روایت کافر یا مشرک بودن مخالف علی بن ابی‌طالب(ع)

سؤال

از رسول خدا –صلی الله علیه و آله و سلم- نقل شده است که فرمود: «الْمُخَالِفُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ بَعْدِی کَافِرٌ وَ الْمُشْرِکُ بِهِ مُشْرِکٌ وَ الْمُحِبُّ لَهُ مُؤْمِنٌ وَ الْمُبْغِضُ لَهُ مُنَافِقٌ وَ الْمُقْتَفِی لِأَثَرِهِ لَاحِقٌ وَ الْمُحَارِبُ لَهُ مَارِقٌ وَ الرَّادُّ عَلَیْهِ زَاهِقٌ عَلِیٌّ نُورُ اللَّهِ فِی بِلَادِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ عَلِیٌّ سَیْفُ اللَّهِ عَلَی أَعْدَائِهِ وَ وَارِثُ عِلْمِ أَنْبِیَائِهِ عَلِیٌّ کَلِمَه اللَّهِ الْعُلْیَا وَ کَلِمَه أَعْدَائِهِ السُّفْلَی عَلِیٌّ سَیِّدُ الْأَوْصِیَاءِ وَ وَصِیُّ سَیِّدِ الْأَنْبِیَاءِ عَلِیٌّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ إِمَامُ الْمُسْلِمِینَ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ الْإِیمَانَ إِلَّا بِوَلَایَتِهِ وَ طَاعَتِهِ»؛ آیا این روایت معتبر است؟

روایات زیادی در کتاب‌های شیعه و اهل سنت آمده است که محبت علی بن ابی طالب(ع) را نشانه ایمان، بغض او را نشانه نفاق، مخالفت با او را مخالفت با رسول‌الله(ص) دانسته است. روایت کافر و مشرک بودن مخالف امام علی(ع) از نظر سند ضعیف است اما مضمون آن در کتاب‌های شیعه و سنی آمده است.

متن حدیث

شیخ صدوق در کتاب الامالی روایتی نقل می‌کند که ابن‌عباس گوید: رسول خدا(ص) فرمود:

« الْمُخَالِفُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ بَعْدِی کَافِرٌ وَ الْمُشْرِکُ بِهِ مُشْرِکٌ وَ الْمُحِبُّ لَهُ مُؤْمِنٌ وَ الْمُبْغِضُ لَهُ مُنَافِقٌ وَ الْمُقْتَفِی لِأَثَرِهِ لَاحِقٌ وَ الْمُحَارِبُ لَهُ مَارِقٌ وَ الرَّادُّ عَلَیْهِ زَاهِقٌ عَلِیٌّ نُورُ اللَّهِ فِی بِلَادِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ عَلِیٌّ سَیْفُ اللَّهِ عَلَی أَعْدَائِهِ وَ وَارِثُ عِلْمِ أَنْبِیَائِهِ عَلِیٌّ کَلِمَه اللَّهِ الْعُلْیَا وَ کَلِمَه أَعْدَائِهِ السُّفْلَی عَلِیٌّ سَیِّدُ الْأَوْصِیَاءِ وَ وَصِیُّ سَیِّدِ الْأَنْبِیَاءِ عَلِیٌّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ إِمَامُ الْمُسْلِمِینَ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ الْإِیمَانَ إِلَّا بِوَلَایَتِهِ وَ طَاعَتِهِ

مخالف علی بن ابی طالب پس از من کافر است و مشرک به وی مشرک است؛ دوست او مؤمن است و دشمنش منافق و پیروش بحق رسد و محارب او از دین بیرون است و رد کننده او نابود است؛ علی نور خدا در بلاد اوست و حجت او بر بندگانش است؛ علی شمشیر خدا بر دشمنانش است و وارث علم پیغمبران او است؛ علی کلمه برتر خداست و کلمه دشمنانش فروتر است؛ علی سید وصیان و وصی سید پیغمبرانست؛ علی امیر مؤمنان و جلودار دست و روسفیدان و امام مسلمانانست؛ ایمان جز به ولایت و طاعت او پذیرفته نیست.

»

سند حدیث

سند این روایت ضعیف است زیرا یکی از راویان این حدیث، محمد بن علی کوفی معروف به ابا سمینه از اصحاب امام رضا(ع) و متهم به غلو بود. کتب رجال نوشته‌اند وی ضعیف، فاسد الاعتقاد و به دروغگو و غالی بودن شهرت داشت. زیاد بن منذر راوی دیگر این روایت زیدی مذهب بود. امام باقر(ع) وی را رأس شیطان دانسته است.

مضمون روایت در کتب اهل سنت

احمد بن حنبل در روایاتی آورده است که رسول‌الله حب علی را نشانه ایمان و بغضش را نشانه نفاق دانسته است. مسلم نیسابوری در صحیح خود آورده است که رسول‌الله قسم یاد کرد که علی را جز مؤمن دوست نمی‌دارد و جز منافق از او بغض نخواهد داشت. احمد بن حنبل روایت می‌کند که رسول خدا، جنگ با علی، فاطمه، حسن و حسین را جنگ با خود و صلح با آنها را صلح با خود دانسته است.

قابل انکار نبودن فضایل امیرمومنان علی(ع)

آیات فراوانی در قرآن درباره امامت علی(ع) آمده است. علمای اهل سنت سیصد آیه از قرآن را درباره آن حضرت دانسته‌اند که حاکم حسکانی (متوفای۴۷۰ق) مجموع آیات فوق را در ۲ جلد جمع‌آوری نموده است. آیه تبلیغ؛ آیه اکمال؛ آیه ولایت؛ آیه تطهیر؛ آیه مباهله؛ و… درباره علی بن ابی طالب نازل شده است. علّامه امینی نام ۶۶ نفر از بزرگان اهل سنت را با کتب‌شان ذکر کرده است که نزول آیه ولایت را در مورد علی بن ابی طالب(ع) پذیرفته‌اند. فضایل امیرمومنان در کتب شیعه و اهل سنت بارها با اسناد معتبر و غیرقابل خدشه آمده است و ضعیف بودن چند روایت محدود در برخی از کتاب‌ها نه به معنای زیر سؤال رفتن فضائل اهل بیت است و نه به معنای جعلی بودن این روایات، چرا که مضمون اکثر همین روایات به ظاهر ضعیف در دیگر روایات معتبر آمده است.