حیدر: تفاوت میان نسخه‌ها

(اصلاح نشانی وب، ابرابزار)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}آیا حیدر لقب امام علی(ع) است؟ معنای آن چیست؟ آیا در روایات به این لقب اشاره شده است؟{{پایان سوال}}
از اسامی و القاب مشهور حضرت علی(ع) و حضرت زهرا (سلام الله علیها) «حیدر و ریحانه» است، آیا این اسامی و القاب در روایات معتبر آمده است؟ {{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{درگاه|غدیر|واژه‌ها}}
[[پرونده:قطعه خوشنویسی یا امیرالمؤمنین حیدر.jpg|بندانگشتی|قطعه خوشنویسی اثر میرزاغلامرضا اصفهانی، از استادان خطاطی قرن سیزدهم قمری.]]


از جمله نام‌های حضرت علی(ع) «حیدره» به معنای «شیر» است و امروزه بدون تا و به صورت حیدر استعمال می‌شود و از جمله صفات حضرت زهرا «ریحانه رسول الله» است که به معنای گل خوشبوی رسول خدا یا رزق و روزی حضرت می‌باشد.
'''حَیْدَرَة''' یا '''حِیْدَر،''' لقب [[امام علی(ع)]]<ref>صفار، محمد، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۹۹؛ اربلی، علی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۶۵.</ref> و به معنای شیر است.<ref>الجوهری الفارابی، ابی نصر اسماعیل، الصحاح، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ج۲ ص۵۴۳؛ صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج‏۳، ص۳۶.</ref> بر اساس روایات<ref>شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹</ref> و نقل‌های تاریخی،<ref>شیخ مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج‏۱، ص۱۲۷.</ref> امام علی(ع) در [[جنگ خیبر]] هنگام مواجهه با [[مرحب بن حارث|مرحب]]، رجزی خواند و خود را فردی معرفی کرد که [[فاطمه بنت اسد|مادرش]] او را حیدرة نامیده است:
 
{{شعر
پاسخ تفصیلی:
| تراز = وسط
 
| عنوان = رجز امام علی(ع) در جنگ با مرحب
در روایات برای حضرت علی(ع) و حضرت زهرا (سلام الله علیهما) اسامی و القاب متعددی بیان شده است که هریک از این اوصاف بیانگر واقعیتی تاریخی یا وجود ویژگی‌ای در آن بزرگواران بوده است.
|'''اَنَا الَّذی سَمَّتْنی اُمّی حَيْدَرَة'''|'''لَيْثٌ لِغاباتٍ شَديدٌ قَسْوَرَة'''<ref>شیخ مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۷.</ref>|من همانم که مادرم مرا حیدر نامید| شیر بیشه‌ها هستم که خشمش شدید است
 
}}
از جمله نام‌هایی که برای امیرالمؤمنین(ع) ذکر شده، «حیدره» است که البته امروزه بدون تا و به صورت حیدر استعمال می‌شود. این واژه از نظر لغوی به معنای «شیر» است. جوهری در الصحاح در معنای این واژه می‌گوید: «الحَیْدَرَه: الأسَد».<ref>الجوهری الفارابی، ابی نصر اسماعیل، الصحاح، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ج۲ ص۵۴۳. .</ref> همین معنا در کتاب المحیط فی اللغه<ref>صاحب بن عباد، إسماعیل، المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج‏۳، ص۳۶.</ref> و نیز در تاج العروس<ref>حسینی زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج‏۶، ص۲۵۳.</ref> آمده است. گاهی در استعمالات، کلمه «حیدر» با صفت «کرار» به کار می‌رود که به معنای کسی است که در دفعات متعدد به دشمن حمله می‌برد.


از بررسی روایات و نقل‌های تاریخی به دست می‌آید که «حیدره» نامی بوده که فاطمه بنت اسد، مادر امیرالمؤمنین (علیهما السلام)، برای ایشان انتخاب کرده بودند. به این مطلب در برخی از خطبه‌های خود حضرت نیز تصریح شده است.
او در خطبه‌ای پس از [[جنگ نهروان]] که در [[کوفه]] خوانده شد، پس از ذکر نام‌هایش در [[انجیل]]، [[توارت]] و [[زبور]]، نامی که مادرش برایش گذاشته را، حیدره دانست.<ref>شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹.</ref> براساس برخی روایات، نام او در انجیل به صورت «هیدرا» آمده، که همان حیدر شمرده شده است.<ref>شیخ حر عاملی، محمد، إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ ق، ج‏۳؛ ص۱۱۳.</ref>


