چهار حکم برای محارب براساس آیه ۳۳ سوره مائده

سؤال

آيه ی ۳۳ سوره ی مائده به چه حادثه تاريخي اشاره دارد. آيا در عصر کنونی هم بايد با کفار چنين برخورد کرد؟

در آیه 33 سوره مائده، 4 حکم برای محاربین و مفسدین فی الارض اعلام شده است، کشته شوند، یا به دار آویخته شوند، یا دست و پای ایشان قطع شود و یا تبعید شوند. محارب با خدا و رسول خدا(ص)، به معنای تهدید جان و مال و ناموس مردم با اسلحه است، و منظور محاربه با مردم است که به منزله محاربه با خدا و رسول او دانسته شده است، همچنین قطع دست و پا در این آیه بنابر نظر مفسرین و فقها، همان حکم قطع چهار انگشت دست در دزدی، می باشد. مجازاتی که در آیه برای محارب در نظر گرفته شده است بر اساس اقدام مجرمانه ای است که از ایشان سر زده است، بنابر این مجازات قتل، با دزدی متفاوت می شود.

متن آیه

﴿ إِنَّمَا جَزَاؤُاْ الَّذِينَ يحَُارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَسْعَوْنَ في الْأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَ أَرْجُلُهُم مِّنْ خِلَافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الْأَرْضِ ذَالِک لَهُمْ خِزْي في الدُّنْيَا وَ لَهُمْ في الاَْخِرَه عَذَابٌ عَظِيم

کیفر آنها که با خدا و پیامبرش به جنگ برمی‌خیزند، و اقدام به فساد در روی زمین می‌کنند، (و با تهدید اسلحه، به جان و مال و ناموس مردم حمله می‌برند،) فقط این است که اعدام شوند؛ یا به دار آویخته گردند؛ یا (چهار انگشت از) دست (راست) و پای (چپ) آنها، بعکس یکدیگر، بریده شود؛ و یا از سرزمین خود تبعید گردند. این رسوایی آنها در دنیاست؛ و در آخرت، مجازات عظیمی دارند.

مائده:33

﴾

احکام محارب با خدا و رسول خدا

اين آيه بحثي را که در مورد قتل نفس در آيات سابق بيان شد، تکميل مي کند و جزاي افراد متجاوزي را که علیه مسلمانان اسلحه مي کشند و با تهديد به مرگ و حتي کشتن، اموال شان را به غارت مي برند، با شدت هر چه تمام تر بيان مي کند، و چهار مجازات برای محاربین و مفسدین فی الارض بیان می کند:

• کشته شوند؛ «یقتّلوا»
• به دار آويخته شوند؛ «یصلَّبوا»
• دست و پاي آن ها به طور مخالف (دست راست با پاي چپ)، بريده شود؛ «تقطع ایدیهم و ارجلهم من خلاف»
• از زميني که در آن زندگي دارند، تبعيد گردند؛ «ینفوا من الارض»

معانی اصطلاحی برخی از لغات

• منظور از «محاربه با خدا و پيامبر» آن چنان که در احاديث اهل بيت(ع) وارد شده، اين است که: کسي با تهديد به اسلحه به جان يا مال مردم تجاوز کند، اعم از اين که به صورت دزدان گردنه ها در بيرون شهرها چنين کاري کند و يا در داخل شهر. ضمنا جالب توجه است که محاربه و ستيز با بندگان خدا در اين آيه به عنوان محاربه با خدا معرفي شده و اين تأکيد فوق العاده اسلام را در باره ی حقوق انسان ها و رعايت امنيت آنان ثابت مي کند.

• منظور از قطع دست و پا طبق آن چه در کتب فقهي اشاره شده، همان مقداري است که در مورد سرقت بيان گرديده. يعني تنها بريدن چهار انگشت از دست يا پا مي باشد.

اجراء مجازات متناسب با چگونگی جرم

به این معنا که بر اساس اقدام مجرمانه ای که انجام می شود هر یک از این مجازات ها برایشان در نظر گرفته خواهد شد، برای مثال اگر افراد محارب دست به کشتن انسان هاي بي گناهي زده اند، مجازات قتل براي آن ها انتخاب مي شود و اگر اموال مردم را به سرقت ببرند انگشتان دست آن ها قطع مي شود. اين مضمون در چند حديث نیز وارد گرديده است.

بسياري از قوانين جنايي و جزائي دنياي امروز نيز اين مطلب به وضوح ديده مي شود، به عنوان مثال در پاره اي از جرائم، برای مجرم حبس از سه سال تا ۱۰ سال تعيين شده است. اما مفهوم آن اين نيست که قاضي مطابق ميل خود سال هاي زندان را تعيين نمايد، بلکه منظور اين است چگونگي وقوع مجازات را که گاهي با «جهات تخفیف» و گاهي با «جهات تشديد» همراه است در نظر بگيرد و کيفر مناسبي انتخاب نمايد.

در اين قانون مهم اسلامي که در باره ی محاربان وارد شده نیز، چون نحوه ی اين جرم و جنايت، بسيار متفاوت است و همه ی محاربان مسلما يکسان نيستند، مجازات آن ها متفاوت ذکر شده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱ـ تفسير احسن الحديث، علي اکبر قرشي، ج۳، ص۶۳ و ج۱۰، ص۱۷۸.

۲ـ تفسير هدايت؛ گروهي از مترجمان، ج۲، ص۳۱۵ و ج۱۳، ص۲۰۴.