اعتبار زیارت ناحیه مقدسه
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
زیارت ناحیه مقدسه تا چه میزان معتبر است؟
موضوع زیارت ناحیه مقدسه
این زیارت همانند زیارت عاشورا برای زیارت امام حسین(ع) وارد شده؛ لذا هر دو، درباره زیارت امام حسین(ع) هستند؛ لیکن اولی که از زمان امام باقر(ع) خوانده می‌شده، به زیارت عاشورا معروف گردیده و دومی که از زمان امام عصر(عج) خوانده می‌شده، به زیارت ناحیه مقدسه مشهور گردیده است. به بیان دیگر؛ زمان حادثه (عاشورا)، عنوان نام، روی زیارت اول مانده و در عوض، جایگاه صدور روی زیارت دوم مانده است.
این زیارت توسط یکی از نواب خاص حضرت حجت(عج) به دست بعضی از اساتید شیخ مفید و سپس از شیخ مفید و سید مرتضی و ابن مشهدی رسیده است؛ بنابراین دیگر راویان این زیارت معلوم نبوده و حدیث مرسله[۱] است.
شیوه‌های بررسی زیارت ناحیه
الف) سندی ب) محتوایی.
امکان دارد حدیثی از نظر سند ضعف داشته یا دارای ارسال باشد ولی دارای قرآئن و شواهدی باشد که موجب قطع به صدور از معصوم باشد.[۲]
این زیارت شریف نیز با وجود ارسال احتمالی، طبق یک نظر، دارای قرائنی است که موجب یقین به صدور از ناحیه مقدسه می‌شود.
الف) علمای متأخر که جزو راویان اصلی به حساب می‌آیند و کتب آنها جزو مراجع روایی ما است، این زیارت شریف را در کتابهای خویش آورده‌اند.
المزار القدیم (شیخ مفید، متوفای ۴۱۳ هـ. ق) علامه مجلسی (ره) در کتاب بحار، ج۹۴ ص۳۱۷ زیارت ناحیه را از مزار شیخ نقل کرده است.
۲. مناسک المنار (شیخ مفید).
۳. المصباح (سید مرتضی، متوفای ۴۳۶ هـ. ق).
۴. المزار الکبیر (ابن مشهدی متوفای ۵۳۵ هـ. ق).
این زیارت طبق نقل المزار القدیم و المزار الکبیر، از معصوم صادر شده و دارای اسناد مختلف بوده و مستند است. عمل سید مرتضی علم الهدی (ره) و انتخاب این زیارت به عنوان اولین زیارتی که با آن امام حسین(ع) را زیارت کرد (با وجود محتاط بودن ایشان) سندهای ضعیف راجبران می‌کند، چه رسد به این که، سند ضعیف نباشد.
انتساب زیارت به امام زمان
۱. در المزار الکبیر ابن مشهدی تصریح به این انتساب شده.
۲. ابن مشهدی (متوفای ۵۹۵) از غیبت صغری (۳۲۹ ق) ۲۶۶ سال فاصله دارد؛ ولی با وجود این چون او فردی موثق و از علمای جلیل القدر می‌باشد، کتابش نیز مورد تأیید علما است، و از طرفی وی در ابتدا کتاب خود را ملزم به نقل احادیثی معتبر از طریق معتبر و متصل به معصوم دانسته لذا قول ایشان در انتساب این زیارت به حضرت حجه(عج) قابل قبول خواهد بود.
ب) علمای متأخر نیز این زیارت را در کتب خویش نقل کرده و آن را مستند به امام زمان(عج) می‌دانند، برخی از آنها عبارتنداز:
۱. سید بن طاووس، وفات ۶۶۴ در کتاب مصباح الزائر. علامه مجلسی، وفات ۱۱۱۱ در کتاب بحارالانوار ج۹۸ ص۳۱۷ ج۸ و ۹ و تحفه الزائر ص۳. ابراهیم بن فیض کاشانی، الصحیفه المهدیه ص۲۰۳.
همسوئی با زیارات معتبر
در فرازی از زیارت ناحیه مقدسه آمده: «و اُقیمت لک الماتم فی اعلی علیین و…» ای حسین تو آن شهیدی هستی که مجلس عزای تو نه تنها در زمین، بلکه در عالم بالا برپا ست و…»
در بحارالانوار علامه مجلسی و کامل الزیارات ابن قولویه روایات زیادی نقل شده که عزای سید الشهداء(ع) در عالم بالا و توسط اهل آسمانها برپا شده؛ و این روایات در واقع تأیید بر مضمون زیارت ناحیه مقدسه می‌باشند.
د) داشتن مضامین بلند و موزون
از مرحوم آیت الله شیخ محمد حسین آل کاشف الغطاء سؤال شد که: آیا سند دعای صباح صحیح است؟ پاسخ داد که: ما کلمات ائمه(ع) و به ویژه کلمات امیرالمؤمنین(ع) را می‌شناسیم و امکان ندارد این گونه مضامین عالی جز از دهان امیرالمؤمنین(ع) صادر شده باشد.
به عنوان نمونه، در این زیارت آمده: «فالویل للعصاه الفسّاق، لقد قتلوا بقتلک الاسلام و عطّلوا الصلاه والصیام و… و ای بر حال آن عاصیان فاجر و اهل گناه، ای حسین با کشتن تو اسلام را کشتند و نماز و روزه را تعطیل و ضایع کردند و… آیا این مصامین عالی جز از معصوم امکان صدور دارد؛ و فقط معصوم است که می‌تواند معصوم را این گونه بشناسد و معرفی بکند.
نتیجه: بر اساس مباحث گذشته روشن می‌شود که:
۱. این زیارت، از امام زمان(عج) صادر شده و از طریق یکی از نایبان خاص آن حضرت به دست بعضی اساتید شیخ مفید و سپس به شیخ مفید و سید مرتضی و ابن مشهدی رسیده است.
۲. این زیارت دارای سندهای مختلف و معتبر بوده و در کتب این سه بزرگوار ثبت و ضبط گردیده است.[۳]
یوسف گم گشته باز آید بکنعان غم مخو کلبه احزان شود روزی گلستان، غم مخور
ای دل غمدیده، حالت به شود، دل بد مکن وین سر شوریده بازآید بسامان، غم مخور[۴]
به هر شکل زیارتی چون زیارت ناحیه بدون سند هم، معتبر است. چون طبق قاعدهٔ رجالی: دلالته تغنی عن السند.[۵]
منابع
- ↑ مرسل به حدیثی که دچار ارسال و حذف استاد باشد گویند؛ نصیری، علی، درسنامه علم حدیث، قم، انتشارات نصایح، ص۲۲۰.
- ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایه، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ق، ص۴۲.
- ↑ این تحقیق از روی سخنرانی‌های آیت الله کریمی جهرمی و سید هدایت الله طالقانی که در کتاب: همره نور، اثر جمعی از اساتید به اهتمام سید هدایت الله طالقانی، چاپ اول، ۱۳۸۰ش، انتشارات سابقون، آورده شده، اقتباس و تلخیص گردیده.
- ↑ حافظ شیرازی، دیوان غزلیات، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، چاپ ششم، ۱۳۶۹، کتابفروشی صفی علیشاه، ص۳۴۴ غزل ۲۵۵.
- ↑ جعفری، محمد تقی، نیایش امام حسین در صحرای عرفات، ص۲۹.