بنی اسرائیل

سؤال

بنی اسرائیل در قرآن چه کسانی هستند؟

بنی اسرائیل دوازده خاندان هستند که از نسل دوازده فرزند حضرت یعقوب می‌باشند. دوازده فرزند حضرت یعقوب، پدران بنی اسرائیل هستند. بنی اسرائیل قومی تاریخی است که پیامبران زیادی بر آنها فرستاده شده است. پس از اینکه یعقوب و فرزندانش از کنعان به مصر مهاجرت کردند، در این سرزمین سالها ماندند تا زمان حضرت موسی که سرانجام او آنان را از سلطه فرعون نجات داد.

نام بنی اسرائیل بسیار زیاد در قرآن آمده است و به داستان آنان در موارد مختلف اشاره شده است. از جمله عهد و پیمان خداوند با آنان، برتری دادن این قوم بر دیگران، رهانیدن آنان از فرعون، پرستش گوساله سامری، داستان گاو بنی اسرائیل،

تاریخچه

تاریخ بنی اسرائیل از حضرت ابراهیم(ع) شروع می‌شود که به فلسطین مهاجرت کرد و پس از او فرزندانش اسحاق(ع) و یعقوب(ع) به کنعان رفتند. در زمان حضرت یوسف(ع)، یعقوب و فرزندانش به سبب قحطی در کنعان، به مصر مهاجرت کردند. و تا زمان حضرت موسی که از این قوم بود، در مصر ماندند. حضرت موسی این قوم را از چنگال ظلم فرعون رهانید و از آنجا به سوی کنعان رفتند و سالها در صحرای سینا آواره بودند و پس از حضرت موسی جانشینش یوشع، کنعان را فتح کرد. رفته رفته این قوم کاملاً در کنعان مستقر شدند و رهبرانی (داوران) برای خود داشتند و سپس پادشاهانی برای خود برگزیدند همچون داود و سلیمان که اوج اقتدار این قوم بود.

از آن پس بین اسباط (خاندان‌ها) اختلاف افتاد و ده سبط در قسمت شمالی آن سرزمین پادشاهی داشتند و دو سبط (بنیامین و یهودا) در قسمت جنوبی (فلسطین) سکنا گزیدند. بعدها بختنصر به آنها یورش بود و سرزمینشان را تصرف کرد. و بعد، با قدرت یافتن ایران، پادشاهش کوروش کبیر، سرزمین بابل را فتح کرد و یهودیان دوباره توانستند آزادانه در سرزمین خود زندگی کنند.

زمانِ مهاجرتِ عده‌ای از بنی اسرائیل به شبه جزیره عربستان دقیقاً مشخص نیست؛ اما هنگام بعثت حضرت محمد(ص) سه قبیله از یهودیان (بنی نضیر، بنی قریظه، بنی قینقاع) در مدینه سکونت داشتند؛ البته اختلاف است بین اینکه این یهودیان از نسل بنی اسرائیل هستند یا از عرب‌های یهودی شده.

بنی اسرائیل در قرآن

واژه بنی اسرائیل، ۲۲ مرتبه در آیات مکی و ۱۹بار در آیات مدنی به کار رفته است. البته اشاره و خطاب به بنی اسرائیل در آیات فراوانی وجود دارد که نشان دهنده اهمیت این قوم در قرآن و آشنایی اعراب با آنان در زمان صدر اسلام است.

دوازده پیمان خدا با بنی اسرائیل

خداوند با بنی اسرائیل عهدی بست که طبق آیات قرآن(آیات ۸۳ ۸۴ سوره بقره و آیه ۱۲ سوره مائده) استفاده می‌شود اين پيمان همان پرستش خداوند يگانه، نيكى به پدر و مادر، بستگان، يتيمان، و مستمندان، و خوشرفتارى با مردم، بر پا داشتن نماز، اداى زكات، دورى از اذيت و آزار، و خونريزى بوده است.

رهایی از فرعون و شکافتن دریا

قوم بنی اسرائیل که ساکن مصر بودند تحت سلطه فرعون روزگار سختی را می‌گذراندند. موسی که به طور معجزه آسایی در کاخ فرعون رشد یافت، پس از سالها به رسالت مبعوث شد و به قیام علیه فرعون برخاست. فرعون به معجزات موسی ایمان نیاورد و از ظلم به بنی اسرائیل دست نکشید. سرانجام موسی به فرمان خداوند، بنی اسرائیل را کوچ داد و با معجزه، از میان دریا گذشت و فرعونیان که در تعقیب آنان بودند در دریا غرق شدند.

عصیان و ناسپاسی بنی اسرائیل

حضرت موسی(ع) که پیامبر بنی اسرائیل بود چهل روز به کوه طور رفت و در غیاب او، قومش به تحریک و ترغیب فردی به نام سامری، به پرستش و عبادت گوساله‌ای روی آوردند. حضرت موسی پس از بازگشت خشمگین شد و از آنها خواست توبه کنند و گوساله سامری را نابود کرد.

از داستان‌های مشهور بنی اسرائیل داستان گاو بنی اسرائیل است که خداوند از آنها می‌خواهد گاوی را بکشند و از خون آن به تن مقتول بزنند تا زنده شود و نام قاتل خود را بگوید؛ اما آنان با سوال‌های بی جا از مشخصات و ویژگی‌های گاو، در انجام این کار تعلل می‌کنند.

بهانه جویی‌های بنی اسرائیل در آیات قرآن آمده است. از جمله اینکه آنها خواستند خدا را آشکارا ببیند. خداوند بر این قوم نعمت‌ها و معجزات فراوانی نازل کرد. از جمله اینکه «من و سلوی» را بر آنها نازل کرد و یا کوه طور را بر سرشان سایبان کرد. یا با عصای موسی دوازده چشمه از کوه بوجود آورد؛ اما آنها باز نافرمانی می‌کردند. آنها به درخواست موسی برای شرکت در جنگ گفتند تو و خدایت بجنگید و ما نشسته‌ایم. بنی اسرائیل پس از موسی دست به قتل و کشتار انبیاء زدند.

مطالعه بیشتر

• تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج۶، ص۲۴۷.
• دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۱۹۶۷. https://lib.eshia.ir/23019/1/1967/بنی_اسرائیل