علت تفاوت رفتار رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در سلام‌کردن به زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
جز (جایگزینی متن - 'شاخه فرعی۳ = ' به 'شاخه فرعی۳ = | شاخه فرعی۴ = ')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
روايتي از امام علي(ع) نقل شده که «پيامبر اکرم به تمام زنان اعمّ از پير و جوان سلام مي کردند، امّا من فقط به سالخوردگان از زنان سلام مي کنم». درباره اين روايت چند سؤال مطرح است : الف. اصل روايت چيست و در چه منبعي ذکر شده؟ ب. دليل اين تفاوت روش بين رسول خدا و اميرالمؤمنين چه بوده؟ ج. با توجّه به حجاب رايج آن زمان که زنان پوشيه داشتند و نيز با توجّه به دستورِ قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ، جوان يا پير بودن زنان از کجا براي حضرت معلوم مي شده تا بخواهند طبق آن سلام بکنند يا نکنند؟ د. وظيفه ما در اين رابطه چيست؟
روایتی از امام علی(ع) نقل شده که پیامبر اکرم به تمام زنان اعمّ از پیر و جوان سلام می‌کردند، امّا من فقط به سالخوردگان از زنان سلام می‌کنم. درباره این روایت چند سؤال مطرح است: الف. اصل روایت چیست و در چه منبعی ذکر شده؟ ب. دلیل این تفاوت روش بین رسول خدا و امیرالمؤمنین چه بوده؟{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}'''علت تفاوت رفتار رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در سلام‌کردن به زنان''' تفاوت مقتضیات و نیازهای زمانه آنها بوده است. روایتی که در آن از تفاوت رفتار [[رسول خدا(ص)]] و امام علی(ع) در سلام‌کردن به زنان یاد شده روایت صحیحی است که در برخی از منابع روایی معتبر شیعه آمده است.  
{{پاسخ}}
براي روشن شدن جواب سؤال، توجه به چند مطلب ضروري است.


مطلب اوّل: اصل روايت و منبع مورد نظر: روايت مورد نظر از اصول کافي<ref>اصول کافي، ج۲، ص۶۴۸.</ref> من لا يحضره الفقيه<ref>من لا يحضره الفقيه، ج۳، ص۴۶۷.</ref> نقل شده است. اصل روايت اين است: «... عن ابي عبدالله(ع) قال کان رسول الله(ص) يسلم علي النساء و يرددن عليه السلام و کان امير المؤمنين(ع) يسلم علي النساء و کان يکره ان يسلم علي الشابه منهن و يقول اتخوف ان يعجبني صوتها فيدخل عليّ اکثر مما اطلب من الاجر».<ref>اصول کافي، ج۲، ص۶۴۸.</ref>
برخی مسائل زندگی انسان متکی به شرایط روز تغییر می‌کند و جزء مسائل اساسی [[دین]] و اخلاق نیستند که تغییر آنها باعث بی معنا شدن هدف دین و دینداری شود. تغییر در این امور غیربنیادی بنابر شرایط نه‌تنها عیبی ندارد، بلکه در بسیاری از مواقع لازم است. اما در شریعت مسائلی وجود دارد که این مسائل روح‌ تعلیمات دین است و دستورهای کلی الهی است. این امور به هیچ نحو قابل‌ تغییر و تبدیل نیست.


ترجمه آزاد روايت اين است که: امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) بر زنان سلام مي کرد و آن ها جواب سلام او را مي دادند و امير المؤمنين(ع) نيز بر زنان سلام مي داد لکن از سلام کردن زنان جوان کراهت داشت و مي فرمود: بيم آن دارم که صداي آن ها مرا به وجد آورد و بيشتر از پاداشي که دنبال آن هستم، بر من خسارت ببار آيد.
== متن و منبع روایت ==
روایت سلام نکردن [[امام علی(ع)]] به زنان جوان در منابع معتبر روایی شیعه، چون [[اصول کافی]]<ref>کلینی، محمد بن اسحاق، اصول کافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۴۸.</ref> و [[من لا یحضره الفقیه]]<ref>صدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامى، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۶۹.</ref> نقل شده است. اصل روایت این است: {{متن عربی|الإمامُ الصّادقُ عليه السلام: كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ و يَردُدْنَ علَيهِ و كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يُسَلِّمُ على النِّساءِ و كانَ يَكرَهُ أن يُسَلِّمَ على الشّابَّةِ مِنهُنَّ و يقولُ: أتَخَوَّفُ أن يُعجِبَني صَوتُها فَيَدخُلَ عَلَيَّ أكثَرُ ممّا طَلَبتُ مِنَ الأجرِ|ترجمه=امام صادق عليه السلام: رسول خدا(ص) به زن‌ها سلام مى‌كرد و آنها جواب سلام حضرت را مى‌دادند. امير المؤمنين(ع) نيز به زن‌ها سلام مى‌كرد، اما از سلام‌كردن به زنان جوان كراهت داشت و مى‌فرمود: مى‌ترسم صدايشان مرا خوش آيد و در نتيجه چيزى به دلم در آيد كه به ثوابش نيرزد}}.<ref>کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۶۴۸.</ref>


