زیارت ائمه در روزهای هفته
زیاراتی که در مفاتیح‌الجنان با عنوان زیارت ائمه در روزهای هفته آمده، ازکدام معصوم نقل شده است؟
زیارت ائمه در روزهای هفته در مفاتیح‌الجنان نقل شده است. با بررسی سندی این زیارت مشخص می‌شود که محتوای این زیارت در منابع روایی وجود نداشته و تنها مستند به روایتی از امام هادی(ع) شده است. درباره زیارت ائمه باید گفت که زیارت‌هایی وارد شده از معصوم درباره هرکدام از معصومین وجود دارد اما متن زیارت مخصوص روزهای هفته به گونه‌ای نیست که خواننده یقین به بیان آن از معصوم شود.
زیارت معصوم در روایات
زیارت معصومین(ع) در هر زمان و هر مکانی مطلوب است، لکن بعضی از زمان‌ها و برخی از مکان‌ها بر ثواب و اجر آن می‌افزاید و آن را دارای مزیتی بیشتر می‌کند، به خصوص اگر زیارات رسیده از معصومین(ع) باشد. در منابع دینی زیارت‌های مأثوره برای هر معصومی وجود دارد و نیز زیاراتی که در هر زمان و مکانی می‌توان آن را خواند و همچنین زیاراتی که مخصوص ایام خاصی باشند در کتب ادعیه و زیارات فراوان است که علماء و بزرگان دین آنها را جمع‌آوری کرده‌اند.
سند زیارت در روزهای هفته
زیارت‌های ایام هفته که در برخی از منابع برای معصومین ذکر شده از زیارت‌های رسیده از معصوم نبوده و مستند نیست. این زیارت‌ها در بعضی از کتاب‌های زیارت، بعد از روایتی ذکر شده که در آن شخصی به اسم «صقر بن ابی دلف» در سامرا خدمت امام هادی(ع) رسیده و از حضرت معنای حدیثی را که از پیامبر(ص) شنیده است، سؤال می‌کند او می‌گوید: «در زمانی که حضرت هادی در زندان متوکل بودند، خدمت حضرت رسیدم و عرض نمودم حدیثی به این مضمون که: «با روزها دشمنی نکنید که با شما دشمنی خواهد کرد» از پیامبر شنیده و معنای آن را نمی‌دانم حضرت هادی(ع) در پاسخ فرموده است: مراد از ایام ما هستیم مادامی که آسمان و زمین برپا است. آنگاه حضرت توضیح بیشتری می‌دهد و می‌فرماید روز شنبه اسم پیغمبر(ص) و یکشنبه متعلق به امام علی(ع) و روز دوشنبه متعلق به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است و روز سه شنبه متعلق به امام سجاد(ع) و محمد بن علی و جعفر بن محمد است و روز چهارشنبه متعلق به امام موسی کاظم(ع) و امام جواد(ع) و من است و روز پنجشنبه متعلق به فرزندم و روز جمعه متعلق به فرزند فرزندم است.[۱]
این روایت که ایام هفته را بر معصومین(ع) تقسیم کرده و هر روزی را متعلق به یک یا چند معصوم دانسته است به همین کیفیتی که ذکر شد در بسیاری از متون روائی آمده است و در ادامه آن مطلب دیگری وجود ندارد و زیارتی به دنبال آن ذکر نشده، ولی نویسندگان کتاب‌های ادعیه و زیارات، زیارت‌هایی را برای هر یک از معصومین بعد از آوردن این روایت آورده‌اند بدون آنکه سندی برای این زیارات ذکر نمایند.
بررسی سندی
در برخی از کتاب‌های ادعیه و زیارات مثل کامل الزیارات، المزار، مصباح الزائر، مصباح المتهجد و … اصلاً ذکری از این زیارت‌ها به میان نیامده است و در برخی دیگر مثل «جمال الاسبوع» سید بن طاووس بدون سند آورده شده و لذا برخی‌ها تصریح کرده‌اند که چون این زیارت سند ندارد خوب است به قصد «رجا» یعنی به امید ثواب و اینکه این زیارت برای خصوص این ایام از معصوم صادر شده، خوانده شود.[۲] البته از بین زیارت‌های ایام هفته زیارت فاطمه زهرا(س) در برخی از منابع با اندک اختلاف به‌طور مستند از محمد عریضی از امام محمد باقر(ع) روایت شده است.[۳]
همچنین زیارت پیامبر(ص) از معاویه بن وهب از امام صادق(ع) به‌طور مستند آمده است[۴] ولی با اندک تفاوت در برخی از تعبیرات آن؛ اما بقیه زیارت‌های ایام هفته بدون سند بوده و از نظر عبارات نیز به گونه‌ای است که نمی‌توان گفت چنین جملاتی از غیر معصوم صادر نمی‌شود مثل جملاتی که در آخر زیارت امام علی(ع) بعد از «هذا یوم الأحد» آمده است. همچنین جملاتی که در برخی زیارات بعد از «هذا یوم الاثنین» و «هذا یومکم و هو یوم الثلثاء» و «انا مولی لکم» آمده است و نیز در آخر برخی از این زیارت‌ها که زائر، خود را مهمان حساب نموده و از او درخواستی می‌کند، عبارات به گونه‌ای نیست که جزم پیدا شود به اینکه عبارت، عبارت غیرمعصوم نیست.
منابع
- ↑ ابن طاووس، السید علی بن موسی، جمال الأسبوع، چاپ اول، ۱۳۷۱ ش، بی نا. ص۳۵.
- ↑ مشکینی، میرزا علی، المصباح المنیر، قم، دفتر نشر الهادی، سوم، ۱۳۷۴. ص۶۳.
- ↑ علامه حلی، تذکره الفقهاء، ج۸، ص۴۵۲، قم، مؤسسه آل البیت، اول، ۱۴۱۷ و تهذیب الاحکام، ج۶، ص۱۰ و المزار، شیخ مفید، ص۱۷۸.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۶ و الحدائق الناظره، ج۸، ص۲۶۸ و ۵۳.