حدیث «الناس نیام فإذا ماتوا انتبهوا»
متن و توضیحی از حدیث امیر المومنین(ع) را که می‌فرماید: «الناس نیام فاذا…» بنویسید؟
حدیثی از امام علی(ع) نقل شده که «النَّاسُ نِيَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا؛ مردم خوابند و وقتی می‌میرند، بیدار خواهند شد».[۱] بر اساس این حدیث، مردم در زندگى چنان دانسته شده كه زندگی را در حالِ خواب و بی‌خبرى می‌گذرانند، به حقيقتِ آن آگاه نيستند و آنچه در نظر دارند، مانند وَهم است.[۲]
به گفته عالمان شیعه، وجود حقیقیِ انسان‌ها، زمانی که بميرند، آشكار خواهد شد و به اعمال و رفتار خود آگاه خواهند گشت. برخی انسان‌ها پس از مرگ درک خواهند نمود که زندگى‌شان در دنيا با بی‌توجهى و بی‌خبرى از خود گذشته است. پس از مرگ در عالم شهود، همه اعمال، صريح مشاهده خواهد شد.[۲]
ملاصدرا، فیلسوف شیعه، دنیا را نسبت به عالم ملکوت «خوابی» شمرده که پس از مرگ، از آن خواب بیدار می‌شود. به اعتقاد وی، موجودات در دنیا مثال‌هایی برای آن حقایقی هستند که در آخرتند؛ همانگونه که رؤیا مثال‌هایی است از آنچه در دنیا است. او این روایت را به عنوان شاهدی برای کلامش ذکر کرده است.
حدیث «الناس نیام ...» را به جهت محتوایی، نزدیک به برخی آیات قرآن دانسته‌اند:﴿از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید، پیش از آنکه مرگ یکی از شما فرا رسد و بگوید: پروردگارا چرا مرگ مرا به تأخیر نینداختی تا در راه خدا صدقه دهم و از صالحان باشم﴾(سوره منافقون:آیات ۹-۱۰.)
برخی منابع، این روایت را از پیامبر اسلام(ص) نیز نقل کرده‌اند.[۳]