جلوگیری از سوء استفاده یهودیان با نهی از تعبیر «راعنا»

سؤال

«راعِنا» چیست؟ چرا قرآن مسلمانان صدر اسلام را از «راعِنا» نهی می‌کرد؟

خداوند، استفاده از تعبیر «راعِنا» در خطاب پیامبر را نهی کرده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، نگوييد: «راعنا»، و بگوييد: «انظرنا»﴾(بقره:۱۰۴)

هنگامی که پیامبر(ص) مشغول سخن گفتن بود و آیات و احکام الهی را بیان می‌کرد، مسلمانان از او می‌خواستند کمی آهسته سخن بگوید تا بتوانند مطالب را خوب درک کنند. مسلمانان برای این درخواست تعبیر «راعنا» به معنی مهلت دادن را به کار می‌بردند. یهود کلمه «راعنا» را از ماده «الرعونه» (به معنی کودنی و حماقت) استفاده می‌کردند و این تعبیر نزد آنان معنای بدی داشت.

یهود با استفاده از جمله‌ای که مسلمانان می‌گفتند، پیامبر یا مسلمانان را مسخره می‌کردند.آنان این جمله را تکرار می‌کردند و می‌خندیدند.

در نهایت این آیه نازل شد و برای جلوگیری از سوء استفاده یهود، به مؤمنان دستور داد به جای جمله «راعنا»،‌تعبیر «انْظُرْنا» استفاده کنند تا دستاویزی برای دشمنان لجوج قرار نگیرد. مفسران معتقدند قرآن با صراحت براى جلوگيرى از سوء استفاده مخالفان به مؤمنان توصيه می‌كند حتى از گفتن كلمه مشترك كه ممكن است دشمن از آن معنى ديگرى قصد كند و به تضعيف روحيه مؤمنان بپردازد پرهيز كنند.

واژه «راعنا» در آیه ۴۶ سوره نساء نیز از زبان یهود آمده که برای طعنه زدن می‌‏گفتند: «شنیدیم و نپذيرفتيم» و «بشنو و باور مكن» و «راعنا» و خداوند به آنان گفت اگر می‌‏گفتند: «شنيديم و فرمان برديم» و «بشنو و ما را بنگر» براى آنان بهتر بود.