آیه ۴۶ سوره فصلت: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۴۶ سوره فصلت
مشخصات آیه
واقع در سوره	فصلت
شماره آیه	۴۶
جزء	۲۴
اطلاعات محتوایی
مکان نزول	مکه

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۴۱

سؤال

آیه ۴۶ سوره فصلت چه مضمونی دارد؟

آیه ۴۶ سوره فصلت این مفهوم را تبیین می‌کند که نتیجه رفتار انسان به خود انسان برمی‌گردد و اگر کاری شایسته کند به سود خود اوست و اگر کار بدی کند به زیان خود اوست؛ از این جهت طبق گفته آیه، خداوند به بندگانش ستم روا نمی‌دارد.

گفته شده که خداوند اگر پاداش و عقاب را بر اساس اعمال انسان انجام نمی‌داد ظالم بود و عدالتش زیر سوال می‌رفت. منظور از سود و زیان اعمال ثواب و عقاب اعمال است. مطابق این آیه هرکه کار صالح و شایسته‌ای انجام دهد و نیز اطاعت و عبادات او همه برای خود اوست و منفعت و ثواب آن به خود شخص می‌رسد. و هرکه فسق و معصیت و کار بدی کند عقاب و ضرر و زیان آن به خود شخص می‌رسد.

مفسران ذیل این آیه گفته‌اند انسان باید ریشه حوادث تلخ و شیرین را در عملکرد خود جستجو کند و به دیگران نسبت ندهد و باید بداند که تنها اعمال اوست که برای او پاداش و عذاب در پی خواهد داشت.

متن آیه

﴿

مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا ۗ وَمَا رَبُّکَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ

هر کس که کاری شایسته کند، به سود خود اوست و هر که بد کند به زیان اوست. و پروردگار تو به بندگان ستم روا نمی‌دارد.

فصلت:۴۶

﴾

معرفی و تفسیر

آیه ۴۶ سوره فصلت در رابطه با اعمال خوب و بد انسان است که به خود انسان برمی‌گردد. از این جهت گفته شده که خداوند اگر پاداش و عقاب را بر اساس اعمال انسان انجام نمی‌داد ظالم بود و عدالتش زیر سوال می‌رفت. بر اساس آیات قرآن (مانند آیه ۱۰ سوره حج) خداوند کافران و ظالمان را عذاب می کند چون ظالم نیست و اگر عذاب نمی‌کرد، نسبت به نیکوکاران ظلام می‌شد و حق آنها پایمال می‌گردید.^[۱] این معنا در ضمن چندین آیه تکرار شد و از آن جمله، در آیه ۵۴ از سوره یس: «آن روز که به کسی ستم نمی‌شود و جز همانند کاری که کرده‌اید پاداش نمی‌بینید». آیه ۱۷ از سوره غافر: «آن روز هرکس را همانند عملش جزا می‌دهند و به کسی ستمی نمی‌رود» و دیگر آیات فراوانی که می‌گوید: انسان مختار است، نه مجبور.^[۲]

گفته شده منظور از سود و زیان اعمال ثواب و عقاب اعمال است.^[۳] هرکه کار صالح و شایسته‌ای انجام دهد و نیز اطاعت و عبادات او همه برای نفع خود اوست. یعنی منفعت و ثواب آن به خود شخص می‌رسد. و هرکه فسق و معصیت و کار بدی کند عقاب و ضرر و زیان آن به خود شخص می‌رسد.^[۴]

در تفسیر المیزان آمده که اگر عمل صالح و مفید باشد خود انسان از آن سود می‌برد، و اگر مضر و بد باشد، خودش از آن متضرر می‌گردد. این رفتار خداوند که نفع عمل صالح را به صاحبش می‌رساند و او را ثواب می‌دهد، و ضرر عمل بد را نیز به صاحبش می‌رساند و عقابش می‌کند، ظلم نیست. و اگر این روش از خداوند ظلم باشد، باید در ثواب دادن میلیون‌ها بنده و عقاب کردن میلیون‌ها دیگر، در برابر میلیاردها عمل نیک و بد، ظلام بندگان باشد.^[۵]

