دوره تدوین مجموعههای حدیثی شیعه
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
سؤال
تدوین مجموعههای حدیثی شیعه متعلق به چه زمانی است و شامل چه مجموعه هایی می‌شود؟
دوره تدوین مجموعههای حدیث
این دوره را می‌توان با دو مشخصه کلی معرفی کرد،
گرد آوری مجموعه‌ها حدیثی
- الوافی، محمد محسن فیض کاشانی (م ۱۰۹۱ ق) در چهارده کتاب[۱]
- النوادر فی جمع الاحادیث: این اثر دارای ۷ کتاب و ۱۰۵ باب است – مؤلف فیض کاشانی
- وسائل الشیعه: محمد بن حسن الحر العاملی (م ۱۱۰۴) در ۲۰ و گاهی در ۳۰ جلد چاپ شده است مجموع روایات آن ۳۵۸۶۸ حدیث می‌باشد، که مرجعی برای همه مجتهدین و محققین است.
- بحار الانوار: بزرگترین مجموعه حدیثی شیعه، و مجلدات آن بر حسب چاپ‌های جدید ۱۱۰ جلد است و مؤلف آن محمد باقر مجلسی (م ۱۱۱۱ق) از بزرگان حدیث شیعه است.
- عوالم العالم، از عبدالله بحرانی اصفهانی (م قرن ۱۲) ۲۳ جلد.
- مستدرک الوسائل: اثر میرزا حسن نوری (۱۳۲۰) در ۲۰ جلد، این مجموعه حاوی ۲۳۱۲۹ حدیث می‌باشد.[۲]
گرد آوری روایات تفسیر
- تفسیر نورالثقلین، عبد علی حویزی (م ۱۱۱۲ ق) در پنج جلد دارای ۱۳۴۲۲ حدیث.
- البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم حسینی بحرانی (۱۱۰۷ ق) در چهار جلد ۳. تفسیر صافی، محسن فیض کاشانی (م ۱۰۷۵ و تفسیر قمی، و…)[۳]
موضوع آثار دوره تدوین
موضوع مجموعههای این دوره به چند دسته تقسیمبندی شده است؛
- روایات فقهی مثل آنچه در وسائل شیعه و کتب اربعه آمده است.
- عقائد: اثبات خداوند، اثبات توحید، نبوت و عصمت پیامبران و پاسخ به شبهات، امامت و احتجاج با مخالفان، معاد و ویژگی‌های برزخ و قیامت. مانند آنچه در اصول کافی، احتجاج، بعضی جلدهای بحارالانوار، توحید صدوق و… گردآوری شده است.
- تفسیر قرآن، مانند تفسیر صافی، نور الثقلین، برهان.
- امور اجتماعی سیاسی، فرمانروایی، مسائل حکومتی، مانند نامه‌های امیرالمؤمنین در نهج البلاغه، و کتاب قضای وسائل الشیعه…
- مسائل اخلاقی، مانند برخی جلدهای بحار، محجه البیضاء، و قسمت‌هایی از اصول کافی.
- امور متفرقه، مانند پزشکی و… همچون طب الصادق(ع) طب الرضا(ع).
در تاریخ معاصر تشیّع نیز کارهای ارزشمند و مناسبی به صورت فردی و گروهی آغاز شده که می‌شود به آن‌ها اشاره می‌شود.
۱. معجم نویسی و راهنما سازی؛ ۲. تصحیح و تحقیق؛ ۳. سند نویسی؛ ۴. گزیده نویسی؛ ۵. واحد سازی کتب و مجموعههای حدیثی؛ ۶. پالایش احادیث؛ ۷. رایانه در خدمت حدیث[۴] در نتیجه ائمه اطهار آثار و معارف زیادی در موضوعات مختلف، در نتیجه ائمه اطهار آثار و معارف زیادی در موضوعات مختلف، در مجموعه‌هایی در دسترس به یادگار گذاشته‌اند.
مطالعه بیشتر
- مجله علوم حدیث، سید احمد میر عمادی، ص۲۷۳–۲۸۱ شمارهٔ ۲
- آشنایی با متون حدیث، مهدی مهریزی – بخش دو ص۳۷–۱۴۰.
- سیر حدیث در اسلام سید احمد میرخانی ـ تمام کتاب.
- علم الحدیث، کاظم مدیر شانه‌چی، ص۷۰–۱۰۰.