سند روایت سیر تدریجی تکامل بدن انسان

سؤال

در حدیثی از امام علی(ع) سیر تدریجی رشد انسان از کودکی تا ۲۴ سالگی ذکر شده است. آیا این حدیث معتبر است؟

روایت سیر تدریجی تکامل بدن انسان از کودکی تا ۲۴ سالگی در کتاب‌های جعفریات، کافی و تهذیب الاحکام ذکر شده؛ ولی از نظر سند معتبر نیست.

متن حدیث

«... فَقَالَ عَلِيٌّ ع يَا أَبَا بَكْرٍ إِنَّ الْغُلَامَ إِنَّمَا يَثَّغِرُ فِي سَبْعِ سِنِينَ وَ يَحْتَلِمُ فِي أَرْبَعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ يُسْتَكْمَلُ طُولُهُ فِي أَرْبَعٍ وَ عِشْرِينَ وَ يُسْتَكْمَلُ عَقْلُهُ فِي ثَمَانٍ وَ عِشْرِينَ سَنَةً فَمَا كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ فَإِنَّمَا هُوَ بِالتَّجَارِبِ.»^[۱]

«

...امام علی(ع) به ابوبکر گفت: «بچه‌ها در هفت سالگى كودكى را كنار مى‌گذارند؛ در چهارده سالگى بالغ مى‌شوند؛ قدشان در ۲۴ سالگى به بيشترين حدّ خود مى‌رسد، و خردشان در ۲۸ سالگى به كمال مى‌رسد؛ پس هر چه پس از آن باشد، بر اثر تجربه است.»

»

سند

محدث نوری روایت سیر تدریجی تکامل بدن انسان را در کتاب مستدرک الوسائل، از کتاب جعفریات نقل کرده است.^[۲] این روایت بدون بخش نخست و با کمی تغییر در عبارت، توسط شیخ کلینی در کتاب کافی ذکر شده^[۳] و شیخ طوسی آن را در کتاب تهذیب الاحکام از کتاب کافی نقل کرده است.^[۴]

سند روایت در کتاب جعفریات

اصل کتاب جعفریات یکی از کتاب‌های معتبر شیعه است؛ ولی نسخه‌ای که امروزه در دسترس است قابل استناد نیست و تنها به روایاتی از این کتاب می‌توان استناد کرد که با سلسله سند دیگری در کتاب‌های معتبر نقل شده باشد.^[۵]

سند روایت در کتاب کافی و تهذیب

علامه مجلسی احادیث ذکر شده در کتاب‌های کافی^[۶] و تهذیب الاحکام^[۷] را مجهول دانسته است. از این‌رو روایات کافی و تهذیب نیز ار نظر سند معتبر نیستند.

منابع

↑ ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۲۱۲.
↑ نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۵، حدیث۴۴ و ج۱۵، ص۱۶۵، حدیث۱۷۸۷۳.
↑ کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۶، حدیث۱ و ج۷، ص۶۹، حدیث۸.
↑ طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱، حدیث۲۷ و ج۹، ص۱۸۳، حدیث۱۳.
↑ رک: ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۴.
↑ مجلسی، محمد، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۲۱، ص۸۱ و ج۲۳، ص۱۱۰.
↑ مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۱۳، ص۲۲۰ و ج۱۵، ص۶۳.

[1] ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۲۱۲.

[2] نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۵، حدیث۴۴ و ج۱۵، ص۱۶۵، حدیث۱۷۸۷۳.

[3] کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۶، ص۴۶، حدیث۱ و ج۷، ص۶۹، حدیث۸.

[4] طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱، حدیث۲۷ و ج۹، ص۱۸۳، حدیث۱۳.

[5] رک: ابن اشعث، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۴.

[6] مجلسی، محمد، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق، ج۲۱، ص۸۱ و ج۲۳، ص۱۱۰.

[7] مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق، ج۱۳، ص۲۲۰ و ج۱۵، ص۶۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]