برج ساختن فرعون برای دیدن خدای موسی

سؤال

آیا فرعون برجی ساخت تا به آسمان‌ها رفته خدای موسی(ع) را ببیند؟

براساس آیات قرآن فرعون دستور بر ساخت ساختمان بلندی داد تا بتواند در بالای آن خدای موسی(ع) را ببیند. داستانِ ساختن برج پس از ماجرای مبارزه موسی با ساحران بود که فرعون را در موضع ضعف و شکست قرار داد. فرعون در ادامه این دستور گفت که به کلام موسی اطمینان ندارد.

این دستور خطاب به هامان، وزیر فرعون بود. قرآن در دو سوره از این واقعه یاد کرده است:

• ﴿ای هامان! برای من آجر بپز، برایم برجی بلند (صَرْحًا) بساز شاید بر معبود موسی اطلاع یابم، و البته من او را از دروغگویان می‌پندارم.﴾(قصص:۳۸.)
• ﴿«و فرعون گفت: «ای‌هامان، برای من برجی بلند بساز، … تا از خدای موسی اطلاع حاصل کنم.﴾(غافر:۳۶ و ۳۷.)

تعبیر «صَرْح» که در هر دو آیه آمده به معنای برجی بلند است که از همه جا پیدا باشد. فرعون خدای موسی را جسمی ساکن در آسمان می‌دانست و امید داشت بر بالای برجی که برایش می‌سازند، خدای موسی را ببیند.

احتمال داده شده که فرعون پس از شکست در داستان موسی و ساحران به دنبال جنجال بود. او حقیقت را می‌دانست و تنها خواهان گمراه کردن مردم بوده است به‌همین جهت قرآن تعبیر «کَیْدُ فِرْعَوْنَ؛ حیله فرعون» را استفاده کرده است.

برخی این احتمال را مطرح کرده‌اند که مقصود فرعون ساختن رصدخانه بوده تا بتواند وضعیت ستارگان را دیده و از ستارگان به‌دست آورد که فرستاده‌ای مبعوث شده یا نه و آنچه موسی ادعا می‌کند حقیقت دارد یا خیر.

داستان برج ساختن فرعون برای دیدن خدا را از معدود داستان‌های قرآنی پیرامون حضرت موسی دانسته‌اند که صحبتی از آن در تورات وجود ندارد.