مراحل حرمت شراب: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
 
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
حرمت خمر و حد خمر در کدام آیه و سوره از قرآن آمده؟
حرمت خمر و حد خمر در کدام آیه و سوره از قرآن آمده؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
اسلام به جهت مراعات اصول روانی و اجتماعی، شراب را به‌صورت تدریجی و در چهار مرحله حرام دانست. هر یک از این چهار مرحله به صورت آیات نازل شدند و در سوره‌های مختلفی از [[قرآن]] وجود دارند. شرابخواری، در زمان جاهلیت فوق‌العاده رواج داشته است. اسلام می‌خواست با رعایت اصول روانی و اجتماعی با عمل، مبارزه کند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۷۰.</ref> تحریم شراب در چهار مرحله انجام شده است:


== مفهوم‌شناسی ==
'''مرحله اول:''' {{قرآن|وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ|ترجمهاز ميوه درختان خرما و انگور، باده مستی‌بخش و خوراكى نيكو براى خود مى‌گيريد. قطعاً در اين [ها] براى مردمى كه تعقل می‌كنند نشانه‏‌اى است.|سوره=نحل|آیه=۶۷}}
کلمه «خمر» (شراب) در لغت، به هر مایع مست کننده گفته می‌شود؛ و در اصل به معنای «ستر» (پوشیدن) استعمال می‌گردد؛ و علت نامگذاری آن، بدین جهت است که عقل را پوشانیده و نمی‌گذارد خیر و شر (خوب و بد) را تشخیص دهد.<ref>راغب اصفهانی، المفردات، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت، دارالعلم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۹۹.</ref>


== مراحل مقابله با شراب ==
مفسران معتقدند آیه دلالت بر زشتی نوشیدن شراب دارد؛ زیرا شراب را در مقابل رزق نیک قرار داده، تا بفهماند شراب، رزق نیکو نیست.<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۴۲۰.</ref>
شرابخواری و می‌گساری در زمان جاهلیت فوق‌العاده رواج داشته و به صورت یک بلای عمومی درآمده بود. روشن است که اگر اسلام می‌خواست بدون رعایت اصول روانی و اجتماعی با این بلای بزرگ عمومی به مبارزه برخیزد ممکن نبود؛ و لذا از روش تحریم تدریجی و آماده ساختن افکار و اذهان برای ریشه کن کردن آن پرداخت:<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۷۰.</ref>


مرحله اول: {{قرآن|وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِی ذَلِک لآیَه لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ}}<ref>نحل / ۶۷، با ترجمه مکارم شیرازی، «و از میوه‌های درختان نخل و انگور، مسکرات (ناپاک) و روزی خوب و پاکیزه می‌گیرید در این، نشانه روشنی است برای جمعیتی که اندیشه می‌کنند!».</ref>
'''مرحله دوم:''' {{قرآن|یَسْأَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَکبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا|ترجمه=در باره شراب و قمار، از تو می‌‏پرسند، بگو: «در آن دو، گناهى بزرگ، و سودهايى براى مردم است، و گناهشان از سودشان بزرگتر است.»|سوره=بقره|آیه=۲۱۹}}


منظور این آیه شریفه حلال و مباح بودن مسکرات و تأیید این کار نیست، بلکه حتی دلالت بر زشتی این عمل دارد. چون شراب گرفتن را در مقابل أخذ رزق خوب قرار داده، تا بفهماند شراب رزق حسن نیست. پس آیه در مقام بیان حلال و حرام نیست، بلکه در این مقام است که منافعی را که بشر آن روز از این میوه‌ها می‌برده بشمارد، که همه این منفعت‌ها از نعمت‌های خداوند است؛ و از ذکر آن نتیجه توحید را بگیرد، چون آیه شریفه در مکه نازل شده و خطابش به مشرکین می‌باشد.<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۴۲۰.</ref>
کلمه «[[اثم]]» به هر کاری گفته می‌شود که انسان را از رسیدن به نیکی‌ها و کمالات باز می‌دارد. وجود «اثم کبیر» در شراب و قمار، دلیل بر تأثیر منفی این دو در رسیدن به تقوا و کمالات معنوی و انسانی دارد.<ref>تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۱۹.</ref>


مرحله دوم: {{قرآن|یَسْأَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَکبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا وَیَسْأَلُونَک مَاذَا یُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کذَلِک یُبیِّنُ اللّهُ لَکمُ الآیَاتِ لَعَلَّکمْ تَتَفَکرُونَ}}<ref>بقره / ۲۱۹، ترجمه مکارم شیرازی، «درباره شراب و قمار از تو سئوال می‌کنند، بگو: «در آنها گناه و زیان بزرگی است و منافعی (از نظر مادی) برای مردم دربردارد (ولی) گناه آنها از نفعشان بیشتر است…».</ref>
'''مرحله سوم:''' {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَه وَأَنتُمْ سُکارَی|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه می‌گویید|سوره=نساء|آیه=۴۳}}


کلمه «اثم» به هر کار و هر چیزی گفته می‌شود که حالتی در روح و عقل به وجود می‌آورد، و انسان را از رسیدن به نیکی‌ها و کمالات بازمی‌دارد، بنابراین وجود «اثم کبیر» در شراب و قمار، دلیل بر تأثیر منفی این دو در رسیدن به تقوا و کمالات معنوی و انسانی بوده است.<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۲، ص۱۱۹.</ref>
در این آیه خداوند نماز خواندن در حالت مستی را ممنوع اعلام کرده است.


