نماز ظهر عاشورای امام حسین(ع)

سؤال

هنگام اقامه نماز ظهر عاشورا، چند نفر مقابل امام حسین(ع) ایستاده و شهید شد آیا زمانی که خطر از بین رفتن جان در میان باشد نماز واجب است؟ و آیا در داخل خیمه‌ها و… جای امنی برای نماز خواندن نبود؟

درگاه‌ها

نماز ظهر عاشورا در حالی توسط امام حسین(ع) اقامه شد که لشکر عمر بن سعد دست از جنگ نکشید و امام و یارانش را مورد حمله قرار داده بود. امام در این حال هم اقامه نماز را ترک نکرد و به تنهایی یا در محل امنی نماز نخواند که برای این کار امام دلایلی ذکر شده است. خود امام مفسر و عالم به احکام شرعی است، بیان اهمیت و جایگاه نماز حتی در جنگ، بیان هدف مبارزه خویش برای آیندگان از جمله این دلایل است.

اقامه نماز ظهر عاشورا در میدان جنگ

روز عاشورا بعد از آن که جنگ آغاز شد و برخی یاران امام شهید شدند. شخصی به نام ابو ثمامه صائدی به امام عرض کرد، جانم به فدای شما باد، می‌بینم دشمن به شما نزدیکتر شده و هم اینک وقت نماز فرا رسیده است به خدا سوگند تا من زنده هستم نخواهم گذاشت آسیبی به تو برسد ولی دوست دارم که پروردگار خود را در حالی دیدار کنم که این نماز را که وقتش رسیده با تو بخوانم. بعد حضرت به زهیر بن قین و سعید بن عبدالله فرمود جلو بایستید و حضرت خود اذان داد و نماز را اقامه فرمود، وقتی تیری از جانب دشمن می‌آمد آن دو خود را سپر امام می‌کردند تا تیر به امام اصابت نکند، و سعید بن عبدالله در همین ماجرا به شهادت رسید.

دلیل اقامه نماز توسط امام حسین(ع) با وجود خطر از دست دادن جان

اقامه نماز در هیچ حال و در هیچ شرایطی از انسان ساقط نمی‌شود. اینکه امام حسین(ع) نماز را در مقابل تیر دشمن اقامه کرد و نه در داخل خیمه و جایی که از تیررس دشمن مصون باشد، دلایلی وجود دارد:

• امام حسین(ع) حجت خدا، مفسر دین، عالم به احکام شرعی و به یک لحاظ خود شارع احکام الهی است. خود می‌دانست که نماز در آن شرایط باید چگونه و به چه نحو خوانده شود و این که نماز ظهر عاشورا را به همان صورت یاد شده اقامه کرده است، دلیلی است بر صحت کار حضرت در آن شرایط است. چون اگر نماز در آن شرایط واجب یا صحیح نمی‌بود، حضرت آن را اقامه نمی‌کرد.

• گر چه امام(ع) می‌توانست نمازش را به صورت انفرادی و در میان خیمه گاه بخواند، ولی آن را در صحنه جهاد و مبارزه و با جماعت اقامه کرد تا به دشمن بفهماند که به هنگام نماز و اداء فریضه الهی باید از جنگ دست کشید، ولی دشمن حتی در هنگام نماز نیز به دشمنی و خصومت خویش ادامه دادند و حضرت را زیر باران تیر قرار دادند.

در روایتی نقل شده که امام حسین(ع) خطاب به عمر سعد فرمود: وای بر تو ای عمر سعد آیا آیین‌های اسلام را از یاد برده‌ای، چرا دست از جنگ نمی‌کشی، تا نماز گزاریم بعد دوباره به جنگ بر گردیم.

• امام با آن گونه اقامه نماز به جهان اسلام و آیندگان فهماند که او کشته راه دین است و برای باقی ماندن نماز به شهادت رسیده است. یعنی نماز برای امام حسین به اندازه‌ای اهمیت و ارزش داشته است که حتی در زیر باران تیر دشمن هم نماز و وقت نماز را از یاد نبرد.

• بهترین راه برای درک عمق آن نماز و کسی که خود را سپر قرار داد تا حضرت آن نماز را اقامه کند کلمات خود شهید است که هنگام جان دادن گفته است. نقل شده که سعید بن عبدالله وقتی بر اثر اصابت چندین تیر بر زمین افتاد گفت: خدایا لعن نما این مردمی را به همان لعنتی که عاد و ثمود را لعن نمودی. پروردگار من سلام مرا به پیامبر خود برسان و ابلاغ نما او را آنچه به من رسید از جراحت و زخم، من در این کار قصد کردم که ذریه پیامبر تو را یاری دهم.

• نماز ظهر عاشورای امام حسین(ع) گر چه یک نماز استثنائی است، ولی اگر در قالب امور فقهی و ظواهر شرعی تبیین شود باید گفت که اسلام نمازی به نام «نماز خوف» وجود دارد که در شرایط جنگی در میدان رزم اقامه می‌شود. نمازی که امام حسین(ع) در ظهر عاشورا خوانده است از باب همان نماز خوف است که به جماعت و در میدان رزم خوانده شده است.