پاداش و عذاب نتیجه اعمال خود انسان است

در تفاسیر گفته شده اگر کافران به این کتاب و این آئین بزرگ ایمان نیاورند نه به خداوند زیانی می‌رسانند، و نه به پیامبر، چرا که خوبی‌ها و بدی‌ها همه به صاحبانش بازمی‌گردد و آنها هستند که میوه شیرین یا تلخ اعمال خویش را می‌چینند.^[۶] مطابق این آیه هر کس، عبادتی انجام دهد برای خودش نموده، زیرا ثواب این عملش به خودش خواهد رسید، و خاصیّتش برای او خواهد بود نه دیگری. این آیه در پاسخ کسی است که خیال می‌کند خداوند به بندگان ظلم می‌کند و بعضی از افراد را بجای دیگری به مکافات گناه می‌رساند، و ثواب افراد را به دیگری می‌دهد.^[۷]

مفسران ذیل این آیه گفته‌اند انسان باید ریشه حوادث تلخ و شیرین را در عملکرد خود جستجو کند و به دیگران و به خدا نسبت ندهد. چنانکه در قرآن آمده است: «همین که انسان را پروردگارش آزمایش و اکرام نماید، گوید: پروردگارم مرا گرامی داشته و در شرایط دیگر گوید: پروردگارم مرا خوار کرد.» اما قرآن پاسخ می‌دهد: «چنین نیست بلکه خواری شما به خاطر آن است که به یتیم و مسکین رسیدگی نکردید. «کَلَّا بَلْ لا تُکْرِمُونَ الْیَتِیمَ» (آیه ۱۵ تا ۲۰ فجر) در روز قیامت نیز عده‌ای به مستکبران گناهان خود را نسبت می‌دهند که شما مقصر هستید اگر شما نبودید، ما ایمان می‌آوردیم. (آیه ۳۱ سوره سبأ). و برخی نیز به نیاکان خود منسوب می‌کنند: ما از آنچه پدرانمان را بر آن یافته‌ایم پیروی می‌کنیم. (آیه ۲۱ سوره لقمان) و برخی نیز پیامبران را مقصر می‌دانند و به آنان می‌گفتند: «ما وجود شما را شوم می‌دانیم و تمام بدبختی‌های ما از سوی شماست.» (آیه ۱۸ سوره یس). برخی نیز به شیطان نسبت می‌دهند اما شیطان می‌گوید: مرا مقصّر ندانید و ملامت نکنید، بلکه خودتان را سرزنش کنید، این شما هستید که دعوت مرا با آزادی و آگاهی پذیرفتید. (آیه ۲۲ سوره ابراهیم). اما در مقابل همه اینها قرآن می‌فرماید: اصل عمل است و از هر کس که صورت پذیرد نتیجه را خودش می‌بیند. (آیه ۴۶ سوره فصلت) ^[۸]

منابع

↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۷۵ش، ج۹، ص۴۴۲.
↑ مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۸۱۱.
↑ میبدی، احمد بن محمد، کشف الاسرار و عدة الابرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۵۴۰.
↑ کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله‏، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۸، ص۱۹۵.
↑ طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۶۰۸.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۳۰۷.
↑ طبرسی، فضل بن حسن‏، ترجمه تفسیر مجمع البیان، عده ای از فضلا، تهران، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۸۰.
↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۳۵۶.

[1] قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۷۵ش، ج۹، ص۴۴۲.

[2] مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۸۱۱.

[3] میبدی، احمد بن محمد، کشف الاسرار و عدة الابرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۵۴۰.

[4] کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله‏، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۸، ص۱۹۵.

[5] طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۶۰۸.

[6] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۳۰۷.

[7] طبرسی، فضل بن حسن‏، ترجمه تفسیر مجمع البیان، عده ای از فضلا، تهران، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۸۰.

