معیارهای اصلی پذیرش روایات
اگر بعد از تحقیق و تفحص و بررسی قرائن، در صحت صدور روایتی از معصوم شک کردیم و نتوانستیم قاطعانه روایت را رد کرده یا بپذیریم، چه اصلی جاری می‌گردد؟ آیا اصل اولیه در احادیث صدور است یا عدم صدور؟
اصل اولیه‌ای در پذیرش یا ردّ روایات وجود ندارد. در روایت‌های فقهی سلسله سند معتبر،[۱]
مخالف نبودن با قرآن[۲]
و مخالف نبودن با روایات معتبر،[۳] معیارهای اصلی پذیرش روایات فقهی است. و اگر این شرایط وجود نداشته باشند، چنین روایتی کنار گذاشته می‌شود. در روایات اعتقادی، علاوه بر شرایطی که در مورد روایات فقهی گفته شد این شرط وجود دارد که با مسلمات اعتقادات اسلامی نیز نباید ناهماهنگ باشد. هر حدیثی که با بدیهیات عقل مخالف باشد، صدور آن از معصوم پذیرفتنی نیست. مانند احادیثی درباره قابل رؤیت بودن خدا، جبر و اختیار، نقض عصمت پیامبران الهی و … .
مبنای «خبر موثوقٌ به» یکی دیگر از معیارهای پذیرش روایات است؛ یعنی روایتی که به وسیله ادلّه، قرائن و شواهدی به صحّت محتوای آن اعتماد پیدا می‌شود. برخی از فقیهان شیعه، بر این مبنا هستند و پشتوانه این مسئله را هم سیره عقلا می‌دانند که عقلای عالم خبری را حجّت می‌دانند که برای آنان اطمینان‌آور است. این وثوق گاه از راه وثاقت راوی ثابت می‌شود و گاه از راه وثاقت کتاب‌ها و راه‌های دیگر.[۴]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ قربانی لاهیجی، زین العابدین، علم حدیث، قم، انصاریان، چاپ اول، ۱۳۷۰، ص۱۱۱. عاملی، زین الدین بن علی، الرعایه فی علم الدرایه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ص۸۱. کلباسی، ابو الهدی، سماء المقال فی علم الرجال، قم، مؤسسه ولی العصر(ع) للدراسات الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۲۹.
- ↑ حرّ عاملی، محمد، وسائل‌الشیعه، تهران، مکتبه الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۷۲، ج۱۸، ص۱۵ و ص۷۹.
- ↑ حرّ عاملی، محمد، وسائل‌الشیعه، تهران، مکتبه الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۷۲، ج۱۸، ص۸۹، حدیث۴۸.
- ↑ مقاله «دفاع از حدیث» مهدی حسینیان قمی، فصلنامه سمات، شماره اول، بهار ۱۳۸۹، ص۵۰–۷۱. مقاله «دفاع از حدیث؛ استدلال بر نظریه حجیت و اعتبار خبر موثوق به»، مهدی حسینیان، فصلنامه سمات، شماره دوم، تابستان ۱۳۸۹، ص۲۰–۲۹.