نفس المهموم لظلمنا تسبيح و همّه لنا عبادة

سؤال

حدیث شریف: «نفس المهموم لظلمنا تسبیح و همّه لنا عباده» به چه معنی ومفهوم است؟

درگاه‌ها

هر کسی به خاطر ظلم و ستمی که بر اهل بیت روا داشته شد، دل افگار و دل غمین باشد، از پاداش زیادی برخوردار است. از جمله نفس کشیدن او تسبیح و ذکر به حساب می‌آید و اندوهش عبادت محسوب می‌شود

متن روایت

« عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام قَالَ نَفَسُ الْمَهْمُومِ لِظُلْمِنَا تَسْبِيحٌ وَ هَمُّهُ لَنَا عِبَادَةٌ وَ كِتْمَانُ سِرِّنَا جِهَادٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَجِبُ أَنْ يُكْتَبَ هَذَا الْحَدِيثُ بِالذَّهَبِ

هر کسی به خاطر ستمی که بر ما اهل بیت روا داشته شد، دل‌افگار و دل‌غمین باشد، نفس کشیدنش تسبیح و ذکر به حساب می‌آید؛ هم چنین اندوهش به خاطر ستمی که بر ما روا داشته شد، عبادت است و راز نگه داری از رازهای ما، جهاد در راه خدا است. سپس امام صادق(ع) فرموده است واجب است انسان این روایت را با آب طلا بنویسد.

»

سند شناسی

سلسله سند این روایت محفوظ است و از نظر علم رجال مورد قبول است ابن قولویه با پدرش در سلسله سند این روایت ثقه هستند. سعد بن عبدالله نیز ثقه است. احمد بن ابی عبدالله برقی نیز ثقه است. سلیمان بن سلمه کندی، از اصحاب امام صادق(ع) است و ثقه می‌باشد. محمد بن سعید بن غزوان نیز از اصحاب امام باقر(ع) است. او صاحب کتاب می‌باشد و ثقه است. عیسی بن ابی منصور از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) می‌باشد و در مورد او طعن و ذمّی وارد نشده است و می‌توان روایت او را پذیرفت. و در نهایت آبان بن تغلب نیز عظیم المنزله و ثقه است.

بنابراین سند روایت، مشکلی ندارد و قابل قبول است و می‌توان بدان استناد جست.

دلالت‌شناسی

دلالت و متن روایت نیز روان است و با مبانی و منابع دینی همراه و هم صدا است. مشکل خاصی در دلالت آن وجود ندارد. شبیه خطبه شعبانیه رسول خدا(ص) است که فرموده است: نفس کشیدن انسان روزه دار تسبیح است. خواب انسان روزه دار عبادت است یا روایتی که در مورد گریه بر اهل بیت(ع) آمده است: اگر برای گریه بر اهل بیت(ع) آمادگی نداشتید، خود را به تباکی و گریه بزنید که این کار خود نیز از پاداش زیادی برخوردار است.

چون «چشم گریان چشمه فیض خداست» و گریستن بر اهل بیت(ع) بسیار ثواب دارد.

بشنو از نی چون حکایت می‌کند شیعه را در خون روایت می‌کند.

امام حسین(ع) در منابع معتبر به عنوان «قتیل العبره». یعنی کشته اشک معرفی شده است.

نکته قابل توجه این است که به یاد مظلومیت ائمه باشد و ناراحت از ستم‌های وارد شده بر آنان باشد و قهراً با ظالمان مخالف باشد، اینها مقدمه ای برای مخالفت و مقابله با ظالمان و جریان مخالف ائمه است لذا این رفتار طبیعی است که عبادت الهی شمرده می‌شود.

مطالعه بیشتر

• فرهنگ عاشورا، استاد جواد محدثی.