حدیث «الاسلام یعلو و لایعلی علیه»

سؤال

آیا عبارت «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» حدیث است؟

عبارت «الإسلام یَعْلوا و لایُعْلی (عَلَیه) و قال تعالی: و کلمه اللهِ هِیَ الْعُلْیا بَیانُه و جَعَلَها کلِمَه باقیه فی عَقِبِهِ؛ اسلام شأن و منزلتش والاتر و بالاتر است و چیزی با آن برابری نمی‌کند. همچنان که کلمه مبارک «الله» مافوق تمام اسامی است و بیان آن این است که خداوند این شأن و منزلت را کلمه توحید خود دانسته که همیشه باقی و پابرجاست.» حدیثی از پیامبر(ص) است.

مضون این حدیث در منابع روایی به شکل‌های مختلف آمده است، اما عبارت اول، «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» در آنها مشترک است و در ادامه توضیحی بیان شده است مانند: «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه، نَحنُ نَرِثُهُم و لایَرِثُونا؛ اسلام بالاتر از حرفهایی است که دیگران می‌زنند ما از آنها ارث می‌بریم (باقی خواهیم بود)؛ ولی آنها از ما ارث نمی‌برند(از بین خواهند رفت).» پیامبر(ص) در حدیث اول اسلام را به‌ ﴿کَلِمَه اللهِ هِیَ العُلْیا﴾ تفسیر نموده‌ و در حدیث دوم آن را کلمه باقیه در فرزندان و اعقاب خود قرار داده است. یعنی اسلام میراث ماندگار از زمان حضرت ابراهیم(ع) تا زمان پیامبر(ص) است زیرا ایشان از ذریه و اعقاب حضرت ابراهیم(ع) است که در قرآن بیان می‌نماید: ﴿فی عَقِبِه﴾ و سپس این میراث در امامان(ع) باقی و ادامه یافت. در جایگاه دیگری قرآن ﴿کَلِمَه اللهِ هِیَ العُلْیا﴾ را در مقابل ﴿کَلِمَه الّذینَ کَفَروا السُّفْلی﴾ قرار می‌دهد؛ یعنی اسلام در کنار کلمه علیا همیشه پایدار است. هر دو مضمون روایت، بیانگر بالا بودن و منزلت داشتن اسلام است. اسلام همانند کلمه الله که نشانه توحید است، جاودانه است و غیر اسلام مانند گفتار کفار سفلی است و باقی نخواهد ماند.

مطالعه بیشتر

۱ـ ابی جعفر رشیدالدین محمد بن علی بن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب(ع)، (ناشر: انتشارات دارُالاضواء، بیروت، ۱۴۱۲ ق، جلد ۳،

۲ـ علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، (ناشر، انتشارات داراحیاءالتراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق، ج۳۹، ص۴۷.

۳ـ حاج میرزا حسین نوری طبرسی، مستدرک الوسائل (ناشر، انتشارات آل البیت(ع)) قم، ۱۴۰۷ ق، ج۱۷.

۴ـ علامه محمد بن حسن حرعاملی، وسائل الشیعه‌ای تحصیل مسائل الشریعه، (ناشر: انتشارات مؤسسه آل البیت(ع)، لاحیاء التراث، قم ۱۴۱۴ ق، جلد ۲۶، ص۱۴).