[8] قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۳۵۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-آیه ۴۶ فصلت چه مضمونی دارد؟
+آیه ۴۶ سوره فصلت چه مضمونی دارد؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
@@ خط ۲۱: / خط ۲۰: @@
   | آیات مرتبط =
 }}
-'''آیه ۴۶ سوره فصلت''' این مفهوم را تبیین می‌کند که نتیجه افعال انسان به خود انسان برمی‌گردد و اگر کاری شایسته کند به سود خود اوست و اگر کار بدی کند به زیان خود اوست. از این جهت طبق گفته آیه، خداوند به بندگانش ستم روا نمی‌دارد.
+'''آیه ۴۶ سوره فصلت''' این مفهوم را تبیین می‌کند که نتیجه رفتار انسان به خود انسان برمی‌گردد و اگر کاری شایسته کند به سود خود اوست و اگر کار بدی کند به زیان خود اوست؛ از این جهت طبق گفته آیه، خداوند به بندگانش ستم روا نمی‌دارد.
+گفته شده که خداوند اگر پاداش و عقاب را بر اساس اعمال انسان انجام نمی‌داد ظالم بود و عدالتش زیر سوال می‌رفت. منظور از سود و زیان اعمال ثواب و عقاب اعمال است. مطابق این آیه هرکه کار صالح و شایسته‌ای انجام دهد و نیز اطاعت و عبادات او همه برای خود اوست و منفعت و ثواب آن به خود شخص می‌رسد. و هرکه فسق و معصیت و کار بدی کند عقاب و ضرر و زیان آن به خود شخص می‌رسد.
+مفسران ذیل این آیه گفته‌اند انسان باید ریشه حوادث تلخ و شیرین را در عملکرد خود جستجو کند و به دیگران نسبت ندهد و باید بداند که تنها اعمال اوست که برای او پاداش و عذاب در پی خواهد داشت.
 == متن آیه ==
-{{قرآن بزرگ|مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا ۗ وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ
+{{قرآن بزرگ|مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا ۗ وَمَا رَبُّکَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ
 | سوره = فصلت
 | آیه = ۴۶
-| ترجمه = هر كس كه كارى شايسته كند، به سود خود اوست و هر كه بد كند به زيان اوست. و پروردگار تو به بندگان ستم روا نمى‌دارد.
+| ترجمه = هر کس که کاری شایسته کند، به سود خود اوست و هر که بد کند به زیان اوست. و پروردگار تو به بندگان ستم روا نمی‌دارد.
 }}
-==معرفی و تفسیر==
-اگر آنها به اين كتاب و اين آئين بزرگ ايمان نياورند نه بخداوند زيانى مى‏رسانند، و نه به تو، چرا كه خوبيها و بديها همه به صاحبانش باز مى‏گردد و آنها هستند كه ميوه شيرين يا تلخ اعمال خويش را مى‏چينند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج‏20، ص: 307
-</ref>
-عمل، قائم به صاحب عمل است، و بيانگر حال او است. اگر عمل صالح و مفيد باشد خود او هم از آن سود مى‏برد، و اگر مضر و بد باشد، خودش از آن متضرر مى‏گردد. پس اين رفتار خداى تعالى كه نفع عمل صالح را به صاحبش مى‏رساند و او را ثواب مى‏دهد، و ضرر عمل بد را نيز به صاحبش مى‏رساند و عقابش مى‏كند، اصلا ظلمى نيست، و چنان نيست كه وضع شى‏ء در غير موضعش باشد.  و اگر اين روش از خداى تعالى ظلم باشد، بايد در ثواب دادن ميليونها بنده و عقاب كردن ميليونها ديگر، در برابر ميلياردها عمل نيك و بد، ظلام بندگان باشد، ولى از آنجايى كه گفتيم اين روش ظلم نيست، پس خداى تعالى ظلام بندگان نمى‏باشد، و با اين بيان روشن مى‏شود كه چرا فرمود" پروردگار تو ظلام بندگان نيست" و نفرمود:" پروردگار تو ظالم به بندگان نيست"<ref>طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسير الميزان، ترجمه  محمد باقر موسوى،، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏،  ۱۳۷۴ش، ج‏17، ص: 608.</ref>
