اهداف نزول قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

(بارگزاری اولیه)
 
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
 
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = نزول قرآن
|شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
هدف از نزول قرآن كريم چيست؟
هدف از نزول قرآن کریم چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
انسان‌ ها براي رسيدن به نقطه ‌اي كه خداوند متعال از آن‌ها انتظار دارد‍، نيازمند برنامه ‌اي منظم، درست و مطابق با نيازهاي آن‌ها هستند. قرآن‌كريم به عنوان برنامه‌اي كه كليات اين نيازمندي‌ها را ذكر فرموده از طرف خالق بشر كه به تمام نيازهاي او آگاه است، براي رساندن او به آن نقطه ي مطلوب توسط پيامبر اسلام ـ صلي الله علي و آله ـ نازل شده است.  
انسان‌ها برای رسیدن به هدف خلقت، نیازمند برنامه‌ای که مطابق با نیازهای آن‌ها است، هستند. [[قرآن‌کریم]] به عنوان برنامه‌ای که این نیازمندی‌ها را ذکر فرموده از طرف خالق بشر که به تمام نیازهای انسان آگاه است، نازل شده است. اهدافی که در قرآن برای نزول قرآن وارد شده است عبارتند از: کتاب هدایت و نور و تبیان هر چیز بودن، تعالی بخش تعقل و فهم انسان، تذکر و یادآوری، شفای دل و فکر و بشیر و نذیر بودن.


قرآن بيان كننده ي اعتقادات، اخلاق و احكام عملي مي‌باشد. كه اهداف كلي قرآن مي‌باشد. البته به‌عنوان سندي زنده (با توجه به اينكه معجزه است)دليل بر درستي نبوت پيامبر گرامي اسلام(ص) نيز مي‌باشد.}}<ref>ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، قرآن در اسلام، دارالكتب الاسلاميه، چاپ دوم، مرداد ۱۳۵۳، ص۲۱-۳.</ref>
== کتاب هدایت ==
[[قرآن کریم]] آخرین و کامل‌ترین کتاب از میان [[کتاب‌های آسمانی]] که برای هدایت بشر نازل شده است می‌باشد.


اين‌ها به‌عنوان اهداف كلي بود. اما خود قرآن اهدافي را براي خود برشمرده كه در زير به آن‌ها مي‌پردازيم:  
قرآن در این باره می‌فرماید: {{قرآن|... وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًی وَرَحْمَه وَبُشْرَی لِلْمُسْلِمِینَ
| سوره = نحل
| آیه = ۸۹
| ترجمه = و ما برتو قرآن را نازل کردیم که بیان کننده همه چیز و به‌عنوان کتاب هدایت، رحمت و بشارت برای مؤمنان می‌باشد
}}؛ و در آغاز [[سوره بقره]] می‌فرماید: {{قرآن|ذَلِکَ الْکِتَابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِلْمُتَّقِینَ
| سوره = بقره
| آیه = ۲
| ترجمه = آن کتاب (قرآن) شکی در آن نیست، هدایتی است برای پرهیزگاران.
}}


==۱. قرآن، كتاب هدايت:==
== کتاب نور ==
[[خداوند متعال]]، در برخی از آیات، قرآن را نور و کتاب روشن معرفی کرده است؛ کتاب نوری که انسان به وسیله آن از ظلمت‌ها بیرون می‌آید و چراغ راه او می‌باشد. وجه تشبیه قرآن به نور، این است که، نور، هم خودش روشن است و هم چیزهای دیگر را نورانی و روشن می‌کند.<ref>برای توضیح بیشتر رجوع کنید به آیات: نساء/ ۱۷۴ و ابراهیم/۱.</ref>


