توابین و خیانت شیعیان به امام حسین(ع)

سؤال

پدیده توابین در تاریخ عاشورا، گواه بسیار روشنی بر خیانت شیعیان به امام حسین «ع» است؛ شیعیان خود امام «ع» را دعوت کرده و فریب دادند و سپس او را در صحرای کربلا کشتند؛ توابین نماد امام کشی شیعیان است؛ اهل سنت در این حادثه هیچ نقشی نداشته‌اند.

درگاه‌ها

شیعیان در کربلا و در مقابل امام حسین(ع) نبودند بلکه اهالی کوفه که برای امام حسین نامه نوشتند و از او دعوت به قیام کردند پس از آمدن ابن زیاد مجبور به بازپسگیری دعوت خود شدند که شیعیان جزئی از آنان بودند.

عدم مخالفت شیعیان با امام حسین(ع)

هیچ شیعه ای در کربلا علیه امام حسین(ع)، اقدام نکرد؛ البته توابین به عللی نتوانستند، به امام خود یاری کنند و بعدها پشیمان شدند و قیام نمودند؛ اقدام کنندگان علیه امام (ع)، تماماً آل ابوسفیان، آل مروان، عثمانی مذهب‌ها و … بودند:

۱. قاتلان امام حسین (ع)، به هیچ وجه شیعه نبوده‌اند؛ دستور قتل از سوی یزیدبن معاویه -که حاکم جهان اسلام بود- صادر شد که در تمام منابع تاریخی، تصریحاً این مسئله گفته شده و متن دستور یزید به عبید الله بن زیاد در منابع شیعه و سنی موجود است.

۲. ابن زیاد مجری فرمان یزید نیز به هیچ وجه از شیعیان نبوده است.

۳. مباشرین در قتل امام (ع)، از جمله شمر بن ذی الجوشن نیز که معروف است، کشنده امام است، زنازاده و از خوارج و پیرو بنی امیه بوده است.

۴. هیچ فردی از شیعه در کربلا مقابل امام(ع) قرار نگرفت و در قتل حضرت شرکت نکرد؛ بلکه اکثر آنها از دشمنان و کینه‌توزان نسبت به امیرمؤمنان (ع)، بودند؛ چنان‌که امام حسین (ع)، خطاب به آنها فرموده‌اند: «یا شیعه آل ابی سفیان …»؛روشن می‌شود که هیچ‌یک از آنها شیعه‌مذهب نبودند.

نامه اهل کوفه به امام حسین(ع)

اهل کوفه به امام حسین(ع)، نامه نوشتند و از او خواستند که برای امامت و حکومت آنها به کوفه، که دارالخلافه و مرکز حکومت امیرالمؤمنین(ع) بود، تشریف بیاورد؛ شیخ مفید می‌نویسد: بعد از مرگ معاویه، امام حسین(ع) با خانواده و اهلبیتش از حرم الهی و رسول خدا(ص)، به سوی عراق حرکت کرد و پیشاپیش، مسلم بن عقیل را برای بیعت گرفتن از آنها به جهاد علیه دستگاه بنی امیه فرستاد و اهل کوفه نیز با مسلم بیعت کردند و بیعت را شکستند.

نامه مردم کوفه به امام حسین(ع) در مکه رسید؛ یعنی وقتی اهل کوفه باخبر شدند که معاویه هلاک شده، در خانه سلیمان بن صرد (رهبر قیام توابین) جمع شدند و اعلام حمایت از حسین(ع) نمودند و به او نامه نوشتند؛ از جمله نویسندگان نامه که در رأس شیعیان بودند، عبارتند از: سلیمان بن صرد خزائی، مسیب بن نجبه فزاری، رفاعه بن شداد، حبیب ابن مظاهر و ….

غیر از این نامه، نامه‌های مختلفی از سوی قبایل دیگر کوفه پشت سرهم به سوی امام حسین(ع) فرستاده شد؛ از جمله نامه‌ای از سوی هانی عروه، و سعید بن عبدالله حنفی، که در نامه خود خواستار تعجیل در تشریف فرمائی امام «ع»، شدند، و غیر از اینها نیز شبث بن ربعی، حجار بن ابجر، یزیدبن الحارث، عروه بن قیس، عمر بن الحجاج و محمد بن عمر التمیمی.

