«کعبه» اولین خانه ساخته شده برای عبادت

سؤال

با توجه به قرآن بفرمایید اولین خانه‌ای که در زمین برای مردم بنا شده است، کدام است؟

کعبه اولین خانه‌ای است که برای توحید و عبادت خدواند بنا شد. روایات بسیار و مشهور عالمان شیعه، تاریخ بنای کعبه را پیش از ابراهیم(ع)، در دوره آدم(ع) و حتی قبل از خلقتِ حضرت آدم دانسته‌اند.

آیه ۹۶ سوره آل عمران، کعبه را «اَوّل بَیت» توصیف کرده و مفسران در تفسیر آن، کعبه را با سابقه‌ترین معبدی خوانده‌اند که در روی زمین وجود دارد و هیچ مرکزی پیش از آن، مرکز نیایش و پرستش پروردگار نبوده است.

تصویری از خانه خدا در سال ۱۹۵۰ میلادی

بنای کعبه

روایات بسیاری، تاریخ بنای کعبه را پیش از ابراهیم(ع)، در دوره آدم(ع)[۱] و حتی قبل از خلقتِ حضرت آدم و همزمان با آفرینش زمین دانسته‌اند.[۲] مشهور عالمان شیعه نیز بنای کعبه را پیش از حضرت ابراهیم دانسته‌اند.[۳] این بنا تا زمان طوفان حضرت نوح باقی بود و سپس در طوفان از بین رفت.[۴] حضرت ابراهیم به همراه فرزندش اسماعیل، کعبه را براساس همان پایه‌هایی که داشت، تجدید بنا کردند.[۵] برخلاف این نظریه، علامه طباطبایی، بنای کعبه را توسط ابراهیم(ع) و نه پیش از آن، دانسته است.[۶]

محمدجواد مغنیه از مفسران معاصر شیعه، روایت‌های بنای کعبه قبل از آدم را خبر واحد دانسته و نمی‌پذیرد.[۷] او معتقد است مسئولیت و تکلیفی بر دانستن تاریخ بنای کعبه نداریم.[۸] شیخ طوسی نیز نظری در این مسئله نمی‌دهد و تنها به ذکر اختلافی بودن آن، اکتفا کرده است.[۹]

اولین خانه عبادت

قرآن در سوره آل‌عمران، کعبه را اولین خانه معرفی می‌کند: ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمین؛ نخستین خانه‌ای که برای مردم قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکّه است، که پر برکت، و مایه هدایت جهانیان است.(آل‌عمران:۹۶)

آیت الله مکارم شیرازی از مفسران شیعه در تفسیر این آیه، کعبه نخستین خانه توحید و با سابقه‌ترین معبدی دانسته که در روی زمین وجود دارد. به اعتقاد او، هیچ مرکزی پیش از آن، مرکز نیایش و پرستش پروردگار نبوده است.[۱۰]

از نگاه مفسران، کعبه اولین بنای مسکونی بر روی زمین نیست بلکه اولین خانه‌ای است که به منظور عبادت و پرستش برای مردم ساخته شد.[۱۱] روایتی از حضرت علی(ع) این نکته را تأیید می‌کند که کعبه اولین خانه‌ای است که برای عبادت بنا شد.[۱۲]

منابع

  1. امام، «کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن»، ص۶۰.
  2. شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۴۱.
  3. امام، «کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن»، ص۶۱.
  4. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۵۵.
  5. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۵۵.
  6. طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۵۰.
  7. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۰۳.
  8. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۰۳.
  9. شیخ طوسی، محمد بن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱، ص۴۶۲.
  10. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۹.
  11. مکارم شیرازی، ناصر، منبع قبلی، ج۳، ص۱۱.
  12. طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۵۳۵.