كتاب آسماني، كتاب هدايت انسان است و قرآن كريم كه آخرين كتاب و پيام الهي است، كامل‌ترين كتاب هدايت و عالي‌ترين دستور براي رسيدن به خدا است.  
قرآن می‌فرماید: {{قرآن|یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثِیرًا مِمَّا کُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ وَیَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ قَدْ جَاءَکُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَکِتَابٌ مُبِینٌ|۱۵|یَهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَیُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیَهْدِیهِمْ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ…|۱۶
| سوره = مائده
| آیه = ۱۵ و ۱۶
| ترجمه = ای اهل کتاب !تحقیقاً از طرف خدا نور و کتابی روشن به‌سوی شما آمده، خدا به آن هرکسی را که خواهان رضوان الهی باشد، هدایت می‌کند و شما را از ظلمت‌ها و تاریکی‌ها به‌سوی نور و روشنایی خارج می‌کند.
}}


قرآن در اين‌باره مي‌فرمايد: {{قرآن|...وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَه وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ<ref>نحل/ ۸۹.</ref> و ما برتو قرآن را نازل كرديم که بيان کننده همه چيز و به‌عنوان كتاب هدايت،رحمت و بشارت براي مومنان مي باشد. و در آغاز سوره ي بقره مي‌فرمايد: {{قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>بقره/ ۲.</ref> آن كتاب (قرآن) شكي در آن نيست، هدايتي است براي پرهيزگاران.
== کتاب جامع سعادت ==
خدا قرآن را به‌عنوان بیان‌گر (تبیان) همه چیز به انسان‌ها شناسانده و در این‌باره می‌فرماید:


==۲. قرآن، كتاب نور:==
{{قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ …
| سوره = نحل
| آیه = ۸۹
| ترجمه = ما بر تو قرآن را به‌عنوان بیان‌گر هر چیز نازل کردیم
}} یعنی هرچیزی که در تأمین سعادت انسان‌ها سهم به سزایی دارد، در این کتاب الهی بیان شده است؛ و اگر انجام کاری سبب فراهم نمودن سعادت بشر است، در قرآن کریم آمده و اگر ارتکاب عملی مایه شقاوت بشر می‌شود، پرهیز از آن به‌صورت دستوری لازم در آن آورده شده است.


خداوند متعال، در برخي از آيات، قرآن را نور و كتاب روشن معرفي كرده است؛ كتاب نوري كه انسان را به‌وسيله ي آن از ظلمت‌ها بيرون مي‌آورد و به‌سوي نور مي‌رساند.  
== عاقل ساختن انسان ==
تعالیم قرآن فقط برای علم آموزی و دانشمند ساختن نیست، بلکه برای عاقل ساختن انسان‌ها است. قرآن می‌فرماید: {{قرآن|وَتِلْکَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلا الْعَالِمُونَ
| سوره = عنکبوت
| آیه = ۴۳
| ترجمه = ما در قرآن آن مثَل‌ها را برای مردم می‌زنیم، اما آن‌ها را غیر از افراد عالم نمی‌توانند تعقل بکنند و بفهمند.
}} در این آیه، علم را به‌عنوان وسیله‌ای لازم برای هدف نهایی یعنی تعقل و عاقل شدن، معرفی می‌کند.


قرآن مي‌فرمايد: {{قرآن|يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءَكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيرًا مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ. يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَيُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَيَهْدِيهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ...}}<ref>مائده/ ۱۶ – ۱۵.</ref> اي اهل کتاب !تحقيقاً از طرف خدا نور و كتابي روشن به‌سوي شما آمده، خدا به آن هرکسي را که خواهان رضوان الهي باشد،هدايت مي‌كند و شما را از ظلمت‌ها و تاريكي‌ها به‌سوي نور و روشنايي خارج مي‌كند.
مثال‌هایی که قرآن به آن اشاره می‌کند، در واقع برای تعقل و فهم عملی انسان است، تا با فهم آن طریق هدایت و سعادت برای انسان هموار شود.


