مقصود قرآن از «نيكى آن نيست كه از پشت خانه‌ها وارد شوید»: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
 
(۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
خط ۵: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
برخی عرب‌های زمان جاهلیت سنتی داشتند که در مواقعی مانند زمان [[احرام]]، از در اصلی خانه، وارد نشده و از پشت خانه وارد می‌شدند. [[قرآن]] در آیه ۱۸۹ [[سوره بقره]] با این سنت مقابله کرده و آن را نیک ندانست. خداوند در این آیه،‌مردم را دعوت کرد که به‌جای این سنت، [[تقوا]] پیشه کنند که درستی و نیکی همان کسب تقوا است. برخی مفسران از این آیه استفاده کردند که کارها باید بر همان راه و روش خود انجام شوند و نیازی نیست در قالب سنت و عرف و … سختی نادرست در زندگی ایجاد کرد.


== متن و ترجمه آیه ==
== متن و ترجمه آیه ==
{{قرآن بزرگ|وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَىٰ ۗ وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
{{قرآن بزرگ|وَلَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلٰکِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَیٰ ۗ وَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
| سوره = بقره
| سوره = بقره
| آیه = ۱۸۹
| آیه = ۱۸۹
خط ۱۴: خط ۱۴:


== سنت وارد نشدن از درب اصلی و شأن نزول آیه ==
== سنت وارد نشدن از درب اصلی و شأن نزول آیه ==
از برخی روایات نقل‌های تاریخی و حدیثی به‌دست می‌آید که عرب جاهلی در برخی اوقات مانند ناکامی در یک امر از پشتِ خانه وارد می‌شدند. دلیل این کار نیز [[خرافات از دیدگاه قرآن|تطیر]] (فال بد زدن) بود. این افراد گویا برای ارائه ناکامی و عدم توان در انجام کار به‌صورت طبیعی بوده است. این رسم برای افراد در حال احرام نیز وجود داشت. با اینکه برخی این رسم را به انصار اختصاص داده‌اند ولی از روایات دیگر بر می‌آید که این رسم عمومیت میان همه عرب‌ها داشته است.<ref>«[https://lib.eshia.ir/10265/7/4/%22وَ_لَيْسَ_الْبِرُّ_بِأَنْ_تَأْتُوا_الْبُيُوتَ_مِنْ_ظُهُورِها_وَ_لكِنَّ_الْبِرَّ_مَنِ_اتَّقى_وَ_أْتُوا_الْبُيُوتَ_مِنْ_أَبْوابِه%22#_ftn1 عبادت‌های جاهلی از منظر قرآن]» محمدرضا جبّاری</ref>
در زمان جاهلیت، مردم در برخی اوقات خاص، از درِ اصلی خانه، وارد نمی‌شدند، بلکه از پشت خانه وارد و خارج می‌شدند. برای نمونه زمانی که در کاری ناکام می‌گشتند، از پشتِ خانه وارد می‌شدند و دلیل آن نیز [[خرافات از دیدگاه قرآن|تطیر]] (فال بد زدن) بود. این عمل، برای ارائه ناکامی و عدم توان در انجام کار به‌صورت طبیعی بوده است. این رسم برای افراد در حال احرام نیز وجود داشت. با اینکه برخی این رسم را به انصار اختصاص داده‌اند ولی از روایات و نقل‌های دیگر بر می‌آید که این رسم عمومیت میان همه عرب‌ها داشته است.<ref>«[https://lib.eshia.ir/10265/7/4/%22وَ_لَيْسَ_الْبِرُّ_بِأَنْ_تَأْتُوا_الْبُيُوتَ_مِنْ_ظُهُورِها_وَ_لكِنَّ_الْبِرَّ_مَنِ_اتَّقى_وَ_أْتُوا_الْبُيُوتَ_مِنْ_أَبْوابِه%22#_ftn1 عبادت‌های جاهلی از منظر قرآن]» محمدرضا جبّاری</ref> البته [[قریش]] از این رسم در حالت احرام، استثناء بوده و در حالت احرام نیز از درب اصلی خانه وارد می‌شدند.<ref name=":0"/>


البته از برخی نقل‌ها چنین بر می‌آید که قریش از این رسم استثناء بوده و در حالت احرام نیز از درب اصلی خانه وارد می‌شدند.<ref name=":0" />
نقل شده فردی از انصار که از حج برگشته بود، از درب اصلی وارد خانه شد و قصد تمسخر این رسم را داشت.<ref name=":0"/> در این هنگام، این آیه نازل شد. برخی منابع اهل‌سنت شأن نزولی برای این آیه نقل کرده‌اند که فردی از انصار به نام قُطْبَةُ بن عامر الأنصاری، همراه پیامبر بود و در حال احرام به همراه پیامبر از درب اصلی خارج شد، دیگران او را ملامت کردند (پیامبر را ملامت نکردند؛ زیرا این سنت شامل قریش نمی‌شد) و به پیامبر نیز این گلایه را گفتند. فرد انصاری علت عمل خود را تبعیت از پیامبر دانست. در این هنگام، این آیه نازل شد.<ref name=":0">واحدی،‌ أسباب نزول القرآن، ص۵۶-۵۷.</ref>
 
