حدیث «الاسلام یعلو و لایعلی علیه»

سؤال

آیا عبارت «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» حدیث است؟

عبارت «الإسلام یَعْلوا و لایُعْلی (عَلَیه) و قال تعالی: و کلمه اللهِ هِیَ الْعُلْیا بَیانُه و جَعَلَها کلِمَه باقیه فی عَقِبِهِ؛ اسلام شأن و منزلتش والاتر و بالاتر است و چیزی با آن برابری نمی‌کند. همچنان که کلمه مبارک «الله» مافوق تمام اسامی است و بیان آن این است که خداوند این شأن و منزلت را کلمه توحید خود دانسته که همیشه باقی و پابرجاست.» حدیثی از پیامبر(ص) است.

مضون این حدیث در منابع رواییبه شکل‌های مختلف آمده است، اما عبارت اول، «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» در آنها مشترک است و در هر مورد توضیحی در ادامه این عبارت بیان شده مانند: «الاسلام یعلو و لایعلی علیه، نحن نرثهم و لایرثونا»: اسلام بالاتر از حرفهایی است که دیگران می‌زنند ما از آنها ارث می‌بریم (باقی خواهیم بود)؛ ولی آنها از ما ارث نمی‌برند (از بین خواهند رفت). این حدیث و حدیث اول، هر دو بیانگر والا بودن و منزلت داشتن اسلام است. پیامبر اکرم(ص) در حدیث اول اسلام را به‌ ﴿کَلِمَه اللهِ هِیَ العُلْیا﴾ تفسیر نموده‌اند. و در حدیث دوم آن را کلمهٔ باقیه در فرزندان و اعقاب خود قرار داد. این عبارت بیانگر آن است که اسلام میراث ماندگار از زمان حضرت ابراهیم(ع) و سپس پیامبر اکرم(ص) است زیرا رسول خدا(ص) از ذریه حضرت ابراهیم و در جهت ﴿فی عَقِبِه﴾ بودن از اعقاب آن بزرگوار است و سپس این میراث ماندگار در امامان(ع) باقی ماند. از طرف دیگر قرآن ﴿کَلِمَه اللهِ هِیَ العُلْیا﴾ را در مقابل: ﴿کَلِمَه الّذینَ کَفَروا السُّفْلی﴾ قرار داد؛ بنابراین اسلام هم در کنار کلمه علیا همیشه پایدار است. عبارت «و لایرثونا» در حدیث دوم اشاره به آن است که غیر اسلام، همانند کلمهٔ کافران سُفلی می‌باشد که نه ارثی و نه نشانی از آنها باقی می‌ماند.

بنابراین نتیجه بحث این است که اسلام همانند کلمه الله که نشانه توحید است، جاودانه است و غیر اسلام مانند گفتار کفار سفلی است و باقی نخواهد ماند.

مطالعه بیشتر

۱ـ ابی جعفر رشیدالدین محمد بن علی بن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب(ع)، (ناشر: انتشارات دارُالاضواء، بیروت، ۱۴۱۲ ق، جلد ۳،

۲ـ علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، (ناشر، انتشارات داراحیاءالتراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق، ج۳۹، ص۴۷.

۳ـ حاج میرزا حسین نوری طبرسی، مستدرک الوسائل (ناشر، انتشارات آل البیت(ع)) قم، ۱۴۰۷ ق، ج۱۷.

۴ـ علامه محمد بن حسن حرعاملی، وسائل الشیعه‌ای تحصیل مسائل الشریعه، (ناشر: انتشارات مؤسسه آل البیت(ع)، لاحیاء التراث، قم ۱۴۱۴ ق، جلد ۲۶، ص۱۴).