خاصيت نور اين است كه هم خودش روشن است و هم اينكه چيزهاي ديگر را نوراني و روشن مي‌كند.}}<ref>براي توضيح بيشتر رجوع کنيد به آيات: نساء/ ۱۷۴ و ابراهيم/۱ .</ref>  
== یادآوری و تذکر ==
بعضی از آیات، قرآن را تذکر برای عالمین معرفی کرده است: {{قرآن|... إِنْ هُوَ إِلا ذِکْرَی لِلْعَالَمِینَ
| سوره = انعام
| آیه = ۹۰
| ترجمه = قرآن جز تذکر برای تمام عالم نمی‌باشد.
}}یعنی بهره‌گیری و استفاده از قرآن و معارف آن سخت نیست؛ چرا که مضمون آن با خواسته‌ها و نیازهای درونی انسان هماهنگ است و چیزی از بیرون بر او تحمیل نمی‌شود.<ref>برای توضیح بیشتر به آیات: مدثر/ ۴۹، عبس/ ۱۱ رجوع شود.</ref>


==۳. قرآن، كتاب جامع سعادت:==
== شفاء قلب‌ها ==
خدای مهربان، قرآن را به‌عنوان شفای آنچه در دل‌ها و افکار است، معرفی می‌نماید: {{قرآن|وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ.
| سوره = اسراء
| آیه = ۸۲
| ترجمه = و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل می‌کنیم
}}


خدا قرآن را به‌عنوان بيان‌گر (تبيان) همه چيز به انسان‌ها شناسانده و در اين‌باره مي‌فرمايد:
در این آیه و آیات مشابه، قرآن «دارو» معرفی نشد، بلکه شفاء گفته شده، چرا که مریض امکان دارد دارویی را مصرف کند ولی درمان نیابد و خوب نشود، اما قرآن خود شفاء و درمان است.


{{قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ ...<ref>نحل/ ۸۹.</ref> ما بر تو قرآن را به‌عنوان بيان‌گر هر چيز نازل كرديم... . يعني هرچيزي كه در تأمين سعادت انسان‌ها سهم به سزايي دارد، در اين كتاب الهي بيان شده است. و اگر انجام كاري سبب فراهم نمودن سعادت بشر است، ‌در قرآن كريم آمده و اگر ارتكاب عملي مايه ي شقاوت بشر مي‌شود، پرهيز از آن به‌صورت دستوري لازم در آن آورده شده است.
از اینجا روشن می‌شود حق تلاوت تنها این نیست که حرکات و اعراب و قواعد تجوید رعایت شود، بلکه همراه با آن، تدبّر در معانی و فکر و آمادگی برای تأثیرپذیری نیز لازم است. خداوند متعال در مورد پذیرش مؤمنان می‌فرماید: {{قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ
 
| سوره = انفال
==۴. هدف قرآن، عاقل ساختن انسان:==
| آیه = ۲
 
| ترجمه = مؤمنین فقط این‌گونه هستند که … و هنگامی که آیات قرآن بر آن‌ها تلاوت شود ایمان‌شان زیادتر می‌شودو بر خدا توکل می‌کنند.
تعاليم قرآن فقط براي علم آموزي و دانشمند ساختن نيست، بلكه براي عاقل ساختن انسان‌ها است. قرآن مي‌فرمايد: {{قرآن|وَتِلْكَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلا الْعَالِمُونَ}}<ref>. عنکبوت / ۴۳ .</ref> مادر قرآن آن مثَل‌ها را براي مردم مي‌زنيم، اما آن‌ها را غير از افراد عالم نمي‌توانند تعقل بكنند و بفهمند. در اين آيه علم را به‌عنوان وسيله‌اي لازم براي هدف نهايي يعني تعقل و عاقل شدن، معرفي مي‌كند.
}}
 
اگر قرآن كريم مثلي مي‌زند و نكته‌اي مي‌گويد، تنها براي انديشيدن و عالم شدن نيست، بلكه براي آن است كه، انسان را در عمل هدايت كند، امراض او را شفا دهد و او را تا دروازه بهشت برساند و به سلامت و سرور و به سعادت هميشگي نايل كند.
 
