عدم حضور ابوبکر و عمر در غسل و کفن پیامبر(ص)

سؤال

آیا از مدارک اهل سنت می‌توان اثبات کرد که ابوبکر و عمر در غسل و دفن پیامبر شرکت نداشته‌اند؟


با توجه به منابع اهل‌سنت، ابوبکر و عمر هنگام غسل دادن پیامبر اسلام(ص) حضور نداشته و در سقیفه بنی ساعده مشغول تعیین خلیفه بعد از پیامبر(ص) بودند. امام علی(ع) به همراه چند نفر دیگر به غسل و کفن پیامبر(ص) پرداختند. از منابع اهل‎‌سنت چنین برداشت شده است که این دو، هنگام دفن پیامبر(ص) حضور داشتند؛ زیرا دفن پیامبر یک روز پس از رحلت و با پایان یافتن تعیین خلیفه صورت گرفته است.

عدم حضور در غسل و کفن

طبق مدارک و منابع تاریخی اهل سنت، ابوبکر و عمر هنگام وفات پیامبر اسلام(ص) برای تعیین جانشینی، به سقیفه رفته و در مراسم غسل و کفن حضور نداشتند. امام علی(ع) به همراه چند نفر دیگر چون اسامه بن زید، عباس بن عبدالمطلب و پسرانش فضل و قثم به تکفین رسول خدا(ص) پرداخته و ایشان را در دو قطعه پارچه صحاری و یک قطعه برد نرم پیچیدند.[۱]

طبری از مورخان مشهور اهل سنت در بیان جزئیات حادثه آورده است که عمر وفات پیامبر(ص) را انکار کرد و کسانی را که به وفات پیامبر(ص) اشاره می‌کردند را تهدید به کشتن نمود؛ تا اینکه با سخنان ابوبکر، وفات پیامبر را پذیرفت. در آن هنگام ابوبکر و عمر متوجه حضور انصار در سقیفه بنی ساعده شده و به همراه ابو عبیده جراح به سقیفه رفتند.[۲] محققان معتقدند که این نقل، نشان از عدم حضور ابوبکر و عمر هنگام غسل و کفن پیامبر(ص) است. طبری نیز به این مطلب اشاره کرده است. وی به نقل از ابن عباس می‌نویسد: علی بن ابی‌طالب، عباس بن عبد المطلب و فرزندانش فضل و قثم و اسامه بن زید و شقران عهده‌دار غسل پیامبر بودند.[۳] ابن سعد نیز در طبقات الکبری به اسناد مختلف روایت کرده است که پیامبر اکرم(ص) را علی(ع) با کمک عباس و فضل و قثم و اسامه غسل دادند.[۴]

حضور در مراسم دفن

منابع اهل سنت امام علی(ع) و عباس را عهده‌دار گذاردن پیامبر(ص) در قبر ذکر کرده‌اند. ابن سعد آورده است که علی(ع)، عباس و فضل و... پیامبر(ص) را غسل دادند و همان‌ها پیامبر را در قبر گذاشتند؛[۵] چنانکه در جای دیگر گفته است که علی، عباس، فضل، قثم و شقران برای دفن پیامبر به آرامگاه داخل شدند.[۶] برخی معتقدند که این مطلب دلیل بر این نیست که ابوبکر و عمر در مراسم تدفین نیز حضور نداشتند؛ چنانکه بر طبق روایتی که ابن سعد ذکر کرده است، هنگام دفن پیامبر(ص) ابوبکر حضور داشت و حتی پیشنهاد مکان دفن پیامبر را طبق روایتی از خود پیامبر مطرح کرد.[۷] همین مطلب را ابن خلدون[۸] و دیگران نیز ذکر کرده‌اند. طبق شواهد تاریخی، دفن پیامبر(ص) بلافاصله پس از غسل ایشان نبوده بلکه بدن رسول خدا(ص) یک روز در بستری بوده و مردم گروه گروه بر حضرت نماز می‌خواندند.[۹]


منابع

  1. برای نمونه نگاه کنید به: ابن خلدون، العبر، ترجمه، آیتی، عبد المحمد، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳ش، چاپ اول، ج۱، ص۴۷۰.
  2. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه پاینده، ابو القاسم، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم، ج۴، ص۱۳۲۸ـ ۱۳۲۷.
  3. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه پاینده، ابو القاسم، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم، ج۴، ص۱۳۳۸.
  4. محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، تهران، فرهنگ و اندیشه، ۱۳۴۷ش، ج۲، ص۲۷۰ـ ۲۴۸.
  5. محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، تهران، فرهنگ و اندیشه، ۱۳۴۷ش، ج۲، ص۲۶۳.
  6. محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، تهران، فرهنگ و اندیشه، ۱۳۴۷ش، ج۲، ص۲۷۳ ـ ۲۷۲.
  7. محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، تهران، فرهنگ و اندیشه، ۱۳۴۷ش، ج۲، ص۲۷۴.
  8. ابن خلدون، العبر، ترجمه، آیتی، عبد المحمد، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳ش، چاپ اول، ج۱، ص۴۷۰.
  9. محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ترجمه مهدوی دامغانی، محمود، تهران، فرهنگ و اندیشه، ۱۳۴۷ش، ج۲، ص۲۷۰.