مطلب دوم: سند و دلالت روايت: اين روايت از نظر سند و دلالت مورد قبول است. راوياني که در سلسله سند اين روايت آمده اند مورد وثوق مي باشند.<ref>حر عاملي، محمد وسايل الشيعه، بيروت، داراحياء التراث العربي، بي تا، ج۲۰،ص۱۸۲، ۱۹۲ و ۲۵۵ و اردبيلي غرويّ حائري، محمد، جامع الرّواه، ج۱، قم، منشورات مکتبه آيت الله العظمي المرعشي النجفي، ۱۴۰۳ق، ص۲۷۰.</ref> و از نظر دلالت نيز، روايت در خور توّجه است و بار معنايي آن از منظر فقهي، اخلاقي و اجتماعي مورد دقّت است.
این روایت از نظر سند صحیح دانسته شده است؛ راویانی که در سلسله سند این روایت آمده‌اند مورد وثوق علمای علم رجال قلمداد شده‌اند.<ref>اردبیلی غروی حائری، محمد، جامع الرواة، تحقیق ابوالحسن شعرانی، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref>


مطلب سوم: تفاوت در روش ها: در اين قسمت از بحث بايد گفت: نخست اين که در اين روايت تفاوت شايان ذکري بين روش رسول رحمت(ص) و امام علي(ع) ديده نمي شود؛ چون در اين روايت آمده است: هر دو بزرگوار بر زنان سلام مي کردند منتهي روايت نسبت به بقيه نکات در مورد رسول رحمت(ص) ساکت است ولي در مورد امام علي(ع) آمده است که حضرت از سلام کردن زنان جوان کراهت داشت و اين کار را ضروري نمي دانست. دوّم اين که تفاوت در روش بين دو انسان بزرگ يک امر طبيعي است و هيچ ضرري به اهداف بلندي که آن ها دنبال مي کنند، نمي زند. چون رسول رحمت(ص) از نظر سن و سال نيز با امام علي(ع) تفاوت داشت و اين خصوصيات به صورت طبيعي، تفاوت هايي را به همراه خواهد داشت. سوّم اين که هر يک از اين دو بزرگوار با روش هاي متفاوت، درس هاي گوناگون به پيروان خود مي آموزند و انسان ياد مي گيرد که در فراز و فرود زندگي چگونه با پديده هاي اجتماعي برخورد بکند. عقل برهاني و قلب سليم در مورد برخورد يک مرد بيگانه با يک زن جوان چه مي گويد؟ آيا به خاطر يک امر مستحبي، مي ارزد انسان خود را در معرض اتّهام يا خطر قرار دهد؟ حضرت امير(ع) مي فرمايد: نمي ارزد. در عصر کنوني اين امر به صورت جدّي مورد دقت و توجه است.
== نقش مقتضیات و نیازهای زمان ==
از نظر [[مرتضی مطهری]] علت تفاوت رفتار [[معصومان(ع)]]، از جمله رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در این موضوع، تفاوت مقتضیات و نیازهای زمانه آنهاست. برخی مسائل هستند که متکی به شرایط روز تغییر می‌کند و جزء مسائل اساسی دین و اخلاق نیستند که تغییر آنها باعث بی معنا شدن هدف دین و دینداری شود. تغییر در این امور غیربنیادی بنابر شرایط نه‌تنها عیبی ندارد، بلکه در بسیاری از مواقع لازم است.<ref>مطهری، مرتضی، سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۱۸.</ref>