==۵. قرآن، براي يادآوري و تذكر:==
 
بعضي از آيات، قرآن را «ذكري» و تذكر براي عالمين معرفي كرده است: {{قرآن|... إِنْ هُوَ إِلا ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ}}<ref>انعام/ ۹۰.</ref> قرآن جز تذكر براي تمام عالم نمي باشد. يعني بهره‌گيري و استفاده از قرآن و معارف آن سخت نيست؛ چرا كه مضمون آن با خواسته‌ها و نيازهاي دروني انسان هماهنگ است و چيزي از بيرون بر او تحميل نمي‌شود.}}<ref>براي توضح بيشتر به آيات: مدثر/ ۴۹، عبس/ ۱۱ رجوع شود.</ref>
 
==۶. قرآن، براي شفاء دادن به قلب‌ها آمده:==
 
خداي مهربان، قرآن را به‌عنوان شفاي آن‌چه در دل‌ها و افكار است، معرفي مي‌نمايد: {{قرآن|وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ..<ref>اسراء/ ۸۲.</ref> و قرآن را به‌عنوان چيزي كه شفاء است نازل مي‌كنيم.
 
در اين آيه و آيات مشابه، قرآن «دارو» معرفي نشد، بلكه شفاء گفته شده، چرا كه مريض امكان دارد دارويي را مصرف كند ولي درمان نيابدو خوب نشود، ‌اما قرآن خود شفاء و درمان است.
 
از اينجا روشن مي شود حق تلاوت تنها اين نيست كه حركات و اعراب و قواعد تجويد رعايت شود، بلكه همراه با آن، تدبّر در معاني و فكر و آمادگي براي تأثيرپذيري نيز لازم است. خداوندمتعال در مورد پذيرش مؤمنان مي‌فرمايد: {{قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ}}<ref>انفال/ ۲.</ref> مؤمنين فقط اين‌گونه هستند كه ... و هنگامي كه آيات قرآن بر آن‌ها تلاوت شود ايمان‌شان زيادتر مي‌شودو بر خدا توکل مي کنند.  


==۷. قرآن، براي بشارت و انذار:==
== بشارت و انذار ==
قرآن می‌فرماید: {{قرآن|تَنْزِیلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ … بَشِیرًا وَنَذِیرًا فَأَعْرَضَ أَکْثَرُهُمْ فَهُمْ لا یَسْمَعُونَ
| سوره = فصلت
| آیه = ۲ - ۴
| ترجمه = قرآن فرستاده شده از سوی خدای رحمن رحیم است، … قرآنی که بشارت می‌دهد نیکان را و می‌ترساند بدان را. پس اکثر آنها اعراض کردند و گوش ندادند.
}}<ref>ورک: قرآن در قرآن، جوادی آملی انتشارات اسراء، چاپ اول، بهار ۱۳۷۸، ص۱۸۱ الی ۲۷۷،</ref>


قرآن مي‌فرمايد: {{قرآن|تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ... بَشِيرًا وَنَذِيرًا فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ}}<ref>فصلت/ ۴ – ۲ .</ref> قرآن تنزيلي از سوي خداي رحمن رحيم است، ... قرآني كه بشارت مي‌دهد نيكان را و مي‌ترساند بدان را . پس اکثر آنها اعراض کردند و گوش ندادند.<ref>ورک : قرآن در قرآن، جوادي آملي انتشارات اسراء، چاپ اول، بهار ۱۳۷۸، ص۱۸۱ الي ۲۷۷،</ref>
نتايج:
۱ـ قرآن براي رسيدن جامعه به سعادت دنيا و آخرت آمده است.
۲ـ قرآن به عنوان سندي زنده و جاويد در اثبات نبوت پيامبر عزيز اسلام(ص) مي‌باشد.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==منابع جهت مطالعه بيشتر: ==
۱ـ تفسير رهنما، اكبر هاشمي رفسنجاني، دفتر تبليغات اسلامي، ج۱.
۲ـ قرآن در قرآن، مهدي احمدي، انتشارات اشراق.
۳ـ تفسير تسنيم، آيه الله جوادي آملي، اسراء ج۱.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
==منابع==
<references />


