اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط

سؤال

آیا ویژگی‌هایی که در حدیث ۳۰۸ روضه کافی، در مورد طول قد آدم و حوا گفته شده صحیح است؟

اعتبار روایات درباره طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط از نظر محققان تضعیف شده است. در برخی از روایات آمده که طول قد آدم و حوا در هنگام هبوط بسیار بلند بوده، به طوری که موجب زحمت آنان می شده است. شکایت آنان از این موضوع باعث شده تا خداوند قد آنان را کوتاه کند. متن یکی از این روایات چنین است:

«عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ كَمْ كَانَ طُولُ آدَمَ حِينَ هُبِطَ بِهِ إِلَى اَلْأَرْضِ وَ كَمْ كَانَ طُولُ حَوَّا ؟ قَالَ: وَجَدْنَا فِي كِتَابِ عَلِيٍّ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ حَوَّا عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِلَى اَلْأَرْضِ كَانَتْ رِجْلاَهُ بِثَنِيَّةِ اَلصَّفَا ، وَ رَأْسُهُ دُونَ أُفُقِ اَلسَّمَاءِ، وَ أَنَّهُ شَكَا إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا يُصِيبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ، فَأَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ آدَمَ قَدْ شَكَا مَا يُصِيبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ، فَاغْمِزْهُ غَمْزَةً وَ صَيِّرْ طُولَهُ سَبْعِينَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهِ، وَ اغْمِزْ حَوَّا غَمْزَةً فَصَيِّرْ طُولَهَا خَمْسَةً وَ ثُلُثَيْنِ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهَا؛ علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم از حسن بن محبوب از مقاتل بن سلیمان نقل کرده که از امام صادق(ع) پرسیدم: هنگامی که آدم(ع) و حوا به زمین فرود آمدند طول قامت آن دو چه اندازه بود؟ امام فرمود: ما در کتاب علی بن ابی‌طالب(ع) یافته‌ایم که چون خدای عزوجل حضرت آدم و همسرش حوا را به زمین فرستاد دو پای آدم روی بلندی کوه صفا بود و سرش زیر افق آسمان. آدم از آزاری که از گرمای آفتاب به او می‌رسید به خداوند شکایت کرد. خدای عزوجل به جبرئیل وحی فرمود که آدم از شدت حرارت آفتاب شکایت دارد؛ جبرئیل او را در هم فشرد و قامتش هفتاد ذراع به ذراع خود آدم گردید و حوا را نیز در هم فشرد و او نیز طول قامتش سی و پنج ذراع به ذراع خودش شد»؛

از نظر محققان این خبر از نظر سند مخدوش و فاقد اعتبار است. شخصی هست به نام مقاتل بن سلیمان، علمای رجال ایشان را ضعیف دانسته‌اند، شیخ طوسی در رجالش راجع به ایشان می‌فرماید: مقاتل بن سلیمان بتری است، و در مجمع البحرین می‌نویسد: بتریه گروهی از زیدیه هستند که قائل به امامت ابوبکر و عمر و علی بن ابی طالب(ع) می‌باشند، و با عثمان و طلحه و زبیر و عائشه دشمنی داشتند.

با توجه به مطالب یاد شده معلوم می‌شود که. ضمناً برای بررسی سند احادیث می‌توانید به رجال شیخ طوسی یا نجاشی یا معجم الحدیث از آقای خویی مراجعه نمایید.