روز زینت در آیه ۵۹ سوره طه

سؤال

منظور از «یَوْمُ الزِّینَة؛ روز زینت» در آیه ۵۹ سوره طه کدام روز است؟

نگاره‌ای از روز شم النسیم یکی از اعیاد باستانی مصر، که برخی آن را همان «روز زینت» دانسته‌اند.

درگاه‌ها

روز زینت در آیه ۵۹ سوره طه یا یَوْمُ الزِّینَة روز عید در مصر باستان است که حضرت موسی(ع) در آن روز با معجزه تبدیل عصا به مار، بر ساحرانِ فرعون پیروز شد. در تاریخِ دقیق و مناسبت آن، اختلاف‌نظر است. ابن ایاس تاریخ‌نگار مصری (متوفی ۹۰۸ق) روز زینت را روز آغازینِ سالِ مصریان دانسته است.

آیه و ترجمه

﴿ قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًی

موسی گفت: وعده ‌گاه شما روز جشن است [روزی که] همه مردم را پیش از ظهر گرد هم می آورند.

طه:۵۹

﴾

شرح و تفسیر آیه

آیه مورد بحث میان آیاتی قرار گرفته که اشاره به داستان حضرت موسی(ع) و فرعون دارد. براساس این آیات، خداوند به حضرت موسی(ع) دستور داده بود برای ارشاد و هدایت فرعون به سوی او برود. حضرت در برابر فرعون معجزاتی ارائه می‌کند، اما فرعون طغيانگر، مستكبر و لجوج در برابر معجزات، موسی(ع) را متهم می‌کند که: «ای موسی! آيا آمده‏ای ما را از سرزمين و وطنمان با سحرت بيرون كنی؟» سپس اضافه كرد: گمان نكن ما قادر نيستيم همانند اين سحرهای تو را بياوريم، يقينا بدان به همين زودی سحری همانند آن برای تو خواهيم آورد: ﴿فَلَنَأْتِيَنَّكَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ﴾(طه:۵۸) و برای اينكه قاطعيت بيشتری نشان دهد گفت: «هم اكنون تاريخش را معين كن، بايد ميان ما و تو وعده‏ای باشد كه نه ما از آن تخلف كنيم و نه تو از آن، آن هم در مكانی كه نسبت به همگان يكسان باشد: ﴿فَاجْعَلْ بَيْنَنا وَ بَيْنَكَ مَوْعِداً لا نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَ لا أَنْتَ مَكاناً سُوىً﴾(طه:۵۸)

حضرت موسی(ع) بدون آنکه خونسردی خود را از دست بدهد و از جنجال فرعون هراسی به دل راه دهد با صراحت و قاطعيت گفت: «من هم آماده‏‌ام، هم اكنون روز و ساعت آن را تعيين كنم، ميعاد ما و شما روز زينت (روز عيد) است، مشروط بر اينكه مردم همگی هنگامی كه روز بالا می‌‏آيد در محل جمع شوند: ﴿قالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَ أَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى﴾(طه:۵۹)

تعبير ﴿يَوْمُ الزِّينَةِ﴾ (روز زينت) مسلما اشاره به يك روز عيد بوده كه نمی‏‌توانيم دقيقا آن را تعيين كنيم، ولی مهم آن است كه مردم در آن روز كسب و كار خود را تعطيل می‌كردند و آماده شركت در چنين برنامه‌‏ای بودند.

روز عید مصریان

به اعتقاد برخی مفسران، ﴿یَوْمُ الزِّینَة﴾؛ در آیه ۵۹ سوره طه، روز عید برای مصریان بود. در اینکه مناسبت این روز چه بوده یا مردم در آن چه کاری انجام می‌دادند، اختلاف‌نظر است. زینت کردن مردم در این روز، روز نو سال، روز بازار و روز دهم ماه، برخی از احتمالات است. مردم در روز زینت، در یک مکانی جمع می‌شدند، و کسب و کار خود را در این روز تعطیل می‌کردند.

روز زینت میان مردم مصر مشهور بوده و از آیه استفاده شده که مردم در آن روز، خود را زینت کرده و بازارها را آذین می‌بستند. به گفته ابن ایاس تاریخ‌نگار مصری (۹۰۸ق)، عادت مصریان در مصر باستان بر این بود که روز زینت، روز آغازین ماه ابتدای سال آن‌ها بود.