هیهات منا الذلة

(تغییرمسیر از خوارى از ما دور است)
سؤال

جمله «هیهات منا الذلة» به چه معناست و از کیست؟

درگاه‌ها
امام حسین.png
واژه-ها.png


هَیْهاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ، به‌معنای محال است تَن به ذلّت دهیم، تعبیری از امام حسین(ع) در روز عاشورا که آن را به‌عنوان یکی از شعارهای اصلی آزادگی و ظلم‌ستیزی در حادثه عاشورا به‌شمار برده‌اند.[۱] این عبارت در ضمن خطبه دوم امام حسین(ع) در روز عاشورا و در مقابل سپاه کوفه آمده است. امام(ع) در هنگام خواندن خطبه، برای اینکه صدایش بیشتر به گوش برسد بر شتری سوار شده بود.[۲] عبارت «هیهات منا الذلة» بخشی از آن خطبه است:

شعار «هیهات منا الذلة» امام حسین(ع)، اثر گرافیکی حامد امامی به خط کوفی مغربی

مرتضی مطهری: جمله معروف «هیهات منا الذله» عجیب است و از آن جمله‌هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می‌تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می‌بارد.[۴]

محققان این عبارت را نشانه‌ای از حماسی‌بودن رخداد عاشورا قلمداد کرده‌اند؛[۵] حماسه‌ای که درورنمایه آن آزادی، آزادگی و تن به ذلت ندادن در مقابل ظالمان است.[۶] برخی دیگر از محققان، شعار «هیهات منا الذلة» در روز عاشورا را نمایان‌گر عظمت روح، نیت و همت امام حسین(ع) دانسته‌اند؛ زیرا در حالی از او صادر شده که در محاصره دشمن بود و حتی آب و نان از او و زنان و کودکانش دریغ شده بود و گرامی‌ترین عزیزانش، از قبیل پسر، برادر، برادرزادگان و دوستان مخلصش، در خطر کشته‌شدن قرار داشتند.[۷]

مرتضی مطهری شعار «هیهات منا الذلة» امام حسین(ع) را معرف روح نهضت عاشورا دانسته است.[۸] او معتقد است که این شعار پیام شهید است و معیاری پیش چشم همه آزادگان جهان تا انتهای تاریخ است تا صداقت شهید را دریابند و حقانیت راه او را، که راه آزادی و آزادگی است، تصدیق کنند.[۹]

جستارهای وابسته

منابع

  1. محدثی، جواد، پیام‌های عاشورا، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۲۶.
  2. مطهری، مرتضی، پانزده گفتار، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۲۰۱.
  3. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۴ ش/ ۱۴۲۶ق، ص۱۶۶.
  4. مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۲.
  5. مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۴۱.
  6. محدثی، پیام‌های عاشورا، ص۲۶.
  7. فاضل لنکرانی، محمد، پاسداران وحی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۶.
  8. مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۸۲–۱۸۳.
  9. مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۴۵.