مرحله سوم: {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَه وَأَنتُمْ سُکارَی}}<ref>نساء / ۴۳، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه می‌گویید!..».</ref>
'''مرحله چهارم:''' {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ.|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بت‌ها و ازلام (نوعی بخت آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!.|سوره=مائده|آیه=۹۰}}
 
مفهوم آیه نوشیدن شراب را در غیر حال نماز نمی‌رساند؛ بلکه در صدد بیان برنامه تحریم تدریجی و مرحله به مرحله می‌باشد، و به عبارت دیگر این آیه نسبت به غیر حال سکوت داشته و صریحاً چیزی نمی‌گوید.
 
مرحله چهارم: {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ.}}<ref>مائده / ۹۰، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بت‌ها و ازلام (نوعی بخت آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!».</ref>
 
نکات جالب توجه آیه در شروع با خطاب «یا أیّها الّذین آمنوا»، کلمه «إنّما» (برای حصر و تأکید است)، «فاجتنبوه» و… است.
 
فرمان قاطع برای اجتناب از شراب، میسر و… آخرین مرحله تحریم شراب را بیان می‌کند. در ضمن اجتناب، مفهومی رساتر از نهی دارد، زیرا معنی اجتناب فاصله گرفتن و دوری کردن و نزدیک نشدن است که به مراتب از جمله «ننوشید» رساتر می‌باشد.<ref>تفسیر نمونه، همان، ج۵، ص۷۲.</ref>
 
حد شراب در قرآن بیان نشده، زیرا اهداف کلان و کلی را دنبال می‌نماید. اما در روایت و احادیث، حد آن ۸۰ ضربه تازیانه آمده است:
 
حضرت علی(ع) می‌فرماید: «وقتی شخص شراب آشامید مست می‌شود و وقتی مست شد هذیان می‌گوید و وقتی هذیان گفت افتراء می‌بندد پس دراین هنگام او را به مقدار حدّ افتراء زننده یعنی هشتاد ضربت تازیانه بزنید». و امام باقر(ع) فرمودند: «هر گاه شخص از نبیذ و شراب انگور مست شد هشتاد تازیانه باید بخورد».<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ترجمه ذهنی تهرانی، قم، انتشارات مؤمنین، ۱۳۸۰ش، ج۲، ۷۱۹.</ref>
 
بنابراین شراب طی چهار مرحله و به تدریج حرام شد:
 
۱. نحل / ۶۷؛ ۲. بقره / ۲۱۹؛ ۳. نساء / ۴۳؛ ۴. مائده / ۹۰؛ و حد آن در قرآن نیامده، بلکه در احادیث از امامان معصوم(ع) نقل شده است.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
 
== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
۱ـ تفسیر نور، محسن قرائتی، ج۳.
 
۲ـ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ترجمه غفاری، ج۵، باب حد می‌گساری و….
{{پایان مطالعه بیشتر}}


این آیه، فرمان قاطع برای اجتناب از شراب و آخرین مرحله تحریم شراب را بیان می‌کند.<ref>تفسیر نمونه، ج۵، ص۷۲.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = متفرقات معارف در قرآن
| شاخه فرعی۱ = معارف قرآنی
|شاخه فرعی۲ = سایر مباحث
| شاخه فرعی۲ =  
|شاخه فرعی۳ =
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =  
| بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۴

سؤال

حرمت خمر و حد خمر در کدام آیه و سوره از قرآن آمده؟

اسلام به جهت مراعات اصول روانی و اجتماعی، شراب را به‌صورت تدریجی و در چهار مرحله حرام دانست. هر یک از این چهار مرحله به صورت آیات نازل شدند و در سوره‌های مختلفی از قرآن وجود دارند. شرابخواری، در زمان جاهلیت فوق‌العاده رواج داشته است. اسلام می‌خواست با رعایت اصول روانی و اجتماعی با عمل، مبارزه کند.[۱] تحریم شراب در چهار مرحله انجام شده است:

مرحله اول: ﴿وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ؛ و از ميوه درختان خرما و انگور، باده مستی‌بخش و خوراكى نيكو براى خود مى‌گيريد. قطعاً در اين [ها] براى مردمى كه تعقل می‌كنند نشانه‏‌اى است.(نحل:۶۷)

مفسران معتقدند آیه دلالت بر زشتی نوشیدن شراب دارد؛ زیرا شراب را در مقابل رزق نیک قرار داده، تا بفهماند شراب، رزق نیکو نیست.[۲]

مرحله دوم: ﴿یَسْأَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَکبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا؛ در باره شراب و قمار، از تو می‌‏پرسند، بگو: «در آن دو، گناهى بزرگ، و سودهايى براى مردم است، و گناهشان از سودشان بزرگتر است.»(بقره:۲۱۹)

کلمه «اثم» به هر کاری گفته می‌شود که انسان را از رسیدن به نیکی‌ها و کمالات باز می‌دارد. وجود «اثم کبیر» در شراب و قمار، دلیل بر تأثیر منفی این دو در رسیدن به تقوا و کمالات معنوی و انسانی دارد.[۳]

مرحله سوم: ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَه وَأَنتُمْ سُکارَی؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا بدانید چه می‌گویید(نساء:۴۳)

در این آیه خداوند نماز خواندن در حالت مستی را ممنوع اعلام کرده است.

مرحله چهارم: ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ.؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بت‌ها و ازلام (نوعی بخت آزمایی)، پلید و از عمل شیطان است، از آنها دوری کنید تا رستگار شوید!.(مائده:۹۰)

این آیه، فرمان قاطع برای اجتناب از شراب و آخرین مرحله تحریم شراب را بیان می‌کند.[۴]

منابع

  1. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۷۰.
  2. طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۴۲۰.
  3. تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۱۹.
  4. تفسیر نمونه، ج۵، ص۷۲.