بعد از رسیدن این نامه‌ها به امام(ع) که مجموع آنها را بیشتر از صد و پنجاه نامه نوشته‌اند، حضرت، در جواب آنها یعنی نویسندگان و دعوت کنندگان، نامه‌ای را همراه نماینده خود به سوی کوفه فرستاد و به آنها نوشت آنچه را خواسته بودید، دانستم و از منظورتان آگاه شدم؛ چنان‌که نوشته شما با عملتان درست باشد، با مسلم بن عقیل جمع شوید، آنگاه من به سوی شما خواهم آمد.

بنابراین؛ عده‌ای که به امام(ع)، نامه نوشتند، تعداد آنها و نامه همه آنها به طور دقیق در منابع نیامده است، بلکه نام و عددِ برخی از اعیان کوفه و بزرگان قبایل در نامه‌ها ذکر شده است؛ آنان بعد از بیعت با نماینده آن حضرت، بیعتشان را شکستند؛ چون در میان آن دعوت کنندگان و امضاء کنندگان نامه‌ها، کسانی بودند که در بین توابین بودند و از رهبران آن شمرده می‌شدند، مانند سلیمان بن صرد و برخی از نویسندگان نامه که جزو توابین هم نبودند، در سپاه عبیدالله بن زیاد و حاضران در لشکر عمربن سعد در کربلا و در جنگ با امام(ع) ، شرکت داشتند، حضرت، در خطبه‌های روز عاشورا از آنها نام می‌برد و می‌فرماید: ای فلان، ای فلان، مگر شما نبودید که به من نامه نوشتید و به کوفه دعوتم کردید؟ چرا پیمان‌شکنی نمودید! مانند حجاربن اَبجر و شبث بن ربعی این دو نفر حتی در شهادت مسلم نیز شریک جرم شدند.

برخی از دعوت کنندگان، در کوفه به دستور عبیدالله بن زیاد کشته شدند؛ مانند هانی بن عروه و برخی از دعوت کنندگان با دیدن اوضاع کوفه و شهادت مسلم بن عقیل مخفیانه ازکوفه خارج شدند تا به سوی امام حسین(ع) رفته و به او ملحق شوند، اینها هم معدودی چون حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه بودند که در رکاب حضرت، شهید شدند.

پس، آنهایی که امام (ع)، را دعوت نمودند و حضرت، مسلم را به سوی آنها با جواب نامه‌هایشان گسیل داشت، چند دسته شدند، که توابین گروهی از آنها بودند که چند سال، پس از شهادت امام (ع) و یارانش، به رهبری سلیمان بن صرد در صدد انتقام از قاتلین حضرت بودند که در نزدیکی کوفه با سپاه عبیدالله بن زیاد درگیر شده و همگی به شهادت رسیدند؛ رهبران شیعه در کوفه که نقش مهمی در قیام توابین داشتند، عبارت بودند از: سلیمان بن صرد خزاعی، مسیب بن نجبه فزاری، عبدالله بن سعدبن نفیل ازدی، عبدالله بن وال تمیمی و رفاعه بن شداد بجلی؛ علاوه بر شیعیان کوفه که نتوانسته بودند، به امام (ع)، یاری کنند، سلیمان بن صرد از شیعیان مدائن نیز دعوت کرد تا در قیام و نهضت انتقامی‌شان شرکت نمایند؛ از جمله آنها سعدبن حذیفه بن یمان بود؛ حتی از شیعیان بصره نیز در این حرکت شرکت جستند که از جمله آنها می‌توان به مثنی بن مخرمه عبدی اشاره کرد؛ در مجموع می‌توان گفت: در نهضت توابین علاوه بر شیعیان کوفه، شیعیان مدائن و بصره نیز شرکت داشتند، اگرچه تا رسیدن به محل درگیری، توابین شهید شده بودند.

تمام کسانی که به امام حسین(ع)، نامه نوشته بودند، شیعه نبودند؛ مثل حجاربن اَبجر و شبث بن ربعی؛ شیعیان نیز، یا به دست ابن زیاد شهید شدند، مانند هانی بن عروه یا مثل توابین نتوانستند به امام حسین(ع)، کمک کنند، یا مثل مختار زندانی شدند و از یاری حضرت، جا ماندند یا مثل حبیب بن مظاهر و مسلم بن عوسجه که توانستند خود را به امام (ع)، برسانند و در رکاب آقا شهید شوند.