سرنوشت فرزندان پیامبر اسلام(ص)

سؤال

پیامبر چند فرزند داشت و سرنوشت آنان چه شد؟

پیامبر(ص) سه پسر و چهار دختر داشت. همه فرزندان جز ابراهیم از حضرت خدیجه بودند. پسران پیامبر، قاسم، عبدالله و ابراهیم نام داشتند که هر سه در زمان پیامبر(ص) و در سنین کم درگذشتند. قاسم و عبدالله فرزندان خدیجه بودند که در مکه وفات نمودند. ابراهیم سومین پسر پیامبر از ماریه قبطیه در سن ۱۸ ماهگی و در مدینه از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.

چهار دختر پیامبر(ص) به نام‌های زینب، رقیه، ام‌کلثوم و فاطمه(س) بودند. زینب در سال هشتم هجرت، رقیه در سال دوم هجرت، ام‌کلثوم در سال نهم هجرت و حضرت فاطمه(س) پس از وفات رسول اکرم درگذشت. برخی معتقدند تنها حضرت فاطمه فرزند دختر پیامبر اسلام بوده و مابقی دختران پیامبر نبودند.

فرزندان دختر

چهار دختر پیامبر(ص) به نام‌های زینب، رقیه، ام‌کلثوم و فاطمه(س) بودند که همه آن‌ها جز حضرت فاطمه در زمان حیات پیامبر اسلام درگذشتند. سید جعفر مرتضی عاملی از محققان شیعه و ابوالقاسم کوفی عالم شیعی قرن چهارم بر این باورند که زینب، رقیه و ام کلثوم فرزندان رسول خدا(ص) و خدیجه نبوده‌اند؛ بلکه دخترخوانده‌های آن‌ها بوده‌اند.^[۱] جعفر مرتضی کتاب بنات النبی اَم رَبائبُه؟ (دختران پیامبر یا دخترخوانده‌های او؟) را برای اثبات همین مطلب نوشته است.^[۲]

زینب

زینب دختر بزرگ رسول خدا، بعد از قاسم، در سی سالگی پیامبر تولد یافت. وی پیش از اسلام، به ازدواج پسر خاله خود «ابوالعاص بن ربیع» درآمد و پس از جنگ بدر به مدینه هجرت کرد و در سال هشتم هجرت در مدینه وفات یافت.^[۳]

رقیه

رقیه پیش از اسلام و پس از زینب متولد شد. پیش از اسلام به عقد عُتبه بن ابی‌لهب درآمد و سپس از او جدا شد و به عقد «عثمان بن عَفّان» درآمد. رقیه در سال دوم هجرت وفات یافت.^[۴]

ام کلثوم

ام کلثوم در مکه متولد شد و پیش از اسلام به عقد عُتیبه بن ابی لهب درآمد و مانند خواهرش پیش از عروسی از عتیبه جدا شد و در سال سوم هجرت به ازدواج عثمان بن عفان درآمد و در سال نهم هجرت وفات نمود.^[۵]

فاطمه

حضرت فاطمه(س) ظاهرا در حدود پنج سال پیش از بعثت تولد یافت و در مدینه به ازدواج امام علی درآمد.^[۶] مورخان شهادت حضرت زهرا(س) را در سال یازدهم هجرت و ۷۵ یا ۹۵ روز پس از رحلت پیامبر(ص) می‌دانند.^[۷]

فرزندان پسر

قاسم

قاسم نخستین فرزند رسول خدا است و پیش از بعثت در مکه تولد یافت.^[۸] به جهت همین فرزند، کنیه پیامبر(ص) «ابوالقاسم‏» شد. قاسم در دو سالگی^[۹] در مکه وفات یافت.^[۱۰] این فرزند از فرزندان خدیجه بود.^[۱۱]

عبدالله

عبدالله پس از بعثت رسول خدا در مکه متولد شد و به «طیب‏» و «طاهر» لقب یافت.^[۱۲] و در مکه در دوران کودکی وفات کرد.^[۱۳] پس از وفات او عاص بن وائل سهمی رسول خدا را «ابتر» خواند و سوره کوثر در پاسخ وی نازل گردید.^[۱۴] عبداللّه از فرزندان خدیجه بود.^[۱۵]

ابراهیم

ابراهیم که مادرش ماریهٔ قبطیه بود،^[۱۶] در هجدهم ماه رجب سال دهم هجری، در شیرخوارگی در سن ۱۸ ماهگی در مدینه^[۱۷] از دنیا رفت و در بقیع دفن گردید.^[۱۸]

منابع

↑ عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۸؛ عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق، ص۷۷-۷۹؛ کوفی الاستغاثه، ج۱، ص۶۸.
↑ نگاه کنید به عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.
↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.
↑ دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰؛ «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
↑ زریاب خویی، عباس، سیره رسول الله، تهران، سروش، ۱۳۸۸ش، ص۹۶.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.
↑ محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
↑ مرادی، عبدالحمید، «خدیجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۲۲، ذیل مدخل.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.
↑ ذاکری، علی اکبر، «ماریه همسر پیامبر(ص) مادر ابراهیم»، پیام زن، مرداد ۱۳۸۷ش، شماره ۱۹۷.

[1] عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۸؛ عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق، ص۷۷-۷۹؛ کوفی الاستغاثه، ج۱، ص۶۸.

[2] نگاه کنید به عاملی، بنات النبی اَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق.

[3] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.

[4] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰.

[5] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.

[6] ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۱، ص۱۳۳. ج۸، ص۱۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۰۳؛ آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.

[7] دانشنامه فاطمی، زیر نظر علی اکبر رشاد، ج۱، ص۳۳۵

[8] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[9] آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش، ص۶۰؛ «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.

[10] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[11] محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.

[12] زریاب خویی، عباس، سیره رسول الله، تهران، سروش، ۱۳۸۸ش، ص۹۶.

[13] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[14] «فرزندان رسول خدا از خدیجه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۷ دی ۱۴۰۲ش.

[15] محمودپور، محمد، «خدیجه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.

[16] مرادی، عبدالحمید، «خدیجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۲۲، ذیل مدخل.

[17] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۸، ص۳۲۹.

[18] ذاکری، علی اکبر، «ماریه همسر پیامبر(ص) مادر ابراهیم»، پیام زن، مرداد ۱۳۸۷ش، شماره ۱۹۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]