منبع روایت «الناس عبید الدنیا»

سؤال

منبع این سخن امام حسین(ع) که «مردم بندگان دنیایند» کجاست؟

درگاه‌ها

منبع روایت «الناس عبید الدنیا» کتاب تحف العقول ابن شعبه حرانی و برخی دیگر از منابع تاریخی مانند مقتل الحسین خوارزمی است. ابن شعبه این عبارت را در ضمن خطبه امام حسین(ع) در منزل ذو حسم آورده است. این عبارت در منابع تاریخی، مانند تاریخ طبری، که این خطبه را نقل کرده‌اند نیامده است.

متن حدیث

«

إنَّ النّاسَ عَبيدُ الدُّنيا وَا لدّينُ لَعقٌ عَلى ألسِنَتِهِم، يَحوطونَهُ ما دَرَّت مَعائِشُهُم، فَإِذا مُحِّصوا بِالبَلاءِ قَلَّ الدَّيّانونَ

مردم بنده دنيا هستند و دين لقلقه زبان آنان است. از دین هوادارى مى‌كنند تا لوزام زندگى‌شان فراوان گردد، و چون در آزمونِ بلا قرار گيرند دينداران اندک‌شمار مى‌شوند^[۱]

»

منبع حدیث

قدیمی‌ترین منبع روایی که روایت «الناس عبید الدنیا» در آن آمده کتاب تحف العقول، نوشته ابن شعبه حرانی (درگذشته ۳۸۱ق) است.^[۲] این روایت در منابع تاریخی هم نقل شده است؛ از جمله در مقتل الحسین نوشته خوارزمی (درگذشته ۵۶۸ق).^[۳] این عبارت را ابن شعبه در ضمن خطبه امام حسین(ع) در منزل ذو حسم آورده است. امام(ع) این خطبه را پس از مواجهه با سپاه حر بن یزید ریاحی القا کرده است.^[۴] این خطبه در منابع تاریخی، مانند تاریخ طبری^[۵] و تاریخ دمشق ابن عساکر^[۶] آمده است، ولی این عبارت در آن موجود نیست.^[۷]

منابع

↑ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۴۵.
↑ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۴۵.
↑ خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه السلام، قم، انوار الهدی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۳۶.
↑ شریفی، محمود و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ترجمه علی مؤیدی، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش، ص۳۹۶–۴۰۰.
↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاریخ الرسل و الملوک)، لیدن، مطبعة بریل، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۳۰۵.
↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۲۱۷.
↑ شریفی و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ص۴۰۰.

[1] ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليهم، تحقیق علی‌اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۴۵.

[2] ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۲۴۵.

[3] خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه السلام، قم، انوار الهدی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۳۶.

[4] شریفی، محمود و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ترجمه علی مؤیدی، قم، نشر معروف، ۱۳۸۵ش، ص۳۹۶–۴۰۰.

[5] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاریخ الرسل و الملوک)، لیدن، مطبعة بریل، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۳۰۵.

[6] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، تحقیق عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۲۱۷.

[7] شریفی و دیگران، فرهنگ جامع سخنان امام حسین(ع)، ص۴۰۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]