== منابع جهت مطالعه بیشتر ==
* تفسیر رهنما، اکبر هاشمی رفسنجانی، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱.
* قرآن در قرآن، مهدی احمدی، انتشارات اشراق.
* تفسیر تسنیم، آیه الله جوادی آملی، اسراء ج۱.
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{تدوین قرآن}}
{{شاخه
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
| شاخه فرعی۱ = نزول قرآن
| شاخه فرعی۲ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =شد
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی نویسنده =
  | تکمیل =  
| ارزیابی کمی =
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:علوم قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۱۴


سؤال

هدف از نزول قرآن کریم چیست؟

انسان‌ها برای رسیدن به هدف خلقت، نیازمند برنامه‌ای که مطابق با نیازهای آن‌ها است، هستند. قرآن‌کریم به عنوان برنامه‌ای که این نیازمندی‌ها را ذکر فرموده از طرف خالق بشر که به تمام نیازهای انسان آگاه است، نازل شده است. اهدافی که در قرآن برای نزول قرآن وارد شده است عبارتند از: کتاب هدایت و نور و تبیان هر چیز بودن، تعالی بخش تعقل و فهم انسان، تذکر و یادآوری، شفای دل و فکر و بشیر و نذیر بودن.

کتاب هدایت

قرآن کریم آخرین و کامل‌ترین کتاب از میان کتاب‌های آسمانی که برای هدایت بشر نازل شده است می‌باشد.

قرآن در این باره می‌فرماید: ﴿... وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًی وَرَحْمَه وَبُشْرَی لِلْمُسْلِمِینَ؛ و ما برتو قرآن را نازل کردیم که بیان کننده همه چیز و به‌عنوان کتاب هدایت، رحمت و بشارت برای مؤمنان می‌باشد(نحل:۸۹)؛ و در آغاز سوره بقره می‌فرماید: ﴿ذَلِکَ الْکِتَابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِلْمُتَّقِینَ؛ آن کتاب (قرآن) شکی در آن نیست، هدایتی است برای پرهیزگاران.(بقره:۲)

کتاب نور

خداوند متعال، در برخی از آیات، قرآن را نور و کتاب روشن معرفی کرده است؛ کتاب نوری که انسان به وسیله آن از ظلمت‌ها بیرون می‌آید و چراغ راه او می‌باشد. وجه تشبیه قرآن به نور، این است که، نور، هم خودش روشن است و هم چیزهای دیگر را نورانی و روشن می‌کند.[۱]

قرآن می‌فرماید: ﴿یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثِیرًا مِمَّا کُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ وَیَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ قَدْ جَاءَکُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَکِتَابٌ مُبِینٌ۝۱۵یَهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَیُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیَهْدِیهِمْ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ…۝۱۶؛ ای اهل کتاب !تحقیقاً از طرف خدا نور و کتابی روشن به‌سوی شما آمده، خدا به آن هرکسی را که خواهان رضوان الهی باشد، هدایت می‌کند و شما را از ظلمت‌ها و تاریکی‌ها به‌سوی نور و روشنایی خارج می‌کند.(مائده:۱۵ و ۱۶)

کتاب جامع سعادت

خدا قرآن را به‌عنوان بیان‌گر (تبیان) همه چیز به انسان‌ها شناسانده و در این‌باره می‌فرماید:

﴿وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ …؛ ما بر تو قرآن را به‌عنوان بیان‌گر هر چیز نازل کردیم(نحل:۸۹) یعنی هرچیزی که در تأمین سعادت انسان‌ها سهم به سزایی دارد، در این کتاب الهی بیان شده است؛ و اگر انجام کاری سبب فراهم نمودن سعادت بشر است، در قرآن کریم آمده و اگر ارتکاب عملی مایه شقاوت بشر می‌شود، پرهیز از آن به‌صورت دستوری لازم در آن آورده شده است.

