معنای صوم و صیام

    سؤال

    در آیات قرآن کریم از کلمه‌های «صوم» و «صیام» استفاده شده است، آیا بین این دو کلمه تفاوتی وجود دارد؟

    فعل صام یصوم دارای سه مصدر است: «صَوْمْ، صِیامْ، اصْطامْ». کلمه صیام و صوم به یک معنا بوده و به معنای ترک‌کردن و خودداری‌کردن است. [۱] [۲] روزه‌داری نیز خودداری کردن از کارهایی است که روزه را باطل می‌کند.[۳]

    مشتقات صوم ۱۴ مرتبه در یازده آیه قرآن آمده است.

    • صیام﴿صِيام [۴]
    • الصیام.﴿الصِّيام[۵]
    • صوم.﴿صَوْماً[۶]
    • فاعل.﴿الصَّائِمينَ وَ الصَّائِماتِ[۷]
    • فعل امر.﴿تَصُومُوا،[۸] ﴿فَلْيَصُمْهُ[۹]

    صوم و صیام با همه مشتقاتش در قرآن به معنای روزه گرفتن است.[۱۰]

    علامه طباطبایی معتقد است کلمه «صیام» و «صوم» به معنای خودداری از عمل است؛ خودداری از خوردن، نوشیدن، سخن گفتن، راه رفتن، آمیزش جنسی و در معنایی عام‌تر آن‌را به معنای خودداری از کارهایی خوانده‌اند که انسان به انجام آنها، گرایش و اشتیاق دارد.[۱۱]

    منابع

    1. فراهیدی، خلیل، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۱۷۱.
    2. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۳۲۳.
    3. ابن منظور، محمد، لسان العرب، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۳۵۰.
    4. سوره بقره، آیه۱۹۶. سوره نساء، آیه۹۲. صوره مائده، آیه۸۹. آیه۹۵.
    5. سوره بقره، آیه۸۳. آیه۱۸۷.
    6. سوره مریم، آیه۲۶. سوره مجادله آیه۴.
    7. سوره احزاب، آیه۳۵.
    8. سوره بقره، آیه۱۸۴.
    9. سوره بقره، آیه۱۸۵.
    10. جفرى، آرتور، واژه‌‏هاى دخيل در قرآن مجيد، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران، توس، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش، ص۲۹۸.
    11. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۷.