نامه امام حسین(ع) به بنی‌هاشم از مکه

سؤال

جمله «هیهات منا الذلة» به چه معناست و از کیست؟

درگاه‌ها

نامه امام حسین(ع) به بنی‌هاشم از مکه نشان می‌دهد که امام حسین(ع) پایان قیام خود را شهادت می‌دانسته و شهادت در راه خدا را مساوی با پیروزی نهایی قلمداد می‌کرده است.

این نامه را امام حسین(ع) از مکه، زمانی که عزم سفر به عراق داشت، برای بنی‌هاشم، و در رأس آنان محمد بن حنفیه، نوشت. سید ابن طاووس از کلینی نقل می‌کند که این نامه پس از سر باز زدن محمد بن حنفیه از همراهی با امام حسین(ع) نوشته شده است.

متن نامه به نقل از امام محمد باقر(ع) در کتاب کامل الزیارات چنین است:

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ مِنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ إِلَى إلى مُحَمَّدِ بنِ عَلِيٍّ ومَن قِبَلَهُ مِن بَني هاشِمٍ: أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مَنْ لَحِقَ بِی اسْتُشْهِدَ وَ مَنْ لَمْ یَلْحَقْ بِی لَمْ یُدْرِکِ الْفَتْحَ. وَ السَّلَامُ.؛ به نام خداوند رحمت‌گر مهربان. از حسين بن على به محمد بن على و ديگر فرزندان هاشم که نزد او هستند.. حق این است که سرنوشت همه کسانی که به من ملحق شوند، شهادت در راه خدا است و کسانی هم که به من نپیوندند، روی پیروزی را نخواهند دید. بدرود».

این نامه امام حسین(ع) را دلیلی بر آگاهی او از کشته‌شدن خود و همراهانش تلقی کرده‌اند. از نظر محققان، این نامه امام حسین(ع) نه تنها نشان می‌دهد که او هر نوع فتح و پیروزی ظاهری مأیوس بود، بلکه جو حاکم بر حوادث را آنچنان مشاهده می‌کرد که بلافاصله پس از شهادت نیز رسیدن به پیروزی ظاهری را امکان‌پذیر نمی‌دانست. ولی امام(ع) می‌دانست که فتح نهایی در زمینه پیروزی حق بر باطل تا قیامت در گرو شهادت او و یارانش و مرهون اسارت خاندان و فرزندان او خواهد بود.

برخی از محققان، منظور از پیروزی در این نامه را، در عین اینکه امام حسین(ع) در ظاهر شکست خورد، به‌معنای پیروزی و چیرگی شعار و هدف امام(ع) بر قلب‌های انسان‌ها در تمام اعصار و در تمام عالم قلمداد کرده‌اند.