ویژگی‌های یاری‌دهنده دین در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه

سؤال

امام علی(ع) می‌فرماید: «شما نمی‌توانید مانند من زندگی کنید، اما با چهار خصلت ورع، جهاد، رازداری و سداد مرا در احیاء دین کمک کنید.» این چهار خصلت در کدام خطبه یا نامه آن حضرت آمده است؟ مراد از این خصوصیات چیست؟

امام علی(ع) در نامه ۴۵ نهج البلاغه به فرماندار بصره عثمان بن حنیف انصاری که در زمان خلافت آن حضرت فرماندار بود و دعوت مهمانی سرمایه‌داری از مردم بصره را پذیرفته بود تذکر داده و این مطلب را بیان می‌کند. امام در این نامه ضمن تأکید بر ضرورت ساده‌زیستی کارگزاران، نظام حکومتی خود را به عنوان الگوی ساده‌زیستی به مردم معرفی می‌کند و دنیا و دنیاپرستان را مورد نکوهش قرار می‌دهد. متن صحیح کلام امام بدین قرار است: «ألا و إنّ لکُلِّ مأمومٍ اِماماً یَقْتَدی به و یَسْتَضئُ بنورِ عِلْمِه ألا و إنّ إمامَکم قد اکْتَفی مِنْ دنیاه بطمرَیْه و مِنْ طعمِه بقُرْصَیْه ألا و انّکم لاتقْدِرونَ علی ذلک و لکِنْ أعینونی بوَرَعٍ و اجْتِهادٍ و عفَّه و سَدادٍ؛ آگاه باشید هر پیروی را امامی است که از او پیروی می‌کند و از نور دانشش روشنی می‌گیرد، آگاه باشید امام شما از دنیای خود به دو جامه فرسوده و دو قرص نان رضایت داده است بدانید که شما توانایی چنین کاری را ندارید اما با پرهیزگاری و تلاش فراوان و پاکدامنی و راستی مرا یاری دهید.»

تعریف خصوصیات چهارگانه در نامه امام:

• ورع: دارا شدن ملکه تقوا و پرهیزگاری در اثر مداومت بر انجام واجبات الهی و ترک محرمات.
• اجتهاد: سخت‌کوشی و تلاش مداوم در جهت تحقق اهداف دینی.
• عفت: پاکدامنی و دوری جستن از مفاسد اخلاقی.
• سداد: راستی و درستی را پیشه کردن و پرهیز از کذب و سخن باطل.