منبع روایت «الناس عبید الدنیا»

از ویکی پاسخ
سؤال

منبع این سخن امام حسین(ع) که «مردم بندگان دنیایند» کجاست؟

درگاه‌ها
امام حسین.png


روایت «النّاس عَبيدُ الدُّنيا» (به معنای مردم بنده دنيا هستند) از امام حسین(ع) در کتاب تحف العقول نوشته ابن‌شعبه حرانی عالم شیعی قرن چهارم نقل شده است.[۱] ابن‌شعبه این عبارت را در ضمن خطبه امام حسین(ع) پس از مواجهه با سپاه حر بن یزید ریاحی آورده است. این عبارت در منابع تاریخی، مانند تاریخ طبری، که این خطبه را نقل کرده‌اند نیامده است.

قدیمی‌ترین منبع روایی که روایت «الناس عبید الدنیا» در آن آمده کتاب تحف العقول، نوشته ابن شعبه حرانی (درگذشته ۳۸۱ق) است.[۳] این روایت در منابع تاریخی هم نقل شده است؛ از جمله در مقتل الحسین نوشته خوارزمی (درگذشته ۵۶۸ق).[۴] این عبارت را ابن‌شعبه در ضمن خطبه امام حسین(ع) در منزل ذو حسم از منزلگاه‌های میان مکه و کوفه آورده است. امام(ع) این خطبه را پس از مواجهه با سپاه حر بن یزید ریاحی القا کرده است.[۵] این خطبه در منابع تاریخی، مانند تاریخ طبری[۶] و تاریخ دمشق ابن‌عساکر[۷] آمده است، ولی این عبارت در آن موجود نیست.[۸]

در ادبیات فارسی نیز بنده دنیا بودن مورد نکوهش قرار گرفته است:

از بنده دنیا نپذیرند عبادت بردار دل از عالم غَدّار و دگر هیچ[۹]

منابع

  1. ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۴۵.
  2. ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۴۵.
  3. ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۴۵.
  4. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه السلام، قم، انوار الهدی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۳۶.
  5. شریفی، محمود و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ترجمه علی مؤیدی، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش، ص۳۹۶–۴۰۰.
  6. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاریخ الرسل و الملوک)، لیدن، مطبعة بریل، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۳۰۵.
  7. ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۲۱۷.
  8. شریفی و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ص۴۰۰.
  9. صائب تبریزی، «دیوان اشعار، غزلیات، غزل شمارهٔ ۲۲۷۶»، سایت گنجور.