-ريشه‏ى حوادث تلخ و شيرين را در عملكرد خود جستجو كنيد. «مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَساءَ فَعَلَيْها» وبه ديگران نسبت ندهيد: به خدا نسبت ندهيد. چنانكه قرآن مى‏فرمايد: همين كه انسان را پروردگارش آزمايش و اكرام نمايد، گويد: پروردگارم مرا گرامى داشته و در شرايط ديگر گويد: پروردگارم مرا خوار كرد. رَبِّي أَكْرَمَنِ‏ ... رَبِّي أَهانَنِ‏ امّا قرآن پاسخ مى‏دهد: چنين نيست بلكه خوارى شما به خاطر آن است كه به يتيم و مسكين رسيدگى نكرديد. «كَلَّا بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ»( 1). فجر، 15- 20. به مردم نسبت ندهيد. چنانكه در قيامت مستضعفان به مستكبران مى‏گويند: «لَوْ لا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ»( 2). سبأ، 31.شما مقصّريد، اگر شما نبوديد، ما ايمان مى‏آورديم. به نياكان منسوب نسازيد. هنگامى كه به منحرفان گفته مى‏شود از آنچه خداوند نازل كرده پيروى كنيد گويند: «نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا»( 3). لقمان، 21.ما از آنچه پدرانمان را بر آن يافته‏ايم پيروى مى‏كنيم. به انبيا نسبت ندهيد. چنانكه كفّار انبيا را مقصّر مى‏دانستند و به آنان مى‏گفتند: «إِنَّا تَطَيَّرْنا بِكُمْ»( 4). يس، 18. ما وجود شما را شوم مى‏دانيم و تمام بدبختى‏هاى ما از سوى شماست. قرآن مى‏فرمايد: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً»( 3). فصلت، 46. يعنى اصل عمل است، از هر كس كه صورت پذيرد. به شيطان نسبت ندهيد. چنانكه شيطان مى‏گويد: مرا مقصّر ندانيد و ملامت نكنيد، بلكه خودتان را سرزنش كنيد، «دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ»ابراهيم، 22.اين شما هستيد كه دعوت مرا با آزادى و آگاهى پذيرفتيد.<ref>قرائتی، محسن، تفسير نور، ج‏8، ص: 356
-تهران، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن‏ ، ۱۳۸۸ش.</ref>
-آيه شريفه در رابطه با مطالب گذشته و رجوع اعمال خوب و بد به خود عامل است و اگر اين عدالت نبود و خدا نيك و بد را در يك چشم مى‏ديد، بسيار بسيار ظالم مى‏بود البته نسبت به نيكوكاران، در سوره حج/ 10 فرموده: ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ يَداكَ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ اين آيه مى‏گويد: اى كافر، خدا تو را عذاب خواهد كرد، زيرا كه خدا ظلام نيست، يعنى اگر عذاب نمى‏كرد، نسبت به نيكوكاران ظلام مى‏شد و حق آنها پايمال مى‏گرديد.<ref>قرشى بنابى، على‏اكبر، تفسير احسن الحديث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۷۵ش، ج‏9، ص: 442.</ref>
-خداوند استدلال فرمود كه هر كس، عبادتى انجام دهد براى خودش نموده، زيرا ثواب اين عملش به خودش خواهد رسيد، و خاصيّتش براى او خواهد بود نه ديگرى. اين آيه در پاسخ كسى است كه خيال ميكند خداوند به بندگان ظلم ميكند و بعضى از افراد را بجاى ديگرى بمكافات گناه ميرساند، و ثواب افراد را بديگرى ميدهد.<ref>طبرسى، فضل بن حسن‏، ترجمه تفسير مجمع البيان، عده ای از فضلا، تهران، ۱۳۷۱ش، ج‏22، ص: 80
