هر فریب‌خورده‌ای سزاوار سرزنش نیست
سؤال
طبق حکمت ۱۵ نهج البلاغه، چه فریب خورده‌هایی را باید سرزنش کرد؟
امیر مؤمنان علی(ع) در حکمت۱۵ نهج البلاغه فرمود: «مَا كُلُّ مَفْتُونٍ يُعَاتَبُ؛ هر فريب خورده‌اي سرزنش نمی‌شود.[۱]}} برهمین اساس برخی فریب خوردگان سزاوار سرزنش هستند که در روایات مصادیقی برای آن ذکر شده است:
- فریب همراه با اختیار: اگر کسی با اختیار خود کار ناروایی انجام دهد، باید سرزنش و مؤاخذه شود.[۲]
اما اگر از روی جهل و مسایل دیگری وارد کاری شود که اگر آگاه بود، انجام نمی‌داد نباید مؤاخذه شود.[۳]
- تأثیرگذاری سرزنش بر فریب خورده: اگر فردی حق را می‌داند اما زیر بار آن می‌رود و سرزنش و مؤاخذه کردن بر برگشتش تأثیری ندارد؛ لازم نیست ملامت شود نه بدان معنا که چنین فردی عذر شرعی ندارد و بلکه چون تأثیری ندارد به حال خود رها می‌شود.[۴]
- سرزنش و تلاش برای برگشت از انحراف برای کسی است که از روی شبهه وارد فتنه نشده باشد و اگر کسی شبهه دارد، به جای سرزنش باید شبهه او حل شود.[۵]
- فتنه‌انگیزی از روی شهوت‌رانی و فساد: کسانی را باید مورد سرزنش قرار داد که از روی شهوت و گناه خود را به دام فتنه انداخته باشند.[۶]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغة (صبحي صالح)، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق، ص۴۷۱.
- ↑ سرخسی، علی بن ناصر، أعلام نهج البلاغة، تهران، عطارد، چاپ اول، ۱۳۷۳ش، ص۲۹۲.
- ↑ ابن میثم بحرانی، میثم بن علی بن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، مترجمان: قربانعلی محمدی مقدم و علی اصغر نوایی یحیی زاده، مشهد، بنیادپژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۲۴۶.
- ↑ ابن میثم بحرانی، میثم بن علی بن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، مترجمان: قربانعلی محمدی مقدم و علی اصغر نوایی یحیی زاده، مشهد، بنیادپژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۲۴۶. غروی، محمد، الأمثال والحکم المستخرجة من نهج البلاغة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۵ش، ص۴۴۴.
- ↑ شوشتری، محمد تقی، بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ج۹، ص۵۹۰.
- ↑ بیهقی، علی بن زید و فرید خراسان، معارج نهج البلاغة، مکان قم، کتابخانه عمومی مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۴۰۱.