مطلب چهارم: در مورد پوشش زنان و شناخت آن ها در اين خصوص بايد گفت: زنان صدر اسلام درست است که با پوشش اسلامي در جامعه ظاهر مي شدند ولي بايد توجه داشت که پوشيدن صورت بر زنان واجب نيست و از ديدن صورت زن، مي توان جوان يا پير بودن آن را تشخيص داد و حضرت در اين روايت يک دستور العمل فقهي، اخلاقي و اجتماعي صادر مي کند و به همه پيروان مي آموزد که در صورت شناخت افراد، به خاطر يک امر مستحبي، انسان نبايد خود را در معرض اتّهام و يا خطرهاي وسوسه انگيز شيطاني قرار دهد. چون پيامد اين امر از پاداش آن بيشتر است. آيه مورد توجه در سوال نيز اشاره به چشم چراني هاي شيطاني دارد و مؤمنين در اين خصوص بايد، از چشمانشان مواظبت کنند و از ناموس ديگران هم چون ناموس خود پاسداري کنند ولي از روابط اجتماعي سالم نهي نمي کند.<ref>قرائتي، محسن، تفسير نور، تهران، مرکز فرهنگي درس هاي از قرآن، چاپ اول، ۱۳۷۹ش، ج۸،ص۱۷۳ ـ ۱۷۴.</ref>
اما در [[شریعت]] مسائلی وجود دارد که این مسائل روح‌ تعلیمات دین است و دستورهای کلی الهی است. این امور به هیچ نحو قابل‌ تغییر و تبدیل نیست. زیرا ناشی از مصالح کلی و عالی بشریت است و تا بشریت‌ هست این دستورها هم هست و بشر از آن جهت که بشر است باید این دستورها را به کار بندد.<ref>مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، ص۱۹.</ref>
 
== منابع ==
مطلب پنجم: وظيفه مسلمانان و مومنين در اين خصوص: از منظر دين، پوشش مناسب، نگاه پاک، شنود پاک، مديريت زبان، روابط اجتماعي سالم و اخلاقي، مهارت برخورد در خور شأن با افراد و پاسداري از ارزش ها و نواميس يک اصل بنيادين است. از طرف ديگر نابهنجاري هاي اجتماعي، ابزارهاي بستر ساز آلودگي هاي اجتماعي، وسايل وسوسه انگيز و تخريب کننده، روابط اجتماعي ناسالم، خوراک آلوده و ناسالم، دشمني هاي بيروني و داخلي و دوستان نادان يا دانا فراوان هستند، از اين روي مسئووليت ما در روابط اجتماعي بسيار سنگين و حساس مي باشد و احتياط در روابط ناموسي يک اصل اجتناب ناپذير است. براي اينکه بتوان پيروزمندانه از عهده اين امتحان بدر آمد، از نظر فکري، معرفتي و معنوي هزينه هاي هنگفتي لازم است تا انسان بتواند، زندگي مؤمنانه خود را حفظ کند. در حقيقت ما بايد از روش هاي گوناگون، روش درست برخورد اجتماعي را بياموزيم و بدانيم که در فراز و فرود زندگي اجتماعي، روش هاي گوناگوني کارايي و کارکرد دارد.
{{پانویس}}
 
خلاصه و نتيجه گيري: آن چه به عنوان خلاصه و نتيجه گيري قابل بيان است، اين است که: اصل روايت در منابع معتبر آمده است و سند و دلالت آن مورد وثوق و مورد قبول است. روايت مورد سوال از بار معنايي فقهي، اخلاقي و اجتماعي برخوردار است و تفاوت در روش ها يک امر طبيعي است و هر يک مي تواند درس آموز باشد و منافاتي با اهداف بلند آنها ندارد. اصل سلام به عنوان يک امر مستحبي مي باشد هر چند جواب آن واجب مي باشد. به خاطر يک امر مستحبي انسان نبايد خود را در معرض اتّهام و خطر قرار دهد. در اين خصوص روش معصومين(ع) گوناگون مي باشد و هر يک در جايي خود درس آموز است. در حقيقت ما بايد از روش هاي گوناگون، روش درست روابط اجتماعي را بياموزيم.
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
 
۱ـ زن در آيينه جلال و جمال، آيت الله عبدالله جوادي آملي، قم، اسراء.
 