-</ref>
-مقصود ثواب و عقاب است.<ref>كشف الاسرار و عدة الابرار، ج‏8، ص: 540، ميبدى، احمد بن محمد، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش، به اهتمام علی اصغر حکمت، </ref>
-َ هر كه بكند صالِحاً كردارى شايسته از طاعت و عبادت‏ پس از براى نفس او است يعنى منفعت و ثواب آن راجع است باو نه بغير او وَ مَنْ أَساءَ و هر كه عمل بد كند از فسق و معصيت‏ فَعَلَيْها پس بر او است يعنى وبال و عقاب آن ملحق است باو.<ref>كاشانى، فتح‏الله بن شكرالله‏، منهج الصادقين فى إلزام المخالفين، تهران، اسلامیه، بیتا، ج‏8، ص: 195
+== معرفی و تفسیر ==
+آیه ۴۶ [[سوره فصلت]] در رابطه با اعمال خوب و بد انسان است که به خود انسان برمی‌گردد. از این جهت گفته شده که خداوند اگر پاداش و عقاب را بر اساس اعمال انسان انجام نمی‌داد ظالم بود و عدالتش زیر سوال می‌رفت. بر اساس آیات قرآن (مانند آیه ۱۰ سوره حج) خداوند کافران و ظالمان را عذاب می کند چون ظالم نیست و اگر عذاب نمی‌کرد، نسبت به نیکوکاران ظلام می‌شد و حق آنها پایمال می‌گردید.<ref>قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۷۵ش، ج۹، ص۴۴۲.</ref> این معنا در ضمن چندین آیه تکرار شد و از آن جمله، در آیه ۵۴ از [[سوره یس]]: «آن روز که به کسی ستم نمی‌شود و جز همانند کاری که کرده‌اید پاداش نمی‌بینید». آیه ۱۷ از [[سوره غافر]]: «آن روز هرکس را همانند عملش جزا می‌دهند و به کسی ستمی نمی‌رود» و دیگر آیات فراوانی که می‌گوید: انسان مختار است، نه مجبور.<ref>مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۸ش، ج۶، ص۸۱۱.</ref>
-</ref>
+گفته شده منظور از سود و زیان اعمال ثواب و عقاب اعمال است.<ref>میبدی، احمد بن محمد، کشف الاسرار و عدة الابرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش،  ج۸، ص۵۴۰.</ref> هرکه کار صالح و شایسته‌ای انجام دهد و نیز اطاعت و عبادات او همه برای نفع خود اوست. یعنی منفعت و ثواب آن به خود شخص می‌رسد. و هرکه فسق و معصیت و کار بدی کند عقاب و ضرر و زیان آن به خود شخص می‌رسد.<ref>کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله‏، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران، اسلامیه، بی‌تا، ج۸، ص۱۹۵.</ref>
-اين معنا در ضمن چندين آيه تكرار شد و از آن جمله، در آيه 54 از سوره يس: «آن روز كه به كسى ستم نمى‏شود و جز همانند كارى كه كرده‏ايد پاداش نمى‏بينيد». آيه 17 از سوره غافر: «آن روز هركس را همانند عملش جزا مى‏دهند و به كسى ستمى نمى‏رود» و ديگر آيات فراوانى كه مى‏گويد: انسان مختار است، نه مجبور.<ref>مغنيه، محمدجواد، ترجمه تفسير كاشف،  ترجمه موسی دانش،‌قم،
+در [[تفسیر المیزان]] آمده که اگر عمل صالح و مفید باشد خود انسان از آن سود می‌برد، و اگر مضر و بد باشد، خودش از آن متضرر می‌گردد. این رفتار خداوند که نفع عمل صالح را به صاحبش می‌رساند و او را ثواب می‌دهد، و ضرر عمل بد را نیز به صاحبش می‌رساند و عقابش می‌کند، ظلم نیست. و اگر این روش از خداوند ظلم باشد، باید در ثواب دادن میلیون‌ها بنده و عقاب کردن میلیون‌ها دیگر، در برابر میلیاردها عمل نیک و بد، ظلام بندگان باشد.<ref>طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۶۰۸.</ref>
