عدالت موجب همدلی است
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
مراد از جمله «و العدل تنسیقاً للقلوب» که در خطبه حضرت زهرا (س) آمده‌است؟
«تسنیق» به معنای تنظیم است.[۱] پس عبارت خطبه به این معنی است که: «خداوند عدل و دادگستری را سبب برقراری ارتباط قلبها با یکدیگر قرار داد». فراز بعدی خطبه آن حضرت این عبارت است: «و طاعتَنا نظاماً للملّه و اِمامتَنا اَماناً مِنَ الفُرقَه».[۲] این دو فراز از خطبه متمم و مکمل یکدیگرند و اشاره به دو نوع اختلاف در جامعه دارد که یکی نابرابری در توزیع ثروت خدادادی است که همه باید به‌طور عادلانه از آن بهره‌مند شوند و دیگری اختلاف در عقاید و افکار.
اگر با دقت بیشتری حوادث جنایی مانند سرقت، قتل، بی‌حرمتی و بلکه اساس انقلابهای خونین بشری را بررسی کنیم، در می‌یابیم که سرمنشأ اصلی آنها، فقدان عدالت و وجود نابرابری و تبعیض به ویژه در مسئله ثروت است که عده‌ای از آن نعمت بهره‌مند و اکثریت فاقد آن هستند و چون تبعیض برای بسیاری غیرقابل تحمل است، لذا سر از طغیان و جنایت درمی‌آورد.
امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) می‌فرماید: «خداوند متعال بر پیشوایان عادل واجب کرده‌است که بر خود تنگ بگیرند تا نیاز تهیدستان، آنان را به هیجان و شورش واندارد.»[۳] پس بی‌عدالتی موجب به هم ریختن جامعه و از هم پاشیدگی ودوری قلبها و دلها می‌شود که، ظلم ناپایدار است. در مقابل، اگر افراد جامعه مشاهده کردند که امام و رهبر و به دنبال آنها تمام مسئولین، زندگی مناسب با عدالت اجتماعی دارند، قلب آنها آرام گرفته و اطمینان خود را از دست نخواهند داد و در پی آن، مردم با یکدیگر مهربان تر خواهند شد. در همین زمینه پیشوای عادلان و امیر مؤمنان حضرت علی (ع) می‌فرماید: «و لو شئتُ لاهتدیتُ الطریقَ الی مُصفّی هذا العسلِ و لباب هذا القمحِ ولکنْ هیهاتَ اَنْ یقودَنی جشَعی اِلی تخیُّرِ الاَطْعِمه اَنْ یغلبَنی هوای و لعلَّ بالحجاز و الیمامه مَنْ لاعهد له بالشبع و لا طمع له فی القرص»؛[۴] اگر بخواهم راه دستیابی به عسل مصفا و نان مغز گندم را بلد هستم، اما هیهات که هوای نفس را به اختیار غذاهای لذیذ بکشام و حال آن که شاید در حجاز یا یمامه کسی باشد که هرگز سیر نشده و مدتهاست قرص نان به دست نیاورده است.[۵]
نکته:
لازمه این تنسیق و ایجاد ارتباط، تساوی در حقوق نیست، بلکه تعادل، بهترین کنش ارتباطی و پربازده‌ترین روابط است. اگر بر زن حجاب واجب شده‌است، زینت کردن به طلا و حریر را هم حلال شده و اگر به والی قدرت داده شد در مقابل، زهد و بیداری و رسیدگی در نیمه شب و باز بودن در منزل به روی ارباب رجوع نیز بر او واجب شده‌است. اگر بر فقیر صبر واجب شد، آسایش در خانه بر او حلال و رسیدگی به نیازمندان از او خواسته نشده‌است و…. از این جهت است که فرمودند: «العدل نظام الاِمرَه»[۶] عدل سازمان حکومت است و «العدل ملاک»[۷] عدل معیار است.
برای مطالعهٔ بیشتر
۱ـ شرخ خطبه حضرت زهرا (س)، سید غرالدین حسینی، دو جلد.
منابع
- ↑ فیروز آبادی، قاموس اللغه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ج۳، ص۴۱۲.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دارالرضا، بی‌تا، ج۲۹، ص۲۲۳.
- ↑ نهج البلاغه، محمد عبده، ص۴۰۰. (ان الله فرض علی ائمه‌العدول ان یقدّروا انفسهم بضعفه الناس کی لا یتبیّغ بالفقیر فقره).
- ↑ نهج البلاغه، صبحی صالح، بیروت، ۱۳۸۷ق، ص۴۱۸.
- ↑ نهج البلاغه، محمد عبده، ص۵۰۵.
- ↑ محدث، سید جلال الدین، شرح فارسی غرر و درر آمدی، فهرست موضوعی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۷/۹۱۲، سال ۱۳۴۶ ش، ج۷، ص۲۳۶.
- ↑ همان.