۲ـ نظام حقوق در اسلام، شهيد مطهري، تهران، صدرا.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
==منابع==
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = حدیث
  | شاخه اصلی = حدیث
|شاخه فرعی۱ = علم رجال
| شاخه فرعی۱ = علم رجال
|شاخه فرعی۲ =  
| شاخه فرعی۲ =
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۴ =  
  | شاخه فرعی۴ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =شد
  | تیترها =  
  | تیترها =شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۶

سؤال
روایتی از امام علی(ع) نقل شده که پیامبر اکرم به تمام زنان اعمّ از پیر و جوان سلام می‌کردند، امّا من فقط به سالخوردگان از زنان سلام می‌کنم. درباره این روایت چند سؤال مطرح است: الف. اصل روایت چیست و در چه منبعی ذکر شده؟ ب. دلیل این تفاوت روش بین رسول خدا و امیرالمؤمنین چه بوده؟

علت تفاوت رفتار رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در سلام‌کردن به زنان تفاوت مقتضیات و نیازهای زمانه آنها بوده است. روایتی که در آن از تفاوت رفتار رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در سلام‌کردن به زنان یاد شده روایت صحیحی است که در برخی از منابع روایی معتبر شیعه آمده است.

برخی مسائل زندگی انسان متکی به شرایط روز تغییر می‌کند و جزء مسائل اساسی دین و اخلاق نیستند که تغییر آنها باعث بی معنا شدن هدف دین و دینداری شود. تغییر در این امور غیربنیادی بنابر شرایط نه‌تنها عیبی ندارد، بلکه در بسیاری از مواقع لازم است. اما در شریعت مسائلی وجود دارد که این مسائل روح‌ تعلیمات دین است و دستورهای کلی الهی است. این امور به هیچ نحو قابل‌ تغییر و تبدیل نیست.

متن و منبع روایت

روایت سلام نکردن امام علی(ع) به زنان جوان در منابع معتبر روایی شیعه، چون اصول کافی[۱] و من لا یحضره الفقیه[۲] نقل شده است. اصل روایت این است: «الإمامُ الصّادقُ عليه السلام: كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ و يَردُدْنَ علَيهِ و كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يُسَلِّمُ على النِّساءِ و كانَ يَكرَهُ أن يُسَلِّمَ على الشّابَّةِ مِنهُنَّ و يقولُ: أتَخَوَّفُ أن يُعجِبَني صَوتُها فَيَدخُلَ عَلَيَّ أكثَرُ ممّا طَلَبتُ مِنَ الأجرِ؛ امام صادق عليه السلام: رسول خدا(ص) به زن‌ها سلام مى‌كرد و آنها جواب سلام حضرت را مى‌دادند. امير المؤمنين(ع) نيز به زن‌ها سلام مى‌كرد، اما از سلام‌كردن به زنان جوان كراهت داشت و مى‌فرمود: مى‌ترسم صدايشان مرا خوش آيد و در نتيجه چيزى به دلم در آيد كه به ثوابش نيرزد».[۳]

این روایت از نظر سند صحیح دانسته شده است؛ راویانی که در سلسله سند این روایت آمده‌اند مورد وثوق علمای علم رجال قلمداد شده‌اند.[۴]

نقش مقتضیات و نیازهای زمان

از نظر مرتضی مطهری علت تفاوت رفتار معصومان(ع)، از جمله رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در این موضوع، تفاوت مقتضیات و نیازهای زمانه آنهاست. برخی مسائل هستند که متکی به شرایط روز تغییر می‌کند و جزء مسائل اساسی دین و اخلاق نیستند که تغییر آنها باعث بی معنا شدن هدف دین و دینداری شود. تغییر در این امور غیربنیادی بنابر شرایط نه‌تنها عیبی ندارد، بلکه در بسیاری از مواقع لازم است.[۵]

اما در شریعت مسائلی وجود دارد که این مسائل روح‌ تعلیمات دین است و دستورهای کلی الهی است. این امور به هیچ نحو قابل‌ تغییر و تبدیل نیست. زیرا ناشی از مصالح کلی و عالی بشریت است و تا بشریت‌ هست این دستورها هم هست و بشر از آن جهت که بشر است باید این دستورها را به کار بندد.[۶]

منابع

  1. کلینی، محمد بن اسحاق، اصول کافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۴۸.
  2. صدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامى، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۶۹.
  3. کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۶۴۸.
  4. اردبیلی غروی حائری، محمد، جامع الرواة، تحقیق ابوالحسن شعرانی، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۰.
  5. مطهری، مرتضی، سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۱۸.
  6. مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، ص۱۹.