حجاب حضرت فاطمه(س)

سؤال

سیره و روش حفظ حجاب حضرت زهرا(س) چگونه بود؟


زنان در زمان جاهلیت، روسری خود را از پشت سر می‌بستند که گردن و قسمتی از سینه ایشان دیده می‌شد، پس از اسلام، قرآن به اصلاح این روش تاکید کرده و دستور داد زنان آن قسمت‌ها را نیز هم بپوشانند. حضرت زهرا(س) تمام بدن خود را با لباس بلند می‌پوشاندند و بهترین زنان را کسانی معرفی کردند که نامحرم، ایشان را نبینند.

آیات حجاب

زنان در زمان جاهلیت، روسری خود را از پشت می‌بستند، به گونه‌ای که گردن و قسمتی از سینه و گودی پایین گردن و گوشواره دیده می‌شد. آیه نازل شد و دستور داد که در مقابل نامحرم، روسری و مقنعه خود را محکم ببندند، به گونه‌ایی که گردن، سینه، موها و زینت‌های گوش و سینه (گوشواره و گردنبند) پوشیده شود:

  • ﴿وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ؛ و زنان مؤمن را بگو تا چشم‌ها را بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند و زینت و آرایش خود جز آنچه قهرا ظاهر می‌شود (بر بیگانه) آشکار نسازند، و باید سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند.[۱] مفسران در توضیح این آیه، معتقدند منظور از زینت‌های آشکار، صورت و دست‌ها (تا مچ) است.[۲] اکثر مفسران و اهل‌لغت، خمر را به «مقنعه‌ها» معنا کرده‌اند؛ و منظور از (جیوب)، قسمت بالای سینه جایی که متصل به گردن است می‌باشد.[۳]
  • ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ؛ ای پیغمبر (گرامی) با زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر فرو پوشند، که این کار برای اینکه آنها (به عفّت و حرّیت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوس رانان) آزار نکشند بسیار نزدیکتر است.(احزاب:۵۹) جلباب پوششی است که با آن تمام بدن پوشانده می‌شود. مانند چادر یا مانتوهای بلند که تا روی پا است؛ بنابراین از آیات فوق استفاده می‌شود پوشاندن سر و سینه و گردن و تمام بدن برای زنان مؤمن واجب است.

حجاب از دیدگاه فاطمه زهرا(س)

در احادیث متعددی، حضرت زهرا(س) بهترین زنان را اینطور معرفی می‌کند؛ خَیرٌ للنِّساء أن لا یَرینَ الرِّجالَ وَلا یَراهُنَّ الرِّجالُ. بهترین چیز برای زنان آنست که مردان را نبینند و مردان هم آنها را نبینند.[۴]

از امام سجاد(ع) روایت شده است که شخص نابینایی اجازه خواست تا وارد خانه فاطمه(س) شود، حضرت به سرعت حجاب برتن کردند. پیامبر اکرم(ص) پرسیدند: چرا خود را از او پوشاندی در حالی که او نابیناست؟ فاطمه زهرا(س) در جواب پدر گفت: اگر او مرا نمی‌بیند من که او را می‌بینم و همچنین او بوی مرا استشمام می‌کند.

با همین روش است که حضرت زهرا(س)، به مسجد می‌رود و در مقابل تعداد زیادی از مردان مهاجر و انصار، قرارمی گیرند و سخنرانی می‌کنند.[۵] هم حجاب را به‌طور کامل رعایت کردند و هم هنگام سخنرانی پرده نازکی بین ایشان و مخاطبان انداخته می‌شود.[۶]

روایاتی که خطبه حضرت را نقل کرده‌اند، کیفیت حجاب و پوشش حضرت زهرا را چنین بیان کرده‌اند: وقتی خبر غصب فدک به حضرت رسید، «لابثت خمارها علی رأسها و اشتملت بجلبابها» یعنی خمار یا مقنعه خود را بر سرش بست و جلباب (لباسی که با آن تمام بدن پوشانده می‌شود) خود را پوشید.


مطالعه بیشتر

  • مسئله حجاب، شهید مطهری.
  • زن در آینه جلال و جمال، آیت الله جوادی آملی.

جستارهای وابسته

منابع

  1. (نور:۳۱).
  2. فخر رازی، تفسیر کبیر، دارالفکر، بیروت، ۲۰۰۲م، ج۱۲، ص۲۰۶ و ۲۰۷ ـ طبرسی، مجمع البیان، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۹۹۲م، ج۷، ص۱۸۲ ـ در تفاسیر دیگر مثل تفسیر نور و تفسیر المیزان ذیل این آیه به این مطالب اشاره شده است.
  3. فخر رازی، تفسیر کبیر، ص ۲۰۷ ـ طبرسی، مجمع البیان، ۱۸۲ ـقزوینی، سید محمد کاظم، فاطمه الزهرا من المهد الی اللحدم بصیرتی، قم، ۱۴۱۴ هـ ق، ص۲۹۹ ـ المنجد فی اللغه ماده «خمر» و «جلباب».
  4. رحمانی همدانی، احمد، فاطمه الزهرا بهجه قلب المصطفی، مرضیه، تهران، ۱۳۷۲ هـ. ش، ص۲۵۷ و ۲۵۸، قزوینی، فاطمه الزهرا من المهد الی اللحد، ص۲۳۲.
  5. منظور خطبه فدکیه است که در مسجد النبی ایراد شد.
  6. قزوینی، فاطمه الزهرا من المهد الی اللحد، ص۲۹۹ ـ رحمانی همدانی، فاطمه الزهرا بهجه قلب المصطفی، ص۳۲۶.