آیه ۵۱ سوره نساء را به معنای بت گرفته‌اند؛ اما بیشتر آن را به معنای هر معبود غیر خداوند می‌دانند.[۱۰]
    کتاب الاصنام هشام کلبی

    مطالعه بیشتر

    • کتاب الاصنام، هشام بن محمد کلبی، انتشارات سخن.
    • پژوهشی پیرامون شرک و بت‌پرستی در قرآن، عباس کریمی حسینی، انتشارات کوثر ادب.
    • بت‌پرستی عرب جاهلی از منظر قرآن، قاسم فائز، انتشارات مفاز.

    منابع

    1. جرجانی، حسین بن حسن، جلاء الأذهان و جلاء الأحزان، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ق، ج۸، ص۱۲۹.
    2. مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۳۵۲.
    3. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق، ج۱۷، ص۱۵۸.
    4. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار الشامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۱۳۵.
    5. سوره انعام، آیه۷۴. سوره اعراف، آیه۱۳۸. سوره ابراهیم، آیه۳۵. سوره انبیاء، آیه۵۷. سوره شعراء، آیه۷۱.
    6. سوره حج، آیه۳۰. سوره عنکبوت، آیه۱۷ و آیه۲۵.
    7. سوره مائده، آیه۳.
    8. سوره مائده، آیه۹۰.
    9. سوره انبیاء، آیه۵۲.
    10. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۴۱۸