نقل شده که یک فرد از انصار که از حج برگشته بود، از درب اصلی وارد خانه شد و قصد تمسخر این رسم را داشت. در این هنگام این آیه نازل شد. برخی منابع اهل‌سنت شأن نزولی برای این آیه نقل کرده‌اند که فردی از انصار به نام قُطْبَةُ بن عامر الأنصاری به همراه پیامبر بود و در حال احرام به همراه پیامبر از درب اصلی خارج شد، دیگران او را ملامت کرده (پیامبر را ملامت نکردند؛ زیرا این سنت شامل قریش نمی‌شد) و به پیامبر نیز این گلایه را گفتند. فرد انصاری علت عمل خود را تبعیت از پیامبر دانست. این آیه نازل شد.<ref name=":0">أسباب نزول القرآن (الواحدی)، ص: 56-۵۷.</ref>


== معنای آیه ==
== معنای آیه ==
معنای لفظی و ظاهری این آیه، با توجه به معنای وضعی واژه‌های به کار رفته و نیز سیاِ آیه که در بارهٔ حج نازل شده، این است که:
خداوند در این آیه، این سنت را منع کرده و تأکید دارد که مردم به فکر تقوا باشند و این نوع سنت‌ها را رها کنند. [[امام باقر(ع)]] آیه را چنین معنا کرده که کارها را بر همان طریقه خودش انجام دهید.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱–۲، ص۵۰۸، ذیل آیهٔ ۱۸۹ سورهٔ بقره.</ref> در روایت دیگری نقل شده که آل‌محمد، درها به سمت خدواند هستند.<ref>تفسیر عیاشی، ج۱، ص۱۰۵، ذیل آیهٔ ۱۸۹، سورهٔ بقره.</ref> براساس این روایات، اهل‌بیت(ع) درهایی دانسته شده‌اند، که با ورود بر آنها، می‌توان به بارگاه الهی راه یافت و مراجعه کردن به دیگران، بی‌راهه رفتن است.
نیکی آن نیست که از پشتِ خانه‌ها درآیید؛ بلکه نیکی آن است که کسی تقوا پیشه کند و به خانه‌ها از درِ]ورودی[ آنها درآید.
در زمان جاهلیت، مردم هنگامی که برای حج احرام می‌بستند، از درِ خانه وارد نمی‌شدند; بلکه دیوار پشت خانه را سوراخ می‌کردند و از طریق آن وارد و خارج می‌شدند. خداوند در این آیه، آنها را از این کار منع کرد. بنا بر این، هر کس به لغت عرب آشنا باشد و شأن نزول آیه را نیز بداند، معنای ظاهری این آیه را می‌فهمد.
امّا ملاحظه می‌کنیم که در روایات، برای این آیه معانی دیگری ذکر شده است که هیچ‌کدام مدلول لفظی آیه نیست; ولی ممکن است با تأمل در آیه به این معانی برسیم. در روایتی که از امام باقر(علیه السلام) نقل شده، آیه را چنین معنا کرده است:(یعنی اَن یأتی الامر من وجه‌ها ایّ الامور کان)<ref>ر.ک.: طبرسی، مجمع البیان، مجلد 1 ـ 2، ص 508، ذیل آیه ی 189 سوره ی بقره.</ref>
یعنی گر چه آیه در مورد حج است و راه ورود و خروج از خانه، ولی در دل خود معنایی عمیق‌تر دارد و آن این است که هر کاری که می‌خواهید انجام دهید، از راه معقول آن وارد شوید. در روایت دیگری که آن هم از امام باقر(علیه السلام) نقل شده، آمده است:
(آل محمد(صلی الله علیه وآله)ابواب اللّه و سبیله)<ref>ر.ک.: تفسیر عیاشی، ج 1، ص 105، ذیل آیه ی 189، سوره ی بقره.</ref>
اهل بیت ابوابی هستند که با ورود بر آنها، می‌توانید به بارگاه الهی راه یابید. یعنی با وجود اهل بیت، مراجعه کردن به دیگران، بی راهه رفتن است و مانند آن است که شما از درِ ورودی خانه که برای این کار تعبیه شده است وارد نشوید و دیوار پشت خانه را سوراخ کنید و از آن راه به خانه وارد شوید.
ملاحظه می‌کنید که در روایات نخست، در معنای ظاهری آیه توسعه داده شده است. به این صورت که گرچه آیه در موردی خاص است، امّا پشتوانه ی آن، معنایی کلی تر است و آن این که، برای هر کاری باید از راهش وارد شد. با این معنا، مدلول ظاهری آیه، خود مصداقی از این معنای کلّی است و نیز روایت دوم بیانگر مصداقی از این معنای کلی است.
 
