روز زینت در آیه ۵۹ سوره طه

سؤال

منظور از «یَوْمُ الزِّینَة؛ روز زینت» در آیه ۵۹ سوره طه کدام روز است؟

نگاره‌ای از روز شم النسیم یکی از اعیاد باستانی مصر، که برخی آن را همان «روز زینت» دانسته‌اند.

روز زینت در آیه ۵۹ سوره طه یا یَوْمُ الزِّینَة روز عید در مصر باستان که حضرت موسی(ع) در آن روز با معجزه تبدیل عصا به مار، بر ساحرانِ فرعون پیروز شد. در تاریخِ دقیق و مناسبت آن، اختلاف‌نظر است. ابن ایاس تاریخ‌نگار مصری (متوفی ۹۰۸ق) روز زینت را روز آغازینِ سالِ مصریان دانسته است.

آیه و ترجمه

﴿

قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًی

موسی گفت: وعده ‌گاه شما روز جشن است [روزی که] همه مردم را پیش از ظهر گرد هم می آورند.

طه:۵۹

﴾

تعیین وعده‌گاه توسط حضرت موسی و فرعون

حضرت موسی(ع)‌ به دستور خداوند نزد فرعون رفت و او را با انجام معجزات، به پرستش خداوند دعوت کرد. فرعون معجزات موسی(ع) را نپذیرفت و آنها را سحر دانست. او از موسی خواست، تاریخ و مکانی تعیین کند تا در آن، فرعون نیز ساحران خود را بیاورد. موسی ﴿یَوْمُ الزّینَة﴾؛ روز زینت» را برای این منظور تعیین کرد: ﴿وَ لَقَدْ أَرَيْنَاهُ ءَايَاتِنَا كلَُّهَا فَكَذَّبَ وَ أَبى‏ قَالَ أَ جِئْتَنَا لِتُخْرِجَنَا مِنْ أَرْضِنَا بِسِحْرِكَ يَمُوسى‏ فَلَنَأْتِيَنَّكَ بِسِحْرٍ مِّثْلِهِ فَاجْعَلْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَكَ مَوْعِدًا لَّا نخُْلِفُهُ نحَْنُ وَ لَا أَنتَ مَكاَنًا سُوًى قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَ أَن يحُْشَرَ النَّاسُ ضُحًى فَتَوَلىَ‏ فِرْعَوْنُ فَجَمَعَ كَيْدَهُ ثمُ‏َّ أَتى‏؛ در حقيقت، [ما] همه آيات خود را به [فرعون‏] نشان داديم، ولی [او آنها را] دروغ پنداشت و نپذيرفت. گفت: «ای موسی، آمده‏ای تا با سحر خود، ما را از سرزمين‌مان بيرون كنی؟ ما [هم‏] قطعاً برای تو سحری مثل آن خواهيم آورد، پس ميان ما و خودت موعدی بگذار كه نه ما آن را خلاف كنيم و نه تو، [آن هم‏] در جايی هموار.» [موسی‏] گفت: «موعد شما روز جشن باشد كه مردم پيش از ظهر گرد می‏آيند.» پس فرعون رفت و [همه‏] نيرنگ خود را گرد آورد و بازآمد.﴾(طه:56 ـ 60)

روز عید مصریان

به اعتقاد برخی مفسران، ﴿یَوْمُ الزِّینَة﴾؛ در آیه ۵۹ سوره طه، روز عید برای مصریان بود. در اینکه مناسبت این روز چه بوده یا مردم در آن چه کاری انجام می‌دادند اختلاف‌نظر است. زینت کردن مردم در این روز، روز نو سال، روز بازار و روز دهم ماه، برخی از احتمالات است. مردم در روز زینت، در یک مکانی جمع می‌شدند،^[۱] و کسب و کار خود را در این روز تعطیل می‌کردند.^[۲]

روز زینت میان مردم مصر مشهور بوده^[۳] و از آیه استفاده شده که مردم در آن روز، خود را زینت کرده و بازارها را آذین می‌بستند.^[۴] به گفته ابن ایاس تاریخ‌نگار مصری (۹۰۸ق)، عادت مصریان در مصر باستان بر این بود که روز زینت، روز آغازین ماه ابتدای سال آن‌ها بود.^[۵]

منابع

↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب‏، بیروت، داراحیاء التراث العربی‏، چاپ سوم‏، ۱۴۲۰ ق‏، ج‏۲۲، ص۶۴؛ طبری، ابو جعفر محمد، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ‏دار المعرفه‏، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق، ‏ج‏۱۶، ص۱۳۵.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، ‏دار الکتب الإسلامیه ‏، چاپ اول، ۱۳۷۴ش‏، ‏ج‏۱۳، ص۲۳۱.
↑ سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول‏، ۱۴۰۴ ق، ج۴، ص۳۰۳؛ فیض کاشانی، محسن‏، تفسیر الصافی، تهران، ‏انتشارات الصدر، چاپ دوم‏، ۱۴۱۵ ق، ج‏۳، ص۳۱۰.
↑ طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت، ‏دار احیاء التراث العربی‏، چاپ اول‏، ج‏۷، ص۱۸۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، ‏دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش، ج۱۴، ص۲۴۰.
↑ ابن ایاس، محمد، نزهه الأمم فی العجائب و الحکم، قاهره، مکتبه المدبولی، چاپ اول، ۱۹۹۵م، ص۲۴۵.

[1] فخر رازی، مفاتیح الغیب‏، بیروت، داراحیاء التراث العربی‏، چاپ سوم‏، ۱۴۲۰ ق‏، ج‏۲۲، ص۶۴؛ طبری، ابو جعفر محمد، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ‏دار المعرفه‏، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق، ‏ج‏۱۶، ص۱۳۵.

[2] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، ‏دار الکتب الإسلامیه ‏، چاپ اول، ۱۳۷۴ش‏، ‏ج‏۱۳، ص۲۳۱.

[3] سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول‏، ۱۴۰۴ ق، ج۴، ص۳۰۳؛ فیض کاشانی، محسن‏، تفسیر الصافی، تهران، ‏انتشارات الصدر، چاپ دوم‏، ۱۴۱۵ ق، ج‏۳، ص۳۱۰.

[4] طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت، ‏دار احیاء التراث العربی‏، چاپ اول‏، ج‏۷، ص۱۸۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، ‏دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش، ج۱۴، ص۲۴۰.

[5] ابن ایاس، محمد، نزهه الأمم فی العجائب و الحکم، قاهره، مکتبه المدبولی، چاپ اول، ۱۹۹۵م، ص۲۴۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]