عاقل ساختن انسان

تعالیم قرآن فقط برای علم آموزی و دانشمند ساختن نیست، بلکه برای عاقل ساختن انسان‌ها است. قرآن می‌فرماید: ﴿وَتِلْکَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلا الْعَالِمُونَ؛ ما در قرآن آن مثَل‌ها را برای مردم می‌زنیم، اما آن‌ها را غیر از افراد عالم نمی‌توانند تعقل بکنند و بفهمند.(عنکبوت:۴۳) در این آیه، علم را به‌عنوان وسیله‌ای لازم برای هدف نهایی یعنی تعقل و عاقل شدن، معرفی می‌کند.

مثال‌هایی که قرآن به آن اشاره می‌کند، در واقع برای تعقل و فهم عملی انسان است، تا با فهم آن طریق هدایت و سعادت برای انسان هموار شود.

یادآوری و تذکر

بعضی از آیات، قرآن را تذکر برای عالمین معرفی کرده است: ﴿... إِنْ هُوَ إِلا ذِکْرَی لِلْعَالَمِینَ؛ قرآن جز تذکر برای تمام عالم نمی‌باشد.(انعام:۹۰)یعنی بهره‌گیری و استفاده از قرآن و معارف آن سخت نیست؛ چرا که مضمون آن با خواسته‌ها و نیازهای درونی انسان هماهنگ است و چیزی از بیرون بر او تحمیل نمی‌شود.[۲]

شفاء قلب‌ها

خدای مهربان، قرآن را به‌عنوان شفای آنچه در دل‌ها و افکار است، معرفی می‌نماید: ﴿وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ.؛ و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل می‌کنیم(اسراء:۸۲)

در این آیه و آیات مشابه، قرآن «دارو» معرفی نشد، بلکه شفاء گفته شده، چرا که مریض امکان دارد دارویی را مصرف کند ولی درمان نیابد و خوب نشود، اما قرآن خود شفاء و درمان است.

از اینجا روشن می‌شود حق تلاوت تنها این نیست که حرکات و اعراب و قواعد تجوید رعایت شود، بلکه همراه با آن، تدبّر در معانی و فکر و آمادگی برای تأثیرپذیری نیز لازم است. خداوند متعال در مورد پذیرش مؤمنان می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ؛ مؤمنین فقط این‌گونه هستند که … و هنگامی که آیات قرآن بر آن‌ها تلاوت شود ایمان‌شان زیادتر می‌شودو بر خدا توکل می‌کنند.(انفال:۲)

بشارت و انذار

قرآن می‌فرماید: ﴿تَنْزِیلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ … بَشِیرًا وَنَذِیرًا فَأَعْرَضَ أَکْثَرُهُمْ فَهُمْ لا یَسْمَعُونَ؛ قرآن فرستاده شده از سوی خدای رحمن رحیم است، … قرآنی که بشارت می‌دهد نیکان را و می‌ترساند بدان را. پس اکثر آنها اعراض کردند و گوش ندادند.(فصلت:۲ - ۴)[۳]


منابع جهت مطالعه بیشتر

  • تفسیر رهنما، اکبر هاشمی رفسنجانی، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱.
  • قرآن در قرآن، مهدی احمدی، انتشارات اشراق.
  • تفسیر تسنیم، آیه الله جوادی آملی، اسراء ج۱.

منابع

  1. برای توضیح بیشتر رجوع کنید به آیات: نساء/ ۱۷۴ و ابراهیم/۱.
  2. برای توضیح بیشتر به آیات: مدثر/ ۴۹، عبس/ ۱۱ رجوع شود.
  3. ورک: قرآن در قرآن، جوادی آملی انتشارات اسراء، چاپ اول، بهار ۱۳۷۸، ص۱۸۱ الی ۲۷۷،