اعتبار زیارت ناحیه مقدسه

سؤال

زیارت ناحیه مقدسه تا چه میزان معتبر است؟

زیارت ناحیه مقدسه از جانب امام زمان صادر شده و توسط علمای بزگی چون شیخ مفید و ابن مشهدی و سید مرتضی بیان شده است. از نظر هم‌سویی با دیگر روایات و مضمامین بیان شده توسط معصوم این زیارت انطباق داشته و می‌توان بر آن اعتماد نمود.

موضوع زیارت ناحیه مقدسه

این زیارت همانند زیارت عاشورا برای زیارت امام حسین(ع) وارد شده؛ لذا هر دو، درباره زیارت امام حسین(ع) هستند. زیارت اول که از زمان امام باقر(ع) خوانده می‌شده، به زیارت عاشورا معروف گردیده و دومی که از دوران امام زمان(عج) خوانده می‌شده، به زیارت ناحیه مقدسه مشهور گردیده است. زمان حادثه (عاشورا)، عنوان، روی زیارت اول مانده و جایگاه صدور بر زیارت دوم باقی مانده است.

این زیارت توسط یکی از نواب خاص امام زمان(عج) به دست بعضی از اساتید شیخ مفید و سپس از شیخ مفید و سید مرتضی و ابن مشهدی رسیده است؛ بنابراین دیگر راویان این زیارت معلوم نبوده و حدیث مرسله است.

شیوه‌های بررسی زیارت ناحیه و منابع

• سندی؛
• محتوایی.

امکان دارد حدیثی از نظر سند ضعف داشته یا دارای ارسال باشد، ولی دارای قرائن و شواهدی باشد که موجب یقین به صدور از معصوم باشد.

این زیارت نیز با وجود ارسال احتمالی، طبق یک نظر، دارای قرائنی است که موجب یقین به صدور از از طرف معصوم می‌شود.

• علمای متأخر که جزو راویان اصلی به حساب می‌آیند و کتب آنها جزو مراجع روایی است، این زیارت را در کتاب‌های خویش آورده‌اند.

المزار القدیم متعلق به شیخ مفید، متوفای ۴۱۳ق بوده و علامه مجلسی در کتاب بحار، ج۹۴ ص۳۱۷ زیارت ناحیه را از مزار شیخ نقل کرده است.

• مناسک المنار (شیخ مفید)؛

• المصباح (سید مرتضی، متوفای ۴۳۶ق)؛

• المزار الکبیر (ابن مشهدی متوفای ۵۳۵ق).

این زیارت طبق نقل المزار القدیم و المزار الکبیر، از معصوم صادر شده و دارای اسناد مختلف بوده و مستند است. عمل سید مرتضی علم الهدی و انتخاب این زیارت به عنوان اولین زیارتی که با آن امام حسین(ع) را زیارت کرد با وجود محتاط بودن ایشان، سندهای ضعیف را جبران می‌کند.

انتساب زیارت به امام زمان

• در المزار الکبیر ابن مشهدی تصریح به این انتساب شده. ابن مشهدی از غیبت صغری در سال ۳۲۹ ق، ۲۶۶ سال فاصله دارد؛ ولی با وجود این چون او فردی موثق است، کتابش نیز مورد تأیید علما است. وی در ابتدای کتاب، خود را ملزم به نقل احادیثی معتبر از طریق معتبر و متصل به معصوم دانسته لذا قول ایشان در انتساب این زیارت به امام زمان(عج) قابل قبول خواهد بود.

• علمای متأخر نیز این زیارت را در کتب خویش نقل کرده و آن را مستند به امام زمان(عج) می‌دانند؛ سید بن طاووس در کتاب مصباح الزائر. علامه مجلسی، در کتاب بحارالانوار ج۹۸ ص۳۱۷ ج۸ و ۹ و تحفه الزائر ص۳. ابراهیم بن فیض کاشانی در الصحیفه المهدیه ص۲۰۳.

همسوئی با زیارات معتبر

در فرازی از زیارت ناحیه مقدسه آمده: «وَ أُقِیمَتْ لَکَ الْمَأْتَمُ فِی أَعْلَى عِلِّیِّینَ وَ …؛ ای حسین تو آن شهیدی هستی که مجلس عزای تو نه تنها در زمین، بلکه در عالم بالا برپا ست و ...»

در بحارالانوار علامه مجلسی و کامل الزیارات ابن قولویه روایات زیادی نقل شده که عزای سید الشهداء(ع) در عالم بالا و توسط اهل آسمان‌ها برپا شده؛ این روایات تأیید بر مضمون زیارت ناحیه مقدسه هستند.

ایتن زیارت دارای مضامین بلند و موزون بوده و از برخی علما بیان شده که این جملات از معصوم بیان شده است. از شیخ محمد حسین آل کاشف الغطاء سؤال شد که آیا سند دعای صباح صحیح است؟ پاسخ داد که ما کلمات ائمه(ع) و به ویژه کلمات امیرالمؤمنین(ع) را می‌شناسیم و امکان ندارد این گونه مضامین عالی جز از دهان امیرالمؤمنین(ع) صادر شده باشد.

به عنوان نمونه، در این زیارت آمده: «فَالْوَیْلُ‏ لِلْعُصَاةِ الْفُسَّاقِ، لَقَدْ قَتَلُوا بِقَتْلِکَ الْإِسْلَامَ، وَ عَطَّلُوا الصَّلَاةَ وَ الصِّیَامَ …؛ وای بر حال آن عاصیان فاجر و اهل گناه، ای حسین با کشتن تو اسلام را کشتند و نماز و روزه را تعطیل و ضایع کردند و …»