یکی از این موارد خطبه‌ای است که ایشان در کوفه و بعد از جنگ نهروان ایراد فرموده‌اند. در این خطبه حضرت به نام‌های خود که در کتاب‌های انجیل، تورات، زبور و … آمده اشاره کرده و در ادامه می‌فرمایند: «أَنَا اسْمِی… عِنْدَ أُمِّی حَیْدَرَه…<ref>ابن بابویه، محمد (شیخ صدوق)، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق، ص۵۹ و ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق، ص۵۹.</ref>؛ نام من نزد مادرم حیدره است». از جمله مواردی که حضرت به این موضوع در آن تصریح کرده‌اند، رجزی است که در جنگ خیبر و در مواجهه با مرحب ایراد فرموده‌اند: «أَنَا الَّذِی سَمَّتْنِی أُمِّی حَیْدَرَه<ref>مفید، محمد، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق، ج‏۱، ص۱۲۷؛ و طوسی، محمد، الأمالی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۴.</ref>؛ من آن کسی هستم که مادرم مرا حیدره نامید». این رجز به حدی شهرت دارد که حتی برخی از اهل لغت آن را در کتب لغت خود نیز آورده‌اند.<ref>ر. ک. الصحاح، پیشین.</ref> همچنین در برخی از روایات آمده که نام ایشان در انجیل، به صورت «هیدرا» آمده که همان حیدر است.<ref>شیخ حر عاملی، محمد، إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ ق، ج‏۳؛ ص۱۱۳.</ref> از آنجا که این نام برای حضرت، شواهد متعددی در روایات دارد، جهت رعایت اختصار از ذکر همه آنها صرفنظر کرده و تنها به ذکر مصادر آن در پاورقی اکتفا می‌کنیم.<ref>صفار، محمد، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۱ ص۹۹؛ و اربلی، علی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق، ج۱ص۶۵؛ و ابن فهد حلی، احمد، عده الداعی و نجاح الساعی، چاپ اول، ۱۴۰۷ ق، ص۹۷.</ref>
گاهی لقب حیدر برای امام علی(ع) همراه با کَرّار و به صورت «حیدر کرار» استفاده می‌شود و به معنای «شیری که پیوسته حمله می‌کند» دانسته شده است.<ref>طسوجی تبریزی، عبداللطیف، [https://noorlib.ir/book/view/11858 هزار و یک شب الف لیلة و لیلة]، تهران، دنیای کتاب، بی‌تا، ج۵، ص۵۰۹.</ref>


{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


== منابع ==
==منابع==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی =
| شاخه اصلی = تاریخ
| شاخه فرعی۱ =
| شاخه فرعی۱ = تاریخ و سیره معصومان
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۲ = امام علی(ع)
| شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =  
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
| شناسه =
| شناسه = -
| تیترها =
| تیترها = -
| ویرایش =
| ویرایش =شد
| لینک‌دهی =
| لینک‌دهی = شد
| ناوبری =
| ناوبری =  
| نمایه =
| نمایه =  
| تغییر مسیر =
| تغییر مسیر = شد
| ارجاعات =
| ارجاعات =  
| بازبینی =
| بازبینی = شد
| تکمیل =
| تکمیل =  
| اولویت =
| اولویت = ب
| کیفیت =
| کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۶

سؤال
آیا حیدر لقب امام علی(ع) است؟ معنای آن چیست؟ آیا در روایات به این لقب اشاره شده است؟


درگاه‌ها
درگاه غدیر.png
واژه-ها.png


قطعه خوشنویسی اثر میرزاغلامرضا اصفهانی، از استادان خطاطی قرن سیزدهم قمری.

حَیْدَرَة یا حِیْدَر، لقب امام علی(ع)[۱] و به معنای شیر است.[۲] بر اساس روایات[۳] و نقل‌های تاریخی،[۴] امام علی(ع) در جنگ خیبر هنگام مواجهه با مرحب، رجزی خواند و خود را فردی معرفی کرد که مادرش او را حیدرة نامیده است:

رجز امام علی(ع) در جنگ با مرحب
اَنَا الَّذی سَمَّتْنی اُمّی حَيْدَرَة لَيْثٌ لِغاباتٍ شَديدٌ قَسْوَرَة[۵]
من همانم که مادرم مرا حیدر نامید شیر بیشه‌ها هستم که خشمش شدید است

او در خطبه‌ای پس از جنگ نهروان که در کوفه خوانده شد، پس از ذکر نام‌هایش در انجیل، توارت و زبور، نامی که مادرش برایش گذاشته را، حیدره دانست.[۶] براساس برخی روایات، نام او در انجیل به صورت «هیدرا» آمده، که همان حیدر شمرده شده است.[۷]

گاهی لقب حیدر برای امام علی(ع) همراه با کَرّار و به صورت «حیدر کرار» استفاده می‌شود و به معنای «شیری که پیوسته حمله می‌کند» دانسته شده است.[۸]


منابع

  1. صفار، محمد، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۹۹؛ اربلی، علی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۶۵.
  2. الجوهری الفارابی، ابی نصر اسماعیل، الصحاح، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ج۲ ص۵۴۳؛ صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج‏۳، ص۳۶.
  3. شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹
  4. شیخ مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج‏۱، ص۱۲۷.
  5. شیخ مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۷.
  6. شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹.
  7. شیخ حر عاملی، محمد، إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ ق، ج‏۳؛ ص۱۱۳.
  8. طسوجی تبریزی، عبداللطیف، هزار و یک شب الف لیلة و لیلة، تهران، دنیای کتاب، بی‌تا، ج۵، ص۵۰۹.