-بوستان كتاب قم‏
+== پاداش و عذاب نتیجه اعمال خود انسان است ==
+در تفاسیر گفته شده اگر کافران به این کتاب و این آئین بزرگ ایمان نیاورند نه به خداوند زیانی می‌رسانند، و نه به پیامبر، چرا که خوبی‌ها و بدی‌ها همه به صاحبانش بازمی‌گردد و آنها هستند که میوه شیرین یا تلخ اعمال خویش را می‌چینند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۳۰۷.</ref> مطابق این آیه هر کس، عبادتی انجام دهد برای خودش نموده، زیرا ثواب این عملش به خودش خواهد رسید، و خاصیّتش برای او خواهد بود نه دیگری. این آیه در پاسخ کسی است که خیال می‌کند خداوند به بندگان ظلم می‌کند و بعضی از افراد را بجای دیگری به مکافات گناه می‌رساند، و ثواب افراد را به دیگری می‌دهد.<ref>طبرسی، فضل بن حسن‏، ترجمه تفسیر مجمع البیان، عده ای از فضلا، تهران، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۸۰.</ref>
-، ۱۳۷۸ش، ج‏6، ص: 811</ref>
+مفسران ذیل این آیه گفته‌اند انسان باید ریشه حوادث تلخ و شیرین را در عملکرد خود جستجو کند و به دیگران و به خدا نسبت ندهد. چنانکه در قرآن آمده است: «همین که انسان را پروردگارش آزمایش و اکرام نماید، گوید: پروردگارم مرا گرامی داشته و در شرایط دیگر گوید: پروردگارم مرا خوار کرد.» اما قرآن پاسخ می‌دهد: «چنین نیست بلکه خواری شما به خاطر آن است که به یتیم و مسکین رسیدگی نکردید. «کَلَّا بَلْ لا تُکْرِمُونَ الْیَتِیمَ» (آیه ۱۵ تا ۲۰ فجر)  در روز قیامت نیز عده‌ای به مستکبران گناهان خود را نسبت می‌دهند که شما مقصر هستید اگر شما نبودید، ما ایمان می‌آوردیم. (آیه ۳۱ سوره سبأ). و برخی نیز به نیاکان خود منسوب می‌کنند: ما از آنچه پدرانمان را بر آن یافته‌ایم پیروی می‌کنیم. (آیه ۲۱ سوره لقمان) و برخی نیز پیامبران را مقصر می‌دانند و به آنان می‌گفتند: «ما وجود شما را شوم می‌دانیم و تمام بدبختی‌های ما از سوی شماست.» (آیه ۱۸ سوره یس). برخی نیز به شیطان نسبت می‌دهند اما شیطان می‌گوید: مرا مقصّر ندانید و ملامت نکنید، بلکه خودتان را سرزنش کنید، این شما هستید که دعوت مرا با آزادی و آگاهی پذیرفتید. (آیه ۲۲ سوره ابراهیم). اما در مقابل همه اینها قرآن می‌فرماید: اصل عمل است و از هر کس که صورت پذیرد نتیجه را خودش می‌بیند. (آیه ۴۶ سوره فصلت) <ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن‏، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۳۵۶.</ref>
-==منابع==
+== منابع ==
 {{پانویس|۲}}
@@ خط ۶۶: / خط ۵۱: @@
 | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
 | شاخه فرعی۱ = معارف قرآنی
 | شاخه فرعی۲ =
 | شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-| شناسه =
+| شناسه =شد
-| تیترها =
+| تیترها =شد
-| ویرایش =
+| ویرایش =شد
-| لینک‌دهی =
+| لینک‌دهی =شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
-| تغییر مسیر =
+| تغییر مسیر =شد
 | ارجاعات =
 | بازبینی نویسنده =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
-| اولویت =
+| اولویت =ج
-| کیفیت =
+| کیفیت =ج
 }}
 {{پایان متن}}