«اگر همه مردم خردمند بودند دنیا ویران می‌شد»
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
حدیثی را از امام حسن عسکری (ع) خواندم به این مضمون که اگر همه مردم خرد می‌ورزیدند دنیا ویران می‌شد. این را تفسیر و توضیح نمایید.
متن حدیث
«لَو عَقَلَ أهلُ الدنيا خَرِبَتْ؛ اگر اهل دنيا عقل خود را به كار مى بستند ، دنيا ويران مى شد.»[۱]
تفسیر حدیث
مرحوم ابن فهد حلّی که این روایت را نقل کرده است به بخش سلبی مفهوم آن (که این حدیث از چه اموری نهی می‌کند) پرداخته است که ترجمه بخشی از آن این است:
حدیث شریف بر این دلالت می‌کند که عقل سلیم اقتضا دارد که دنیا تخریب و به آن اعتنا نشود. پس اگر کسی به دنیا اعتنا کرد یا آن را آباد کرد دلالت بر این دارد که او عقل ندارد.[۲]
مرحوم مجلسی (ره) در چند جای بحار این روایت را آورده است، ولی توضیح خاصی ارائه ننموده است. اما به مناسبت بحث مشهور «دنیا و آخرت و رفتار در قبال آن» در مرآت العقول تفصیلی آورده که به جنبه اثباتی (و سفارش‌ها و دستورات دین درباره دنیا) نظر دارد. نتیجه کلام علامه مجلسی (ره) چنین است:
همانا، نجات یابنده از این گروه‌ها (که درباره دنیا به افراط و تفریط و تعادل رفتار می‌کنند) یک فرقه‌اند و آن پیروان رسول الله (ص) و اصحاب، درباره دنیایند که دنیا را به طور کلی ترک نمی‌کنند و شهوات خود را سرکوب نمی‌نمایند، بهره‌شان از دنیا به قدر توشه است و شهواتی را که از پیروی شرع و عقل بازمی‌دارد، سرکوب می‌کنند… و از عدل (در این مسئله) پیروی می‌کنند.[۳]
با دقت در کلمه دنیا در روایت و تعقل در مورد آن، مشخص می‌شود که اولاً هدف این که در اسلام به عمران و تولید و… توجه داده شده چیست؟ ثانیاً عمران تا کجا و به چه قیمت، به قیمت خرابی آخرت و تا سرحد فراموشی آن؟
با توجه به این مسئله یعنی هدف از عمران و در نظر گرفتن آخرت، حتی عمران بیشتر هم خواهد شد، چنان پس از زمان ظهور امام زمان (ع) بدین گونه است و هیچ‌گاه این عمران و آبادی، باعث فراموشی آخرت نخواهد شد. در این صورت هدف از آن آبادی بسیار وسیع‌تر از رفاه جسمی بشر خواهد بود و واضح است که آبادانی با این هدف و گستردگی، خرابی دنیا خواهد بود و لو در یک نگاه کودکانه آبادی فعلی دنیا، اوج آبادانی‌ها به نظر آید!
به عنوان نمونه طبق روایت مشهور «دنیا مزرعه آخرت است»، آیا اگر کسی در مزرعه ساختمان بسازد کاربری مزرعه حفظ خواهد شد؟ ساختن ساختمان در مزرعه موجب خراب کردن مزرعه است. پس؛ اگر مردم دنیا خرد می‌ورزیدند دنیایی که به هدف دنی و پست عمران شود، خراب می‌شد، نه دنیایی که مقدمه آخرت باشد.
برای مطالعه بیشتر
۱ـ سیری در نهج البلاغه، مرتضی مطهری، بحث دنیا.
منابع
- ↑ حلّی، ابن فهد، عده الداعی، (به نقل از لوح فشرده معجم فقهی آیت الله گلپایگانی)، ص۱۲۵؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، (به نقل از لوح فشرده مذکور)، ج۱، ص۹۵؛ ج۷۵، ص۳۷۹ به نقل از الدره الباهره.
- ↑ عده الداعی، همان.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، مرآت العقول (به نقل از لوح فشرده معجم فقهی آیت الله گلپایگانی).