روی العیّاشیّ و البرقیّ بالإسناد إلی جابر بن یزید الجعفی عن الإمام أبی جعفر الباقر علیه السّلام فی قوله تعالی: وَ لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لکِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقی وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها. قال: «یعنی أن یأتی الأمر من وجهه، أیّ الأمور کان»[۲].
 
و قال بعضهم: هذا مثل ضربه اللّه لهم: وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها أی و أتوا البرّ من وجهه الّذی أمر اللّه به و رغّب فیه. قال الشیخ: و هو وجه حسن[۳]. فلتجری الأمور علی استقامتها المعروفة، و علی سبیل الطاعة لأوامره تعالی فی جمیع الشئون.


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =
  | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۱ =معارف قرآنی
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =شد
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =شد
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۴۵

سؤال

مقصود قرآن از آیه نیکی آن نیست که از پشت خانه‌ها وارد شوید؟

برخی عرب‌های زمان جاهلیت سنتی داشتند که در مواقعی مانند زمان احرام، از در اصلی خانه، وارد نشده و از پشت خانه وارد می‌شدند. قرآن در آیه ۱۸۹ سوره بقره با این سنت مقابله کرده و آن را نیک ندانست. خداوند در این آیه،‌مردم را دعوت کرد که به‌جای این سنت، تقوا پیشه کنند که درستی و نیکی همان کسب تقوا است. برخی مفسران از این آیه استفاده کردند که کارها باید بر همان راه و روش خود انجام شوند و نیازی نیست در قالب سنت و عرف و … سختی نادرست در زندگی ایجاد کرد.

متن و ترجمه آیه

سنت وارد نشدن از درب اصلی و شأن نزول آیه

در زمان جاهلیت، مردم در برخی اوقات خاص، از درِ اصلی خانه، وارد نمی‌شدند، بلکه از پشت خانه وارد و خارج می‌شدند. برای نمونه زمانی که در کاری ناکام می‌گشتند، از پشتِ خانه وارد می‌شدند و دلیل آن نیز تطیر (فال بد زدن) بود. این عمل، برای ارائه ناکامی و عدم توان در انجام کار به‌صورت طبیعی بوده است. این رسم برای افراد در حال احرام نیز وجود داشت. با اینکه برخی این رسم را به انصار اختصاص داده‌اند ولی از روایات و نقل‌های دیگر بر می‌آید که این رسم عمومیت میان همه عرب‌ها داشته است.[۱] البته قریش از این رسم در حالت احرام، استثناء بوده و در حالت احرام نیز از درب اصلی خانه وارد می‌شدند.[۲]

نقل شده فردی از انصار که از حج برگشته بود، از درب اصلی وارد خانه شد و قصد تمسخر این رسم را داشت.[۲] در این هنگام، این آیه نازل شد. برخی منابع اهل‌سنت شأن نزولی برای این آیه نقل کرده‌اند که فردی از انصار به نام قُطْبَةُ بن عامر الأنصاری، همراه پیامبر بود و در حال احرام به همراه پیامبر از درب اصلی خارج شد، دیگران او را ملامت کردند (پیامبر را ملامت نکردند؛ زیرا این سنت شامل قریش نمی‌شد) و به پیامبر نیز این گلایه را گفتند. فرد انصاری علت عمل خود را تبعیت از پیامبر دانست. در این هنگام، این آیه نازل شد.[۲]

معنای آیه

خداوند در این آیه، این سنت را منع کرده و تأکید دارد که مردم به فکر تقوا باشند و این نوع سنت‌ها را رها کنند. امام باقر(ع) آیه را چنین معنا کرده که کارها را بر همان طریقه خودش انجام دهید.[۳] در روایت دیگری نقل شده که آل‌محمد، درها به سمت خدواند هستند.[۴] براساس این روایات، اهل‌بیت(ع) درهایی دانسته شده‌اند، که با ورود بر آنها، می‌توان به بارگاه الهی راه یافت و مراجعه کردن به دیگران، بی‌راهه رفتن است.

منابع

  1. «عبادت‌های جاهلی از منظر قرآن» محمدرضا جبّاری
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ واحدی،‌ أسباب نزول القرآن، ص۵۶-۵۷.
  3. طبرسی، مجمع البیان، ج۱–۲، ص۵۰۸، ذیل آیهٔ ۱۸۹ سورهٔ بقره.
  4. تفسیر عیاشی، ج۱، ص۱۰۵، ذیل آیهٔ ۱۸۹، سورهٔ بقره.